Aantekeningen van alle hoorcolleges van Medische sociologie, 2024
25 views 1 purchase
Module
Medische sociologie (SOBA208A)
Institution
Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Dit document bevat aantekeningen van alle hoorcolleges van Medische sociologie. Echter, ik heb hierbij niet de PowerPoint slides overgenomen, maar alleen wat de docent er zelf bij heeft gezegd.
Therapietrouw: houden aan leefregels (bijv. het houden aan een bepaald dieet, het nemen
van medicatie). Als je dit niet doet, heeft het gevolgen.
Medische sociologie: gaat niet alleen over gezondheid, maar over alles wat daarbij hoort
zoals gedrag.
Talcott Parsons: had het over de sick role. Als je ziek bent, vervallen eigenlijk je plichten
richting de maatschappij. Als je ziek bent, hoef je bijv. niet altijd naar je werk. Je krijgt hierbij
eigenlijk een stempel op je gedrukt.
Sociology in medicine: wat zien we in de gezondheidszorg? Sociology of medicine: wat is de
invloed van de maatschappij op de gezondheidszorg?
Wanneer is iemand gezond?
Wanneer je fysiek en mentaal niks hebt iemand met een beperking is volgens deze
beschrijving ziek.
Als iemand mentaal en fysiek niet wordt beperkt in wat diegene kan doen.
Volgens sommige definities van gezondheid (bijv. gezondheid is een toestand van volkomen
lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welbevinden) zijn heel veel mensen ziek. Als je de
definitie aanpast naar de veerkracht van een mens, wordt dit anders. Machteld Huber:
gezondheid is het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van
de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.
Positieve gezondheid gaat ervan uit dat afwezigheid van ziekte niet meer het uitgangspunt
is; het gaat veel meer om eigen regie. Er zijn verschillende vlakken van gezondheid; je moet
niet naar maar 1 vlak kijken. Holistische visie: we zien wat er om de mens heen is.
Sociale factoren die de gezondheidstoestand van een persoon beïnvloeden:
Netwerken: mentale steun kan paradoxaal zijn, want je kan veel mensen om je
heen hebben maar je alsnog eenzaam voelen.
Cultuur: een bepaalde levensstijl kan bijv. belangrijk zijn in een land en die kan de
gezondheidstoestand van iemand beïnvloeden. Blue zones: mensen daar worden
gezond oud (veel beweging, goed netwerk, gezond eten); bepaalde principes worden
nageleefd.
Verzorgingsstaat: wat er geregeld wordt vanuit de overheid. Nederland wordt
eigenlijk steeds minder een verzorgingsstaat.
Sociaaleconomische toestand: kansen om te investeren in een gezond leven en de
invloed van in welk gezin je geboren bent.
Health literacy: je weet iets over je gezondheid. Je kunt bijv. informatie vinden op
internet, bij je netwerk. Het gaat er bijv. over of je begrijpt waarom je medicatie moet
innemen (sommige mensen maken bijv. hun medicatie niet af omdat ze zich al beter
voelen).
, Toegang tot gezond voedsel: bijv. regels die landen hebben over voedsel.
Discriminatie, institutioneel racisme: word je bijv. geholpen door een dokter?
We kijken steeds meer naar een groep patiënten; er wordt gekeken naar mensen die
dezelfde kenmerken hebben, er wordt niet echt meer naar 1 patiënt gekeken. Public health:
binnen een land. Er wordt meer gekeken naar global health waarbij je moet samenwerken
met andere landen. One health: bijv. COVID-19 (van dieren worden ziektes overgedragen
naar mensen). Planetary health: als we de wereld gezond willen houden, moeten we ook de
aarde gezond houden; bijv. door klimaatverandering bedreigen steeds meer ziektes ons. We
willen aan de ene kant een betere welvaart maar we willen ook dat de aarde blijft bestaan.
Dichte riolering heeft geleid tot veel veranderingen. Als mensen vroeger ziek waren, was het
riool open, dus dan had je een grote kans dat die ziektes verspreidden. Vaccinaties zijn heel
belangrijk om ziektes uit te roeien, maar die worden minder belangrijk door
complottheorieën. Door handen te wassen, zijn er veel minder vrouwen overleden bij
bevallingen; hygiëne is belangrijk. Antibiotica is belangrijk maar door resistentie komt dit in
gevaar.
Er was eerst weinig structuur in de gezondheidszorg en er was weinig aandacht voor
preventie. Bovendien lagen mensen heel lang in het ziekenhuis. Jo Hendriks heeft de
gezondheidszorg een beetje aangepast:
Eerstelijnszorg: huisarts.
