Class notes
Overzichtsschema Geschiedenis van de Nieuwe Tijd KU Leuven
- Course
- Institution
Overzichtsschema Geschiedenis van de Nieuwe Tijd KU Leuven
[Show more]
3 reviews
By: coxludwig • 3 year ago
By: JarneCannoot • 3 year ago
By: JanVanHoey • 3 year ago
Seller
FollowMilo97
Reviews received
Content preview
Genese vh moderne Europa• staatsvorming
Frankrijk (snelle integratie)/Polen niet-lineaire staatsvorming
• dynastieke conglomeraten = samengestelde staat (meerdere territoria/personele unie)
aaneengesloten/versnipperd
• andere staatsvormen: electieve+geestelijke+stadstaten&republieken
• ingrediënten:
1) dynastieke allianties (Habsburgse huwelijkspolitiek)
2) militaire agressie (militaire revolutie, trace italienne)
3) centralisering&uitbouw staatsapparaat(°fiscaal-militaire staat: bureaucratie/centraliseriring&terr integrati)
Habsbugse hegemonie: 1500-1556
1) Oostenrijkse erflanden (O-HRR, Hausmacht)
2) Bourgondische erfenis (Max. <3 Maria, KdS stopt crisis, Fdsch dood > KV: NederlandenXBourgondi)
3) kronen Castilië & Aragon (Ferdinand <3 Isabella, toeval kroon valt samen met Bourg. = KV)
4) keizerschap HRR (Gouden bul, Rijksdag, Karel V <-> Frans I?) > uitbreiding Oostenrijkse erflanden
verzet Frankrijk
1. 2 Italiaanse oorlogen (Fr moet Napels afstaan, wel controle Milaan = verdag Lyon)
2. troonbestijging Frans I (verovert Milaan <-> KV krijgt Napels = vrede Noyon)
eerste Frans-Habsburgse oorlog: slag bij Pavia 1525 > Frans I gevangen > verdrag van Madrid (hert. Bourg afstaan)
➢ KV nu controle over milaan
tweede Frans-Habsburgse oorlog: Sacco di Roma 1527: macht paus gebroken (moet zalven)
➢ einde: Damesvrede v Kamerijk = KV geeft hertogdom Bourg. terug aan Sp + Frans I bevestigt toegevingen
derde&vierde Frans-Habsburgse oorlog: anti Habsburgse coalitie met Ottomanen&Duitse protestanten
➢ Fr krijgt Milaan niet
Vijfde Frans-Habsburgse oorlog: vrede Cateau-Cambrésis bevestigt Franse nederlaag (HII<->FII)
Engeland slechte bondgenoot
• Hendrik 8 Tudor: absolutisme = eco groei + centraal gezag (star Chamber & privy counclil)
huwelijkspolitiek: Schotland, Aragon, Frankrijk
• exc: anti-roomse hervormingen > zelf head of church
• samen tegen Frankrijk > later mét Fr tegen KV…
Ottomaanse dreiging
• Suleiman: expansie + zeemacht
vanuit Oosten: invasie Hongarije (slag Mohacs) > 1526 Hongaarde deling
vanuit Zuiden: piratrij (Sicilië, Spanje, Malta)
macht & onmacht Karel V
• samengestelde staat, verschillende territoria, geen hoofdstad, reist rond, Raad van Stata ook ambulant
• territoriale integratie in gebieden afzonderlijk:
Nederland: ‘de 17 provincieën’
A. transactie van Augsburg: °Bourgondische Kring = minder gehoorzaamheid aan Rijksdag/meng buitenland
B. pragmatieke sanctie: ‘één & ondeelbaar’: veilig vr opvolgingsgeschillen, meer autonomie
uitbreiding staatsapparaat: °collaterale raden (Brussel), Grote raad v Mechelen
<-> verzet: opstand > onderdrukt: macht ambachtsgilden ingeperkt + repressie via dwangburchten
Spanje: alliantie dynastie&aristocratie
• burgeroorlog in Castilië & Aragon > Karel V had Spaanse adel nodig = rem op vorstelijke macht in Sp
HRR
° Schmalkaldisch Verbond: Lutherse rijksvorsten tegen keizer
➢ KV wil verzoening maar protestanten weigeren > rijksvorsten winnen bij Fürstenaufstand
➢ KV moet vrede van Augburg aanvaarden = cuius regio, eius religio (geen individuele keuzevrijheid)
➢ troonsafstand
, Spaanse nazomer: 1556- 1618
• door troonsafstand splitsing Habsburgse rijk: Oostenrijk Ferdinand I / Spanje Filips II
• Spanje sterk onder Filips II: Fr geneutraliseerd dr vrede Cambrésis, geld dr kolo, sterke bureaucratie! (Esc.)
