- samenvatting van het leerboek:
§1 vrijheid of veiligheid?
§2 grondrechten: beperken of niet?
§3 hoe transparant moet de overheid zijn?
§4 de rechtspraal (on)afhankelijk?
§5 is een staat met recht een rechtstaat?
§6 bestaat de ideale rechtstaat?
- aantekeningen van de Online Test Jeze...
Paragraaf 1 Vrijheid of veiligheid?
Leerdoelen
- Je kunt de kenmerken van de rechtsstaat benoemen en uitleggen waarom een rechtsstaat een
wettelijk vastgelegde overheidsmacht nodig heeft.
- Je kunt met behulp van de filosofie van Thomas Hobbes uitleggen hoe machtssoevereiniteit kan
bijdragen aan orde en veiligheid in de samenleving.
- Je kunt beargumenteren dat de overheidsmacht aan regels gebonden moet zijn en dat dit
gevolgen heeft voor het dilemma van de rechtsstaat.
Wie is de baas op straat?
Criminele activiteiten door lak aan de autoriteiten. Geweldsmonopolie: alleen de
overheid(politie+leger) mag geweld tegen burgers gebruiken om de orde te handhaven. = recht-
shandhaving
De politie heeft bevoegdheden:
- handhavingstaak: om de orde te handhaven
- Opsporingstaak: criminele activiteiten opsoren > iemand staande houden met
reden(overtreding).
- arresteren bij wet overtreden.
>>> beperkt door wetgeving
NL = Rechtstaat: de overheid oefent macht en gezag uit over het volk gebonden aan het
recht(sregels). Zo worden burgers beschermd van machtsmisbruik, maar gaat ten kosten van je
privacy = rechtsbescherming
Waarom accepteren we rechtsregels?
T. Hobbes: in een samenleving zonder regels zou het recht van de sterkste gelden. Zonder hogere
macht zouden mensen alleen aan hun eigen belang denken >> Oorlog van allen tegen allen
Sociaal contract: Burgers staan vrijheid af aan een soevereine macht voor >> veiligheid in de
samenleving.
Hoever gaan de bevoegdheden van de overheid?
Opgegeven inkomsten matcht niet iemands bezittingen >> opsporingsbevoegdheid>> afluisteren.
Echter wel binnen de wet handelen. Elke agent moet zijn keuze kunnen verantwoorden.
Hoe worden we beschermd tegen machtsmisbruik?
Politiestaten: politie heeft bevoegdheden zonder verantwoording af te leggen + geweldsmonopo-
lie >> rechtsbescherming omlaag
Rechtstaat kenmerken:
1. De aanwezigheid van grondrechten: beschermen burgers tegen machtsmisbruik door de
overheid. Door beperkingen. Bv privacy
2. Legaliteitsbeginsel: voor rechtszekerheid: de overheid is gebonden aan regels en moet
volgens de wet handelen & alleen gestraft wat strafbaar is in de wet.
3. Machtenscheiding: trias politica: de verdeling van macht. Wetgevende- uitvoerende- en
rechterlijk macht elkaar controleren.
4. Onafhankelijke rechtspraak: rechters handelen volgens het recht & onpartijdig
- burgerlijk(civiel) recht: conflicten tussen burgers
- bestuursrecht: conflicten tussen burgers en overheid
- strafrecht: verdacht van strafbaar feit
Vrijheid of veiligheid?
Afweging: rechtsbescherming of rechtshandhaving
, Paragraaf 2 Grondrechten: beperken of niet?
Leerdoelen
- Je kunt met een voorbeeld uitleggen dat burgers in een rechtsstaat (klassieke) grondrechten
hebben en dat deze soms kunnen botsen.
- Je kunt uitleggen dat grondrechten (en de discussie erover) tijd- en plaatsgebonden zijn, maar
dat het niet eenvoudig is om de grondrechten te wijzigen.
- Je kunt beargumenteren waarom de overheid in sommige gevallen inbreuk mag maken op
(grond-)rechten.
Mag je dragen wat je wil?
Etnisch profileren: discriminatie. Bv de een eerder staande houden op basis van afkomst.
Preventief fouilleren: in veiligheidsrisicogebied kleding onderzoeken uit voorzorg.
Identificatieplicht: politie vraagt om ID bij aanleg.
Welke rechten hebben burgers?
Klassieke grondrechten(passief)(kan afgedwongen worden)
- gelijkheidsrechten: artikel 1 grondwet= iedereen gelijk behandelen op elke grond.
- Politieke rechten: demonstratie recht, voor burgers actief kiesrecht: stemmen & passief
kiesrecht: verkiesbaar stellen
- Vrijheidsrechten: vrijheid van godsdienst, meningsuiting = MEDIA. Mening kenbaar maken
- Sociale grondrechten(actief): inspanningsverplichting: overheid moet zorg besteden aan
onderwijs, huisvestiging, volksgezondheid.
Zijn onze rechten grenzeloos?
De Nederlandse Grondwet geldt voor iedereen die zich in NL bevindt. Het gelijkheidsbeginsel art1.
Wat gebeurt er als grondrechten botsen?
een mening kan beledigend zijn. Het is aan de rechter om te bepalen welk recht zwaarder weegt.
Godsdienst vs gelijkwaardigheid. Grondwet wijziging altijd 2x gestemd, lastiger dan normale wet.
TK > EK > TK verkiezing > TK > EK 2/3 eens > grondwet gewijzigd.
Grondrechten: beperken of niet?
Veilige samenleving is van belang. Burgers willen in vrijheid en veiligheid leven
Paragraaf 3 hoe transparant moet de overheid zijn?
Leerdoelen
- Je kunt uitleggen hoe het legaliteitsbeginsel en de machtenscheiding bijdragen aan
rechtszekerheid en een transparante overheid.
- Je kunt verschillende rechtsbronnen noemen en uitleggen waarom deze toegankelijk moeten
zijn in een rechtsstaat.
- Je kunt aangeven welke actoren bedoeld worden met de ‘vierde en de vijfde macht’ en je kunt
uitleggen op welke manier schaduwmachten een bijdrage leveren aan de rechtsstaat.
Hoe wordt het OM gecontroleerd?
Off the record: informanten(willen niet praten met politie) = anonieme bron. Het legaliteitsbeginsel
draagt bij aan rechtszekerheid voor journalisten. Het OM handelt volgens de wet, dus niet
afluisteren. NIEUWE wet bronbescherming: extra controle als het OM journalisten wil afluisteren.
Schaduwmachten: Vierde macht= ambtenaren & vijfde macht= media & zesde macht=
adviesbureaus. Wet openbaarheid van bestuur (WOB) = overheids informatie is openenbaar zo
wordt de uitvoerende macht gecontroleerd
Wie bepaalt wat de overheid mag?
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mklyeung246. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
