Geschiedeniswerkplaats / tweede fase havo historisch overzicht / deel Handboek
Hoe werd Karel de Grote een machtig koning en keizer over een groot rijk? En hoe bestuurde hij dit rijk? Hoe ontstond er politieke verdeeldheid na Karels dood en hoe werd het steeds onveiliger in Europa? Ook wordt besproken hoe ridders in die tijd functioneerden.
5.1 Leenheren en leenmannen
1. Hoe werd Karel de Grote een machtig koning en keizer over een groot rijk?
In 799 vluchtte paus Leo III naar Duitsland. In Rome hadden edelen hem met messen aangevallen en
nu wilde hij de hulp van de Frankische koning Karel de Grote. Karel liet de paus onder bescherming
van Frankische soldaten naar Rome terugkeren. Om zelf ook bescherm te worden, gaf hij een gouden
kroon aan Karel de Grote en kroonde hem tot keizer. Hiermee liet de paus zien dat hij Karel zag als de
opvolger van de Romeinse keizers en het Frankische rijk als de opvolger van het Romeinse rijk.
Hierdoor kon Karel een groot leger verzamelen en kon hij een groot deel van Europa veroveren. Veel
mensen waren bang door zijn samenwerking met de paus. Toen Karel in 814 stierf, bestond zijn rijk
uit een groot deel van Europa.
2. Op welke manier bestuurde Karel zijn rijk?
Het besturen van het enorme Frankische rijk was niet eenvoudig. De oude Romeinse wegen waren
namelijk vervallen. Ze zaten vol kuilen en waren overwoekerd met gras, struiken en bomen. Ook
waren hele stukken van het rijk onbewoond. Er waren uitgestrekte moerassen, grote heidevelden en
ondoordringbare bossen. Steden waren ook totaal vervallen. Om gezag te hebben reisde hij veel rond,
maar dat was lastig door de grote afstanden. Hij liet daarom paleizen bouwen in grote delen van zijn
rijk. In ieder paleis had hij huizen voor zijn familie, soldaten, ambtenaren en bedienden en een kerk.
Karel maakte gebruik van hertogen en graven. Dit waren hoge edelen die door Karel waren benoemd
om een gebied te besturen: een hertogdom of een graafschap. Als een hertog of graaf werd benoemd,
sprak hij een eed van trouw uit. De edelman was vanaf nu leenman of vazal en de koning was zijn
leenheer. De leenman leende dus het gebied, maar de koning bleef de baas. De leenman mocht wel
recht spreken, maar deed dat in de naam van de koning. Hij moest ook soldaten aan de koning leveren
als er oorlog was. Een keer in de zoveel tijd kwam Karel de Grote langs en dan werd er overlegd over
conflicten en wetten. Dit gehele stelsel van lenen noemen we leenstelsel of feodalisme.
3. Hoe ontstond er politieke verdeeldheid na Karels dood?
Karel was sterk en machtig, maar na zijn dood in 814 volgde een aantal zwakkere vorsten. Onder hun
gezag ontstond verdeeldheid en viel het rijk uiteen in twee rijken: het West- en het Oost-Frankische
rijk. Hieruit ontstonden eeuwen later Frankrijk en Duitsland. Door hun zwakte namen de hertogen en
graven steeds meer macht over en veel gebied in hun eigen bezit. Daarover heersten ze zelfstandig,
terwijl ze het gebied eigenlijk in leen hadden. Verder stonden zwakke koningen toe dat het gezag van
edelen over een gebied bij hun dood automatisch overging op hun zonen. Zo werd de macht van
edelen erfelijk. De hoge edelen gingen zich ook leenmannen benoemen. Deze achterleenmannen
waren trouw aan hun eigen leenheer en bestuurden namens hem een kleiner gebied. Europa raakte
vervolgens nog meer verdeeld toen ook deze achterleenmannen zich weinig van hun leenheer
aantrokken en hun gebieden zelfstandig gingen besturen. Door deze politieke verdeeldheid waren er
veel conflicten en oorlogen tussen koningen, hoge edelen en lage edelen.
4. Waardoor ontstond in Europa onveiligheid en welke gevolgen had dit?
In de 9e en 10e eeuw was Europa minder veilig dan in de tijd van Karel de Grote. Dit kwam door de
politieke verdeeldheid en door overvallen van roversbenden, Vikingen (uit Scandinavië) en andere
rovende volken. Dit had tot gevolg dat Europa zich probeerde te beschermen tegen alle invallen en
aanvallen. De edelen gingen kastelen (burchten) bouwen om zichzelf en hun volk te beschermen tegen
rovers en vijanden. Eerst was deze van hout en later werden ze van steen. Meestal was er een gracht
omheen of werd het kasteel op een hoge heuvel gebouwd.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller odysseus_online. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.31. You're not tied to anything after your purchase.