Tweedelijnszorg: ziekenhuis.
Derdelijnszorg: nog specialistischer of combinatie.
Men wilde kosten verminderen en meer structuur aanbrengen.
Je wil het liefst mensen niet in een ziekenhuis/instelling behandelen als het niet nodig is
vanwege kosten. Mensen kunnen bovendien gewend raken aan het gemak van de verzorging.
Mensen worden er ook niet per se beter van (tegenwoordig laten artsen bijv. hun patiënten
wandelen naar de operatiekamer). Healthy aging: hoe langer je in beweging blijft, hoe meer
je zelf kunt doen, hoe langer je in leven blijft. Tegenwoordig ligt de verzorging steeds meer bij
het sociale netwerk (maar niet iedereen heeft een netwerk) en hierdoor worden we minder
een verzorgingsstaat.
Intramuraal/Klinisch/Residentieel: binnen/opgesloten. Nu is de visie steeds meer binnen de
maatschappij en meedoen. We gaan steeds meer naar extramuraal: thuis helpen of even
naar het ziekenhuis en dan meteen weer naar huis.
0e lijn: preventie; dit voorkomt druk in de gezondheidszorg. Mensen worden steeds zieker,
want vroeger gingen ze gewoon sneller dood. Je wordt dus ouder, maar wel met meer
gebreken. Hierdoor ligt er heel veel druk op de zorg. Alleen de zwaarst zieke mensen komen
in het ziekenhuis; bedden moeten vrijgehouden worden. Ook zijn er tekorten in de zorg.
Hierdoor inzetten op de 0e lijn; dit kan de druk verlichten.
Er zijn tegenwoordig veel bezuinigingen op de jeugdhulp. Hierdoor krijgen jongeren geen
hulp waardoor de kans op een misstap groter wordt. Bij een gezond netwerk wordt deze
kans minder groot.
,Regionalisatie: we willen dat iedereen recht heeft op zorg. Bijv. ambulance moet overal
binnen een bepaalde tijd zijn (dus ook in afgelegen gebieden). Mensen in grensgebieden
kunnen ook sneller naar ziekenhuizen in het buitenland, maar hiervoor hebben ze geen
verzekering. Bovendien zijn mensen in de grensgebieden vaak armer.
Centralisatie van hartcentrum: hartcentrum dreigt te verdwijnen uit Groningen. De
achterliggende reden hiervoor is dat de kwaliteit van zorg beter wordt als een paar mensen
het gaan doen zodat zij er heel goed in worden (ze worden super gespecialiseerd en de
banenkans wordt behouden) en de kosten gaan hierdoor naar beneden. Er wordt dus niet
gekeken naar emotionele redenen (bijv. dat sommige hartcentra moeten sluiten en dat
sommige kinderen ver moeten reizen).
Hoorcollege 08-02-2024
2 maanden wat we uitgeven aan zorg is het totale onderwijsbudget. Wanneer je 1 dag in het
ziekenhuis ligt zonder dat er iets gedaan wordt, kost dat ongeveer 1200 euro. De zorg is dus
een supergrote sector. De overheid geeft hieraan het meeste uit. De inkomsten die de
overheid heeft, bestaan ook voor een groot deel uit zorgpremies.
Nederland heeft 1 van de beste gezondheidszorgsystemen van de wereld, dus het enorme
bedrag dat eraan wordt uitgegeven, zie je wel terug. In de VS is er veel vrijemarktwerking
(vanwege het liberalistische systeem) en de zorg is daar een sector waar veel winst gemaakt
kan worden.
De beste manier om de gezondheidszorg te verbeteren, is door voort te bouwen op het al
bestaande eigen systeem (er is niet 1 beste manier hoe zorg collectief het beste geregeld kan
worden). Zorg is heel arbeidsintensief en het is niet makkelijk efficiënter te maken (daarom
veel tekorten). De zorg wordt bovendien steeds intensiever. Ziekenhuizen (bijv. UMCG) zijn al
bezig met healthy aging (preventie zodat minder zorg nodig wordt). De zorg is een
vrouwdominante sector.
BIG-register: je hebt een beschermde opleiding afgerond en dan mag je voorbehouden
behandelingen doen (bijv. medicatie voorschrijven).
