In deze samenvatting (Nectar hoofdstuk 14: Waarnemen, vwo 5) staat alles wat je moet weten over je zintuigen en hoe je met deze je omgeving waarneemt. In deze samenvatting staat alle noodzakelijke informatie met handige plaatjes. Veel succes met leren!
EVENWICHTSZINTUIG
• Zintuigcellen: cellen die reageren op de adequate prikkel (= een specifieke prikkel)
• 2 evenwichtszintuigen in inwendige deel van je oor: registreren welke bewegingen je hoofd maakt:
Bestaan uit 2 delen gevuld met een vloeistof: endolymfe
- Vestibulum: centraal deel
- 3 halfcirkelvormige kanalen: staan loodrecht op elkaar lang een x-, y-, z-as
• Maculea:
- 2 kleine zintuigorgaantjes in het vestibulum
- Geeft informatie over de stand van je hoofd t.o.v. zwaartekracht en rechtlijnige versnelling
- Haarcellen (zintuigcellen) in een macula steken met lange ciliën in een geleilaag, met daar
bovenop een laagje klaksteentjes: maakt ciliën gevoelig voor zwaartekracht en
vertraging/versnelling (reageren alleen op een verandering van snelheid, niet een constante)
- De ciliën buigen in een bepaalde richting → de
haarcellen geven de informatie door aan de
hersenen
• Informatie over draaibewegingen komt uit de 3
halfcirkelvormige kanalen:
1. Bovenkanaal: ja knikken
2. Achterkanaal: goof van schouder tot schouder
3. Zijkanaal: nee schudden
- Elk kanaal heeft aan de basis een knobbel met haarcellen, met ciliën die in de cupula (geleiachtige
massa) steken, die vrij mee kan bewegen met endolymfe
- Bij draaiing van het hoofd bewegen de kanalen mee, maar blijft de endolymfe eerst zitten: de
cupulae bewegen t.o.v. de kanalen → de ciliën buigen en de haarcellen sturen impulsen naar de
hersenen
- Draaiing naar links: endolymfe blijft zitten en t.o.v. de kanalen beweegt het naar rechts → capula
en ciliën bewegen ook naar rechts
, ZINTUIGCELLEN
• Zintuigcellen zin receptorcellen: waarmee je informatie kunt verzamelen
• Verschillende soorten receptorcellen:
- Mechanoreceptoren: reageren op bewegingen
- Thermoreceptoren: reageren op temperatuurveranderingen
- Chemoreceptoren: reageren op bepaalde stoffen
- Fotoreceptoren: reageren op licht
• Receptorcellen hebben een rustpotentiaal: een adequate prikkel leidt tot een verandering van het
membraanpotentiaal (door openen/sluiten van ionpoorten): oorzaak verschillend bij elke soort
receptorcel:
- Mechanoreceptoren: vormverandering van celmembraan
- Thermoreceptoren: warmtegevoelig eiwit
- Chemoreceptoren & fotoreceptoren: signaalcascade en een secundaire boodschapperstof: die
bindt aan doelwitmoleculen op ionpoorten (→ die gaan open/dicht)
• Behaalde prikkeldempel van het receptorcelmembraan → volledige depolarisatie:
Ca2+-poorten openen → Ca2+-ionen stromen de cel binnen & receptorcellen lozen een exciterende
neurotransmitter (in een synaps met een sensorisch neuron)
• Hoeveelheid neurotransmitter bepaalt impulsfrequentie: geeft informatie over sterkte prikkel
• De prikkeldempel van pijnreceptoren (zenuwceluiteinden ≠ zintuigcel) ligt veel hoger dan die van
zintuigcellen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller JustDoIt. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
