Beknopte samenvatting van de cursus Mens en Maatschappij deel tijd (lerarenopleiding Arteveldehs) Alles is duidelijk en overzichtelijk uitgewerkt, daarbij zijn er enkele illustraties ter verduidelijking van sommige elementen.
DE KLASSIEKE OUDHEID (VAN 800V.C
TOT 500)
3.1 DE GRIEKSE BESCHAVING
3.1.1 SITUERING IN DE RUIMTE
NOTA: de Griekse beschaving rond Middellandse Zee. Niet enkel in het huidig Griekenland maar ook op het schiereiland, de
eilanden,…
o Weinig landbouw:
_ Weinig vruchtbare gebieden
_ Gebrek aan water
o Steden => langs kusten of eilanden
_ Handel
_ Uitgroeien tot stadstaten & poleis
3.1.2 OORSPRONG GRIEKSE BESCHAVING
Komt voor uit 2 beschavingen:
_ Minoïsche
_ Myceense
Minoïsche beschaving:
o Thalassocratie
= macht op zee of deze toch nastreefde
Groeide dankzij vloot uit tot zee- en handelsmacht met kolonies in oostelijke Middellandse zeegebied.
Myceense beschaving:
o Uitgegroeid tot dominante kracht op vasteland
o Frequent oorlogen tss ≠ onafhankelijke steden
o Aristocratische samenleving
= bestuurd door koning en grondbezittende krijgersklasse
Donkere eeuwen
3.1.3 DE GRIEKSE BESCHAVING
o Na donkere eeuwen de Griekse beschaving
o 3 periodes:
_ Archaïse periode
_ Klassieke periode: bloeiperiode Griekse beschaving
_ Hellenistische periode
o Eigen aan Grieske beschaving = Griekse bewustzijn
de antieke Grieken voelen tot een aparte gemeenschap behoorden, gebonden door gemeenschappelijk verleden, zelfde
cultuur en taal, identiek levensideaal.
_ Culturele verbondenheid ≠ politieke verbondenheid
o Niet Grieken = gezien als ‘bararos’, barbaren
3.1.3.1 DE GRIEKSE STADSTATEN
o Geen bestuur koning maar volk = polis (= stadstaat)
= Polis bestaat uit stedelijke kern, het omringende platteland en nabijgelegen dropjes. Bewoners beschouwen zichzelf als
autonoom, op socio-economisch en –politiek vlak (ze kunnen dus onafhankelijk van elkaar werken)
o Bestuurd door ‘volk’ → beperkte groep
_ geen vrouwen, slaven en vreemdelingen
_ wel vrije volwassen mannelijke burgers
o mannen = kern politieke bestuur polis en zetelden in volksvergadering
, o volksvergadering: bestuurd met magistraten een raad voormalige magistraten polis
o Archaïse periode: rijke en grondbezitster elite domineerde
o Klassieke periode: volk kreeg meer invloed effectief bestuur
_ Athene en Sparta = machtig centra en regeerde over grote gebieden
_ Beiden vaak in clinch
o Hellenistische periode: alle poleis een oligarchsering (kleine groep aan macht)
3.1.3.2 ATHENE: DE DEMOCRATISCHE STADSTAAT
POLITIEK
o Begin Archaïse periode: grondadel alle politieke macht
_ Magistraten voerde taken uit van koning
_ !! magistraten waren de negen archonten (gekozen door volk, 1 jaar hoofd van staat)
_ Die voormalige achonten verzamelen in Areiopagos → permanente raad mee instaat bestuur en rechtspraak.
= ARISTOCRATIE
o +/- 6e eeuw: idee dat ook volk moet besturen → 2 redenen
1. Polis had manschappen nodig (leger, bescherming en macht uitbreiden)
2. Spanning adel en gewone volk nam toe
o Solon stelde nieuwe bestuursvorm voor: einde machtsmonopolie en slavernij
o Solon verdeeld bevolking Athene in 4 klassen:
_ klassen naargelang zijn opbrengst of geldinkomen.
_ op basis van zijn klasse mocht iemand a/d politieke macht deelnemen
= timocratie (hoe rijker, hoe meer politieke macht)
_ 1ste klasse: archonten (maar verkozen door volksvergadering)
_ 2de en 3de klassen: openbare ambten
_ 4de klasse: deelnemen aan volksvergadering die wetten stemde en ambtenaren
_ Klasse 1,2 en 3 zetelden ook in de raad v. vierhonderd (stelt agenda volksvergadering samen)
NOTA: vrouwen en slaven hadden geen politieke rechten
Adel verlangde naar haar vroegere macht, boeren hoopten op echte verdeling v grond → adellijke Pisistratos greep met geweld
de macht → ontstaan tirannie (=alleenheerschappij)
_ Tirannie andere betekenis dan vandaag
o Clisthenes hervormde raad v 400 → 500
o Atheense mannelijke bevolking ingedeeld in 10 phylen
_ alle lagen vertegenwoordigd in elke fyle
o raad v 500 → samengesteld uit 50 gelote uit 1 fyle
o Iedere fyle nam bestuur beurtelings 36 over in prytanie (soort regering)
o Bescherming democratie: schervengerecht of ostracisme ingevoerd: ongewenste burgers verbannen voor 10 jaar.
Hervorming Clisthenes = begin democratie
NOTA: Vrouwen, vreemdelingen, slaven waren uitgesloten deelname democratie!
ECONOMIE
o Landbouw !!
_ Meerderheid werkte in landbouw
_ Kon niet instaan voor eigen voedselbevoorrading
_ Landbouw: graan verbouwen (niet zo veel opbrengst), olijfbomen = zeer !!!
o Olijven: voedsel en olie
o Ook ambachtelijke pro. !!
o Handel !! tak voor Athene:
_ kleinhandel
_ overzeese handel
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller PaulineDeGuchtenaere. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.17. You're not tied to anything after your purchase.