Eerste lijn: bijv. huisarts, fysiotherapie, verpleegkundigen; vanuit thuis kun je hier gewoon
naartoe gaan, het is laagdrempeling. Daarna komen bijv. psychologen, therapeuten en
daarna artsen. Ziekenhuiszorg is de tweede lijn. De derde lijn is de academische
gespecialiseerde ziekenhuiszorg. Dit komt minder vaak voor; expertise moet gebundeld
worden. 0e lijn is preventie, goede leefstijl, dus gezond leven, paracetamol halen, etc.
De grootste hoeveelheid zorg is niet direct gecorreleerd met hoe veel geld eraan wordt
uitgegeven. Medisch-specialistische zorg is curatieve zorg. Als je kijkt naar ziektes die het
meeste impact hebben, kun je kijken naar waar het meeste geld aan wordt uitgegeven, maar
je kunt ook kijken naar verloren levensjaren; als je op je 20e doodgaat, verlies je meer
gezondheid dan wanneer je op je 80e doodgaat. De verdeling wordt dan anders: in plaats van
dementie wordt longkanker dan de nummer 1 doodsoorzaak.
, Het is maar net waar je je geld op inzet: een dure behandeling om de hersenfunctie te
redden of de rest van het leven in een zorginstelling. Verder is de vraag aan wie je geld geeft;
ga je nog veel geld uitgeven aan iemand die er misschien niet heel veel meer aan heeft? Je
moet als arts goed kijken of de behandeling geschikt is voor iemand, maar andere mensen
kunnen misschien wel denken dat het onnodig duur is.
Quality adjusted life year (QUALY): economische manier om te kijken naar welk nut je
behandeling heeft.
Er wordt steeds meer euthanasie gedaan en het aantal zelfdodingen neemt af. Je moet
hierbij eigenlijk niet kijken naar dat dit zorgkosten verlaagd; dat is een kapitalistische
gedachte.
De zorgpremie is voor iedereen hetzelfde in Nederland, omdat niemand geweigerd mag
worden op basis van zijn gezondheid. Er zijn 4 stelselwetten in Nederland:
Zorgverzekeringswet: curatieve sector, hieraan wordt het meeste geld uitgegeven.
Wet langdurige zorg: verzorging voor langdurige opname ergens; dingen die niet
direct behandeld kunnen worden maar die wel verzorgd kunnen worden.
Wet maatschappelijke ondersteuning: mee blijven doen aan samenleving.
Jeugdwet: kinderen die niet onder de langdurige zorg vallen.
Iedereen betaalt mee aan de zorg door een zorgverzekering en sommige mensen accepteren
een hoger risico (bijv. omdat mensen zich nog gezond voelen). Iedereen moet een
basisverzekering, behalve gemoedsbezwaren en militairen. Niet alle uitgaven komen terecht
bij de zorg (bijv. als je gezond eet of een paracetamol bij de Etos koopt).
In Nederland vinden we het belangrijk dat we met z’n allen betalen voor iedereen. We
betalen door middel van belasting. Dit wordt vervolgens gegeven aan iemand die het nodig
heeft; dit krijg je van het collectief. Hier vindt de grootste inkomensherverdeling in
Nederland plaats. Jonge mensen betalen voor de oude mensen, gezonde mensen betalen
voor zieke mensen en rijke mensen betalen voor arme mensen. Geen limiet op vraag, maar
wel op uitgaven (anders kunnen we het niet betalen uiteindelijk).
Waarom hebben we marktwerking in de zorg? Vroeger kreeg je alleen zorg als je ervoor kon
betalen; er waren toegankelijkheidsproblemen. Daarna verbeterde de toegankelijkheid
langzamerhand, maar er waren wel lange wachttijden. Hierdoor moest de gezondheidszorg
efficiënter worden, dus werd marktwerking nodig.
Het idee van een markt is dat het efficiënt zou zijn omdat er een winstprikkel in zit, wat
uiteindelijk voor lagere kosten zorgt. De overheid kan de zorg niet regelen, want dat is te
onoverzichtelijk. Echter, niemand is vrijwillig ziek. Bovendien weet je niet goed wat je nodig
hebt en je kunt niet makkelijk patiënten vergelijken. Dit is dus een verschil tussen zorg als
product en een ander soort product. Je kunt ook niet zo goed concurreren op prijs, want je
weet niet welke dokter bijv. beter is. Daarom hebben we gereguleerde marktwerking
bedacht: er zijn wetten bedacht. Je hebt dus wel de voordelen maar niet de nadelen. Elke
patiënt is ook een burger, elke burger heeft een zorgverzekering, dus ze mogen niet
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LauraSociologie. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for £4.71. You're not tied to anything after your purchase.
