Summary
Samenvatting Maatschappijleer Rechtsstaat
- Course
- Level
Dit is een zeer complete samenvatting van de Rechtsstaat.
[Show more]
1 review
By: floorschoutens • 2 year ago
Seller
Follow
yasminterschegget
Reviews received
Content preview
RechtsstaatH1 Idee en oorsprong van de rechtsstaat
1.1 Wat is een rechtsstaat?
Nederland is een democratische rechtsstaat die burgers een dubbele zekerheid biedt. Rechtsstaat =
een staat waarin burgers met grondrechten worden beschermd tegen machtsmisbruik en willekeur
van de overheid. Sociale rechtsstaat er zijn allerlei wetten en voorzieningen om de welvaart en
het welzijn van de burgers te bevorderen.
Vertrouwen en wederkerigheid
Een belangrijk voordeel van een rechtsstaat is dat er relatief veel sociale vrede en sociale cohesie
heerst. In een rechtsstaat gaan vertrouwen en wederkerigheid (voor wat hoort wat) hand in hand
de meeste burgers houden zich aan de wet in de verwachting dat de anderen dat ook doen. Er
ontstaat rechtszekerheid doordat burgers en staat te goeder trouw de wetten naleven. Vertrouwen
en wederkerigheid bestaan ook tussen de staat en de burgers.
Idee achter de rechtsstaat
De rechtsstaat is kwetsbaar sociale vrede en voorspoed moeten worden veroverd op
maatschappelijke krachten die de rechtsstaat destabiliseren.
1.2 Hoe is de rechtsstaat ontstaan?
Verlichting zorgde in de achttiende eeuw voor verlangen naar maatschappelijk geluk.
Willekeur en uitbuiting
Vanaf de 16e eeuw had Europa maar weinig gelukkige perioden gekend. In de 17 e eeuw oefenden
koningen een bijna onbegrensde macht uit over de bevolking en over alle geledingen van de
maatschappij armoede, uitbuiting en scherpe sociale ongelijkheid waren het gevolg.
Opkomst burgerij
Vanaf de 2e helft van de 18e eeuw rees in Europa steeds meer verzet tegen deze onrechtvaardige
samenleving. Ondernemende burgers waren vanaf de 17 e eeuw de wereld in getrokken door de
drukpers kon nieuwe kennis snel en breed worden verspreid het bestaande wereldbeeld en
mensbeeld begonnen te wankelen. De macht van de koning was ook niet meer vanzelfsprekend.
Gezond verstand
De burgerij geloofde hartstochtelijk in de kracht van de rede alleen door een methodisch gebruik
van het gezonde verstand konden mensen uit de duisternis van hun bijgeloof en irrationele angsten
treden. Vrijheid zou nooit bereikt kunnen worden als niet de eerst de macht werd getemd de
macht van de vorst, de macht van de staat en de macht die de burgers zelf over elkaar uitoefenen.
De 18e eeuw was de eeuw van het optimistische geloof in de rede, in vooruitgang en in de
maakbaarheid van de samenleving.
Sociaal contract
De filosofie van het sociaal contract had veel invloed op hoe de vrije, gelukkige samenleving kon
worden bereikt Thomas Hobbes, John Locke, Jean-Jacques Rousseau. Het uitgangspunt was dat
alle mensen in vrijheid en gelijkheid worden geboren van die natuurlijke vrijheid en gelijkheid blijft
in de praktijk weinig over. Mensen hebben een krachtig overlevingsinstinct en om te overleven
moeten ze om de schaarse bestaansmiddelen strijden. Zolang er geen regels zijn om het mijn en dijn
, te beschermen dreigt er een permanente oorlog van allen tegen allen. Sociaal contract = contract
waarin ze tot afspraken komen om in natuurlijke vrijheid en gelijkheid te kunnen leven.
De staat als scheidsrechter
De scheidsrechter met de bevoegdheid om de afspraak over eigendommen tussen partijen te
handhaven is de staat. De eerste taak van de staat moest zijn om de veiligheid van de burgers te
garanderen en hun eigendommen te beschermen. Om er zeker van te zijn dat de staat geen misbruik
maakt van het geweldsmonopolie zou de macht van de staat aan de ketting van het recht worden
gelegd de wetten die de burgers zelf opstellen.
Staat is meester en knecht
In het idee van de rechtstaat bepalen burgers zelf de macht die de staat over hen mag uitoefenen
de staat is meester en knecht tegelijkertijd. De staatsmacht wordt opgesplitst in een wetgevende
macht, uitvoerende macht en rechtsprekende macht trias politica.
De beginselen van de rechtsstaat
Grondbeginselen van de rechtsstaat:
Het beginsel van de grondrechten alle mensen zijn in vrijheid en gelijkheid geboren en
moeten zo ook kunnen samenleven.
Het soevereiniteits- en democratiebeginsel de mensen sluiten gezamenlijk en vredesakkoord
het sociaal contract.
Het legaliteitsbeginsel er is een staat die het sociaal contract tussen mensen kan afdwingen,
maar die strikt gebonden is aan de wetten die de partijen zelf hebben opgesteld.
Het beginsel van de trias politica de macht van de staat wordt voor de zekerheid verder
begrensd door interne scheiding van de staatsmacht.
1.3 De eerste rechtsstaten
Verenigde Staten
In 1776 maakten de Amerikaanse kolonisten zich los van de Engelse koning in
onafhankelijkheidsverklaring riepen zij hun nieuwe samenleving uit gebaseerd op vrijheid en
gelijkheid van alle mensen en op het recht van elk individu om zijn eigen geluk na te streven. In een
grondwet werd de basisstructuur vastgelegd van de nieuwe staat. De staatsmacht werd gebonden
aan het recht en aan de grondrechten van de burgers, verzameld in de Bill of Rights. Amerikaanse
constitutie = Onafhankelijkheidsverklaring, grondwet en de Bill of Rights samen.
Frankrijk
In 1789 volgde de Franse Revolutie met de strijdkreet ‘Vrijheid, gelijkheid, broederschap of de dood!’
Franse republiek werd uitgeroepen. De Verklaring van de Rechten van de Mens en Burger gaf de
klaroenstoot voor de nieuwe samenleving waarin alle mensen hun heilige en onschendbare
grondrechten konden uitoefenen veiligheid, vrijheid van meningsuiting, vrijheid van drukpers,
godsdienstvrijheid en bescherming van eigendom. Franse Revolutie ontaarde in schrikbewind
staatsgrepen en constituties volgeden elkaar snel op. In 1799 pleegde Napoleon een staatsgreep en
vestigde verlichte dictatuur de machthebber houdt in zeker mate rekening met de bevolking. Hij
veroverde grote delen van Europa en verspreidde de ideeën van de rechtsstaat. In 19 e eeuw werd in
West-Europa door felle politieke gevechten de rechtsstaat stap voor stap ingevoerd.
H2 Grondwet en grondrechten
Preambule = beschreven welke idealen de samenleving koestert, welke historische fouten ze niet
willen herhalen, welke identiteit ze nastreeft en op welke wijze de staat moet worden ingericht.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller yasminterschegget. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52355 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now