Product en diensten
Hoofdstuk 1 Integraal veiligheidszorgmanagement
1.1 Onveiligheid, een consumptieve beleving
Objectief meetbare veiligheid: het meten van de veiligheid. Subjectieve ervaren veiligheid:
veiligheidsgevoel hoe mensen zich veilig voelen. Bedreigingen kunnen worden omschreven
als te grote risico’s met betrekking tot de gezondheid en het welzijn van de mens, zoals
lawaai, stank. Daarnaast kunnen bedreigingen worden omschreven als te grote risico’s voor
de continuïteit van organisaties ten gevolge van toegenomen interne en externe
criminaliteit, toegenomen terreurdreigingen, onvoldoende verantwoordelijkheidsbesef en
mismanagement.
Omdat het niet of niet adequaat reageren op bedreigingen kan leiden tot aanzienlijke schade
voor mens en organisatie, maar ook voor de samenleving als geheel, moeten er doelmatige
maatregelen worden genomen ter voorkoming van schade (preventieve maatregelen) of om
direct doeltreffend te kunnen ingrijpen (repressieve maatregelen)/
Er zullen operationele maatregelen moeten worden genomen om de dreigingen te pareren
of beter nog om te anticiperen op mogelijke dreigingen. In werkelijkheid draagt het
topmanagement de primaire verantwoordelijkheid voor het waarborgen en handhaven van
de veiligheid van de gehele organisatie. Zelfs de veiligheid die betrekking heeft op diverse
belangengroepen, zoals toeleveranciers, afnemers en omwonenden. Operationele
maatregelen kunnen weliswaar worden gedelegeerd, maar de tactische en strategische
maatregelen niet. Hiervoor blijft het management verantwoordelijk. Dit betekent dat het
management over de juiste kennis en vaardigheden met betrekking tot veiligheidszorg moet
beschikken om deze in adequaat beleid te kunnen vertalen.
De strategische vraag betreft vooral het gewenste veiligheidsniveau, de wijze waarop dat
veiligheidsniveau wordt bereikt, dan wel wordt gehandhaafd en op welke wijze ongewenste
inbreuken op die veiligheid vroegtijdig kunnen worden onderkend. Het managen van risico’s
is hier een noodzakelijke vaardigheid. Risicobeheer, ook wel risico- of riskmanagement
genoemd, is geen exclusief gebeuren voor verzekeraars en financiële deskundigen, maar een
noodzaak voor iedere manager.
De tactische vragen hebben vooral betrekking op de afweging van keuzen in de benodigde
kennis, vaardigheden, hulpmiddelen en voorzieningen om de onveiligheid heeft als het ware
te veel de reuk van ‘aan waarschijnlijkheid grenzend falen’, terwijl het management zich bij
voorkeur wil associëren met de geur van ‘aan zekerheid grenzend succes’. Veiligheid is een
primaire behoeften.
1.2 cognitieve dissonantie: een structurele ontkenning van de onveilige werkelijkheid
Cognitieve dissonantie: wordt een intern (binnen de mens) mentaal conflict verstaan. Dit
conflict treedt op wanneer opvattingen en veronderstellingen van een persoon (de cognitie)
niet in overeenstemming zijn met nieuwe informatie (de dissonantie). Het ongemak of de
spanning die daardoor in een persoon ontstaat, wordt tenietgedaan met behulp van
verschillende defensiemechanismen.
1
,1.3 onveiligheid, ongelukken en rampen
de meeste ongelukken plaatshebben binnen de woonsituaties van mensen. Dit is ook
begrijpelijk, omdat ze daar de meeste tijd van hun leven doorberengen. Vaak denken we bij
onveiligheid aan spectaculaire rampen. Rampen die ver weg lijken te zijn, worden door de
media dichterbij gebracht dan ons lief is. Armoede is een belangrijke doodsoorzaak bij
natuurrampen. De overheid is verantwoordelijk voor het daadwerkelijk scheppen van
voorwaarden voor veiligheid en zelfs voor het waarborgen van een zo groot mogelijke
veiligheid.
Gemeenten hebben de wettelijke plicht voor elke voorzienbare ramp een bestrijdingsplan op
te stellen, maar in de praktijk komt daar weinig van terecht. Slechts twee derde van de
gemeenten heeft de kans op rampen geïnventariseerd en de helft daarvan heeft er ook een
analyse van gemaakt. Het miniserie van Binnenlandse zaken heeft een lijst van mogelijke
rampen opgesteld, maar voor de helft van deze rampen heeft geen enkele gemeente een
rampenbestrijdingsplan. De kans op een ramp met een vrachtwagen met gevaarlijke stoffen
is volgens gemeenten en brandweerregio’s het grootst, maar slechts 5% van de gemeenten
heeft hiertegen een bestrijdingsplan opgesteld.
De organisatie van rampenbestrijding blijft op belangrijke punten onvoldoende
professioneel. De samenwerking tussen brandweer, politie en ambulancediensten is te
vrijblijvend. Dit kan worden opgelost door de actiepunten uit te voeren die het kabinet na de
ramp in Enschede heeft opgesteld.
