Summary
Biologie samenvatting - Hoofdstuk 19 DNA - VWO 6 - NECTAR
- Course
- Level
Samenvatting van hoofdstuk 19: DNA van het biologieboek NECTAR.
[Show more]
Seller
Follow
aeajoustra
Content preview
19.1 DNA compact verpakt in chromosomenJe DNA bevat info voor het maken van eiwitten
Bouw DNA
● Is dubbelstrengs → bestaat uit 2 ketens van nucleotiden die in spiraalvorm om elkaar
gedraaid zijn
● Bouwstenen DNA: deoxyribonucleotiden
○ Fosfaatgroepen, suiker (deoxyribose) (BINAS 67F) en nucleïnebasen (stikstofbasen)
(A/C/T/G)
● Deoxyribose heeft 5 C-atomen, allemaal volgens vaste volgorde genummerd → C-atoom 1’
en 3’ en 5’ hebben telkens een -OH groep
○ Aan 1’ C-atoom nucleïnebase → nucleoside
Aan 1’ C-atoom nucleïnebase + aan 5’ C-atoom fosfaatgroep → nucleotide
■ Bijna alle nucleosides maken deel uit van een nucleotide
○ De fosfaatgroep van het 5’ C-atoom is steeds verbonden met het 3’ C-atoom van het
naastgelegen deoxyribonucleotide
○ Het uiteinde van de streng waar de hydroxylgroep vrij blijft, is het 3’-einde
Het uiteinde van de streng waar de fosfaatgroep vrij blijft, is het 5’-einde
○ Richtingen strengen zijn tegengesteld (antiparallel) → 5’-einde ene streng ligt naast
3’-einde andere streng
○ BINAS 71C/E
● Leuningen wenteltrap bestaan uit afwisselend fosfaat- en suikermoleculen
Treden wenteltrap bestaan uit de tegenover elkaar liggende basen A/C/T/G (BINAS 71A)
○ A - T (gevormd door 2 H-bruggen) (BINAS 71B)
○ C - G (gevormd door 3 H-bruggen)
■ Noemen we complementaire (aanvullende) basenparen
Chromosomen
Histonen: verpakkingseiwtitten van het DNA (BINAS 70A)
● Steeds is een streng van 146 basenparen DNA 2 keer om een ‘bol’ gewikkeld, die bestaat uit
8 histonen (IN BINAS LASTIG TE ZIEN, ZIE BRON 1 BLZ 78)
● Een extra ‘los’ H1-histon houdt het geheel als een veiligheidsspeld bijeen
○ Lukt goed door zure fosfaatgroepen DNA die hechten aan basische histonen
● Uiteindelijk ontstaat er een nucleosoom
● Door bindingen tussen histonen ontstaat een (dik) chromatinedraad → dit specialiseert zich
verder tot compact spiraal → spiralen van andere chromosomen bij elkaar: vorming
chromatine in de kern
● In de mitose wikkelen de chromatinedraden zich m.b.v andere eiwitten tot nog compactere
chromosomen → voorkomt dat chromatinedraden van verschillende DNA-moleculen met
elkaar verstrikt raken en in stukken breken
Lichte en donkere plekken in celkern
In de kern van een niet-delende cel zijn met een elektronenmicroscoop lichte en donkere gebieden te
zien
● Donker → compact gespiraliseerde chromosoomdraden → geen genexpressie
● Licht → minder compact gespiraliseerde chromosoomdraden → open structuur
chromatinedraden → DNA makkelijk te lezen → genexpressie
In midden celkern ligt nog een donker deel: het kernlichaampje (BINAS 79B/C)
● Hier ligt een actieve plek rond het kern DNA met genen die info hebben over vorming
ribosomaal RNA (rRNA)
● Uit rRNA + ribosomale eiwitten → ribosomen die in grondplasma nodig zijn voor translatie
, In het centromeer en aan de uiteinden (telomeren) is een chromatinedraad sterk gespecialiseerd
● In deze gebieden liggen geen genen (ruim 90% DNA)
Mitochondriaal DNA
Ook in de mitochondriën komt DNA voor, wat gezien wordt als bewijs voor de endosymbiose theorie
(?)
Mitochondriaal DNA (mtDNA) is cirkelvormig en bevat 37 genen, waarvan ...
● 13 info bevatten voor vorming enzymen die nodig zijn bij laatste stap van dissimilatie glucose
(oxidatieve fosforylering)
● 24 coderen voor aminozuurtransportmoleculen betrokken bij eiwitsynthese in mitochondrium
○ Mogelijke oorzaak veroudering: reactieve 02-moleculen die ontstaan tijdens
oxidatieve fosforylering kunnen mtDNA beschadigen → met de leeftijd stijgt ook het
aantal mutaties dat mogelijk heeft plaatsgevonden in het mtDNA
19.2 DNA-verdubbeling
Mutaties
Bij kopieerproces DNA kunnen veranderingen (mutaties) optreden → ook goed, anders geen evolutie
Oorzaken
● 02-moleculen in mitochondriën kunnen terechtkomen in grondplasma en celkern → in celkern
reageren ze met kernDNA → miljoenen nucleïnebasen raken beschadigt
● Röntgenstraling
Uv-straling
Chemische stoffen in bijv. sigarettenrook
○ Voegen bijv. een methylgroep toe aan cytosine → kan verder reageren tot thymine
● Radioactieve straling → veroorzaakt breuken in strengen + chromosoommutaties (1 compleet
chromosoom te veel/te weinig → bijv. Syndroom van Down
Puntmutaties (verandering één nucleotide) Chromosoommutaties (verandering grote gebieden)
Geen mutatie TAC CAA GAA
● Substitutie TAC CAT GAA
● Insertie TAC CAC AGA A → extra basenpaar
● Deletie TAC CA .G AA → basenpaar verdwijnt
Gevolgen
● Lichamelijke afwijkingen
● Stofwisselingsziekten
● Geestelijke achterstand
● Miskraam
● Diverse vormen van kanker
Herstel
● DNA-herstelsystemen repareren beschadigde nucleïnebasen (BINAS 71I)
● Ongeremde groei van cellen wordt voorkomen door regelgenen
● Cellen blijven doorgaans netjes op hun plek zitten in hun weefsel
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller aeajoustra. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.04. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75632 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now