1. Ottomaanse dreiging
WMZ: veroveren Cyprus <-> slag Lepanto 1571 (consolideert: MZ verdeeld tss Ottomanen<-> Spanjaarden)
OMZ: Heilige Liga wint (maar macht niet gebroken.)
2. de Nederlandse opstand tegen Filips II
oorzaken: religieus (inquisitie), economisch (werkloosheid <3 Reformatie)
➢ adel gebruikt godsdienstkwestie als kritiek tegen FilipsII: °eedverbond der edelen: afschaffing inquisitie
➢ hertog Alva eindit opstand + °Raad van Beroerten = escaleert: nu opstand onder Willem v Oranje
slag Heiligerlee: Willem wint = begin 80joorlog
Unie Atrecht: katholieken (=koningsgezind) → Unie Utrecht: protestanten (opstandige gewesten)
➢ Farnese herrovert Nederlanden > gaat weg > Filips II verstoten door Plakaat van Verlatinghe
➢ uitroep tot republiek: ‘Verenigde Provincieën’ (bestuur: Raad van State/militair: stadhouder Maurits vO)
➢ verdere verovering op Spanje: ‘Republiek der 7 provincieën’
Frankrijk verscheurd
• opkomst Hugenoten; bloedbad Wassy-sur-Blaise = begin reeks godsdienstoorlogen
• dieptepunt: sint-Bartholomeusnacht (Navarra-Bourbon (prot.) <3 Margareta v Valois (kath.))
= Hugenoten vermoord dr katholieke Fransen
• wending: Karel 9 dood > Hendrik III (taboe) <-> oppositie:
Katholieke Liga: Hendrik van Guise
Protestantse Liga: Hendrik van Navarra-Bouron
• Hendrik was protestants = verzet katholieken (dus: godsdienst- en sucessieoorlog)
• Spanje wilt hem weg <-> Hendrik 4 bekeert zich
• 1598: einde burgeroorlogen Vrede van Vervins = herstel relatie Spanje-Fr + Edict Nantes: Hugenoten vrij
Engeland hoogmoedig
Edward 6 (Calvinist) > bloody Mary: inquisitie protestanten (<3 Filips II als steun tegen oppositie)
• Elisabeth I: einde repressie, °Anglicanisme > exc., conflict met Filips II: stuurt Armanda Invencible
<-> einde wanneer beide financieel uitgeput
Vrede van Londen: Filips II geen claim op engelse troon + Jacob I mag geen protestanten steunen
Pax Hispanica
Vrede Vervins: Filips II afstand van Nederlanden = tvv Albrecht & Isabella: rust in Zuidelijke Nederlanden
➢ Twaalfjarig bestand
➢ contrareformatie + katholieke hervorming = samenhorigheid.
➢ ‘pax’ = rustige periode na 3 vredesverdragen: met Fr (Vervins), met Eng (Londen), met Rep (12-J-bestand)
einde pax wanneer Albrecht kinderloos sterft > Rep terug naar Spanje: Filips 4 (30J- oorlog)
30-oorlog: 1618-1648
godsienstoorlog HRR + conflict Spanje<-> Republiek + conflict Spanje <-> Frankrijk
• globale dimensie door bondgenootschappen
• transitieperiode: Spanje daalt, Frankrijk stijgt + opkomst Denemarken&Zweden
oorzaken: 1) godsdienstconflicten HRR: Evangelische Unie (prot.) <-> Katholieke Liga
2) Denemarken&Zweden als nieuwe mogendheden: dr eco reden: controle Oostzeehandel+invloed HRR
1. Boheemse fase
• begin 30-J oorlog = defenestratie Praag 1618, katholieken winnen: opgelegd in Bohemen
• erkend als Habsburgs bezit (is nu erfelijke monarchie)
2. Deense fase
• verslagen door keizerlijke leger > moet terugtrekken uit HRR (vrede Lubëck)
3. Zweedse fase
• nederlaag > zuiden HRR terug van Habsburgers
4. Franse fase
• interventie op verschillende plekken > Zweden & Frankrijk winnen van Spanje & Keizer → vrede Westfalen
Vrede van Westfalen: 1648 (einde 30-j oorlog)
Sp <-> Repk: Münster/Fr<->keizer<-> Du rijksvorsten: Münster/Zweden<-> Keizer: Osnalbrück
HRR: religieus → Calvinisme erkend, 1624 compromisdatum voor wie welke godsdienst
HRR: politiek → Zwitserland, Republiek & Noord-Italië uit HRR, Zweden nu controle Oostzeehandel
+ Republiek erkend als autonome staat = einde Nederlandse opstand Westfalen: keizer verzwakt: controle Rijksdag
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Milo97. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.69. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62555 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now