Met het onderkennen van de oorzaken van deze risico’s en van de risicofactoren kan het
management van het bedrijf de mensen die daarin werkzaam zijn voor erger behoeden.
Maar er kan ook sprake zijn van klimatologische storingen en veranderingen in culturele
normen en waarden.
De menselijke factor is een risicofactor, wanneer verantwoordelijkheden niet duidelijk zijn of
wanneer men niet voldoende geleerd heeft om met deze verantwoordelijkheden om te
gaan. De organisatiecultuur kan op zich ook een risico zijn wanneer er onvoldoende
eiligheidsbewustzijn is en stimulansen daartoe ontbreken. Adequaat voorbeeldgedrag van
het management is nog altijd een van de belangrijkste voorwaarden voor een effectief
veiligheidsbeleid. De gevolgen van niet-beheerste risico’s vertalen zich meestal in schaden
van meteriele aard en van immateriële (lichamelijke en/of psychische) aard. Deze schaden
kunnen herstelbaar of onherstelbaar (invaliditeit, dood, faillissement) zijn.
Om onveiligheid in al haar facetten tegen e gaan, is het noodzakelijk dat het management
vastlegt naar welke veiligheidssituatie hij wil streven en welk minimaal vieligheidsniveau
voor de organisatie gewenst is. In iedere organisatie kunnen we de processen definiëren als
kernprocessen en niet-kernprocessen (vaak aangeduid als ondersteunende processen).
Het kernproces van een organisatie is dat specifieke proces waarmee de organisatie door
middel van een (eind)product of dienst voorziet in een maatschappelijke behoefte.
Een ondersteunend proces is een van het kernproces afgeleid proces dat het kernproces
bevordert en/of mogelijk maakt, maar geen directe bijdrage levert aan het
2
, voortbrengingsproces. Deze processen werken als een katalysator. Hieronder vallen de
personeelszaken, facilitaire zaken, administratieve zaken, financiële zaken en
informatietechnologie. De afbaking tussen kernactiviteiten en ondersteunende activiteiten
zal in de toekomst vervagen, omdat ondersteunende zaken steeds meer direct noodzakelijke
voorwaarden gaan scheppen voor zowel kern- als niet kern processen.
Omdat iedere organisatie haar identiteit direct ontleent aan de kernprocessen worden zij
(overigens ten onrechte) ook wel ‘primaire’ processen genoemd. Ondersteunende processen
zouden vanuit dat oogpunt ‘secundaire’ processen zijn. De begrippen secundair en
ondersteunend worden dan opgevat las hebbende een lagere prioriteit ten opzichte van het
kernproces, omdat ze daaraan ondergeschikte zouden zijn.
Het begrip kernproces staat steeds vaker ter discussie, omdat de grenzen vervagen. In dit
verband kunnen we stellen dat de typering primair en secundair proces wel iets zegt over de
mate waarmee zij samenhangen met de kernactiviteiten, maar niets zegt over de mate
waarin de continuïteit van de organisatie gegarandeerd kan worden.
Maslow: er zal moeten worden voorzien in de persoonlijke behoeften van de mens, ook
binnen de organisatie. Maslov spreekt binnen zijn behoeftepiramide van ‘primaire
behoeften’, als het gaat om het bieden van veiligheid. Wanneer niet kan worden voorzien in
deze primaire behoeften is bestaanszekerheid van mens en organisatie niet langer te
garanderen.
Risicobeheer is een kerntaak van iedere ondernemer en van vele manager. Risicobeheer kan
veel opleveren in termen van tijd, geld en veiligheidsbewustzijn. Risicobeheer: is vooral een
kwestie van mentaliteit, bewust bezig zijn met alle facetten van het bedrijf en steeds in de
gaten houden of er nog op de juiste manier met risico’s wordt omgegaan.
Hoofdstuk 2 veiligheid in organisatie
In praktijk van alledag ligt deze door de directie gedelegeerde verantwoordelijkheid bij de
facility manager in het algemeen en bij de veiligheidsmangement in het bijzonder. Het gaat
hierbij om de bedreigingen van de veiligheid van bij de organisatie werkzame en verblijvende
personen en om de aantasting van de veiligheid van de organisatie zelf. En met name om de
oorzaken van toenemende onveiligheid, om het juist inschatten van de risico’s en om het
nemen van de juiste maatregelen om die risico’s zoveel mogelijk te kunnen beheersen.
De facility manager in de hoedanigheid van secure manager de aangewezen vakman, die de
opleiding van de feitelijke risico’s op de hoogte dient te houden en die moet aangeven wat
de gevolgen van bepaalde afwegingen kunnen zijn respectievelijk welke maatregelen er
genomen kunnen worden.
Enerzijds is onveiligheid een maatschappelijk probleem, omdat zij raakvlakken heft met
nagenoeg alle aspecten van de samenleving. Doorgaans is onveiligheid gerelateerd aan
personen en collectieven. Hier ligt een taak voor de overheid om de juiste wettelijke kaders
te scheppen. Anderzijds vormt zij een specifieke problematiek voor iedere organisatie en
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller xenaneelen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.22. You're not tied to anything after your purchase.