Exam (elaborations)
Stellingen Overzicht van de historische kritiek
- Course
- Institution
- Book
Volledige stellingenlijst met antwoord en paginanummering volgens recentste uitgave van het handboek. Geordend per deel.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
Bamber78
Content preview
DEEL I De bron, bouwstof voor de kennis van het verleden: FOUTE STELLINGEN1. Ego-documenten bevatten enkel ‘Dichtung’ en geen ‘Wahrheit’.
[ p. 5 ]
De ‘Dichtung’ is door de auteur van het egodocument ten dele als ‘Dichtung’ ervaren, maar
ten dele ook als ‘Wahrheit’, weliswaar zijn of haar waarheid. Deze ‘Dichtung-Wahrheit’ is hoe
dan ook een historische waarheid, zij het een andere dan die van de ‘harde feiten’.
2. Mondelinge overlevering staat niet gelijk aan willekeur en sociale anarchie, maar kan een
complex sociaal-politiek verkeer impliceren, dit in tegenstelling tot het onderzoek van Jan
Vansina over de Afrikaanse samenleving. Volgens hem beantwoorden de codes van een
‘primitieve’ samenleving aan een statisch wereldbeeld, een vorm van ‘histoire immobile’ dus.
[ p. 23-24 ]
Mondelinge communicatie betekent allerminst willekeur en anarchie, ze kan integendeel een
complex sociaal-politiek verkeer impliceren. Onderzoek van Vansina over de Afrikaanse
samenleving toont structuren en processen die ook aanwezig zijn in de ongeschreven of
geschreven bronnen van het verleden, en worden door Vansina gesitueerd als onderdelen
van de socio-culturele code van een bepaald volk. Primitieve volkeren zijn niet statisch
gebleven door de eeuwen heen. Zelfs vóór de kolonisatie kenden ze vaak al stormachtige
evoluties. Het zou bijgevolg naïef zijn hun socio-culturele codes als ‘eeuwig’ te beschouwen.
3. Nog steeds volgens Vansina is het afdoende om de mondelinge overleveringen te toetsen
aan interne testen van tekstkritische aard (bijvoorbeeld: is de mondelinge getuigenis
conform aan de taalkundige, stilistische en juridische normen van tijd en milieu waaruit ze
beweert te stammen).
[ p. 23-24 ]
Mondelinge communicatie betekent allerminst willekeur en anarchie, ze kan integendeel een
complex sociaal-politiek verkeer impliceren. Doorgaans hechtte men slechts waarde aan een
mondelinge getuigenis indien het bevestigd werd door andere gegevens. Vansina poneerde
dat de orale traditie ook als enige traditie betrouwbaar kan zijn indien men ze aan een aantal
tests onderwerpt. Die tests zijn deels extern en deels intern.
4. Entropie, een hoge graad van voorspelbaarheid en derhalve lage informatiegraad, impliceert
niet dat de boodschap zonder betekenis zou zijn.
[ p. 41 ]
In de communicatiewetenschap onderscheidt men redundantie en entropie, respectievelijk
een hoge en een lage graad van voorspelbaarheid in een boodschap. Bij entropie is de
informatiegraad het hoogst, want de boodschap is weinig voorspelbaar. Bij redundantie is dit
net omgekeerd.
1
,5. Met een tussenarchief wordt verholpen aan de moeilijkheden die ontstaan door het
overdadig produceren van bronnenmateriaal: archivarissen selecteren er archiefdocumenten
in functie van de dominante historische vraagstelling en vernietigen wat overblijft.
[ p. 46 ]
Deskundige vernietiging van bronnenmateriaal verloopt het vlots via de formule van het
tussenarchief. Hierbij worden archieven gezonden naar de archief-producerende
organismen, zowel openbare als private instellingen, om ter plekke een selectie uit te voeren
tussen wat wel en niet moet worden opgeslagen. De formule houdt in dat, zodra een
document zijn directe administratieve functie verliest waardoor het in de levende instelling
moest blijven om efficiënt te zijn maar tegelijk voor die administratie zijn actualiteit nog niet
geheel verloren heeft het kan verhuizen naar een tussendepot. Zodra de actualiteitswaarde
geheel verdwenen is, kan het document naar een klassiek archief worden overgedragen.
6. Hoe dichter bij de eigen tijd waarin de historicus leeft, hoe meer bronnen voorhanden zijn,
hoe groter de kennis van de periode in kwestie.
[ p. 49 ]
De kennis van de eigen tijd of van het zeer recente verleden is, ondanks de aanwezigheid van
een ongewoon groot aantal bronnen, vrij gering door de niet-consulteerbaarheid van die
bronnen. Dit stelt de historicus voor de paradox dat de feitenkennis het geringst is wanneer
de controlemogelijkheid het grootst zou kunnen zijn en dat die kennis groeit wanneer de
ooggetuigen zelfs verdwenen zijn en de historicus niet langer via een interview de getuigenis
kritisch kan toetsen.
7. Een levend archief is een archief dat de bezitter (vorst, handelaar) volgt van verblijf naar
verblijf, van zodra hij/zij overlijdt wordt het een dood of historisch archief.
[ p. 51 ]
Zolang een archief stelselmatig en continu aangroeit met nieuwe documenten omdat de
eigenaar actief is of de instelling werkzaam is, spreekt men van levend archief. Het deel of
het geheel van documenten van een persoon of instelling dat als een afgesloten groep uit de
levende firma of instelling wordt verwijderd, hetzij omdat het als nutteloos geworden
materiaal afgestaan wordt aan een openbare archiefinstelling, hetzij omdat de firma of de
instelling ophoudt te bestaan, noemt men oud of historisch archief. In dit laatste geval heeft
het zijn ambtelijke en juridische betekenis verloren.
8. Een essentiële doorbraak in de uitgavetechniek werd geboekt door de Bollandist dom Jean
Mabillon (De re diplomatica, 1681).
[ p. 57 ]
In Parijs realiseerde de benedictijn Dom Jean Mabillon een essentiële doorbraak in de
kritische uitgaventechniek, door aandacht te eisen voor de diplomatische en paleografische
kenmerken van de bron en door de superioriteit van de originele versie voorop te stellen.
9. De grote reeksen met bronnenuitgaven (zoals de Monumenta Germaniae Historica in
Duitsland) uit de 19e eeuw zijn het resultaat van de toen dominante romantische opvatting
2
, over het verleden en over de nationale grootheid, het positivisme heeft ze nadien
afgezworen.
[ p. 58 ]
De gouden eeuw van de prestigieuze en monumentale reeksen van bronnenuitgaven is de
19e eeuw. De ondernemingen zijn zowel kinderen van de romantiek als van het positivisme.
Romantisch is dat ze bijna allemaal werden opgezet binnen nationale grenzen en zich vaak
onverbloemd aandienen als hulde aan die nationale staat. Deze ondernemingen zijn ook
schatplichtig aan het positivisme, aan zijn eis om elke bewering hard te maken met een
bewijsplaats en de eis voor een solide uitgaventechniek. Deze laatste heeft ervoor gezorgd
dat de uitgaven ‘kritisch’ werden dankzijde inbreng van filologen, classici en germanisten.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Bamber78. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.00. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now