Summary
Samenvatting Memo 'malmberg' geschiedenis. 4 Havo/H6 + H7
- Course
- Level
Memo 'malmberg' geschiedenis. 4 Havo/H6 + H7
[Show more]
Seller
Follow
veravdwijngaard
Reviews received
Content preview
6.1 de verlichtingDe meeste mensen geloofden in de 18e eeuw dat God een directe invloed op hun leven had.
Voltaire was het hier niet mee eens want voor de werking van rituelen was er geen bewijs. Dit geloof
noemde hij dogmatisch: zonder bewijs werd iets voor waarheid genomen, er mocht geen kritiek zijn.
Voltaire zocht naar bewijzen en had logische redeneringen.
Een andere geleerde noemde de nieuwe, kritische manier van denken ‘verlichting’.
sinds de wetenschappelijke revolutie was het vertrouwen in eigen verstand (ratio) gegroeid. De
wereld werd steeds beter begrepen door logisch nadenken (rationalisme) en door onderzoek via
waarnemingen (empirisme).
Verlichte denkers zagen in opvoeding en scholing de belangrijkste manier om de samenleving te
verbeteren. Beter onderwijs en meer onderzoek = meer kennis, ook hierdoor kwam verbetering.
Verlichte denkers kwamen erachter dat de mens niet alleen een rationeel denkend wezen was maar
ook een vat vol emoties en gevaarlijke lusten. Over alles werd kritisch nagedacht, er werd heel veel
onderzocht.
Belangrijke onderwerpen waar over na werd gedacht:
- God: wonderen hadden wetenschappelijke verklaringen. De Bijbel was niet altijd de
waarheid. Verlichte denkers vonden dat men afwijkende religieuze opvattingen niet moest
verbieden en vervolgen. Volgens Voltaire was er teveel kwaad om zo’n optimistisch
wereldbeeld te hebben. Hij had dus een ‘mechanistisch wereldbeeld’: God had de mens en
de wereld geschapen maar was hierna niet meer actief in de wereld.
filosoof Benedictus de Spinoza zagen God niet meer als een persoon maar alleen in
natuurlijke processen.
- Politiek en staat: er ontstonden hierdoor 3 belangrijke ideeën.
Engelsman John Locke: ‘’alle mensen hebben natuurlijke rechten’’ zij vormen een politieke
gemeenschap d.m.v een sociaal contract.
Fransman Rousseau: volkssoevereiniteit: Burgers kunnen hun macht altijd terugnemen.
Fransman Montesquieu: ‘’machtsmisbruik voorkomen door scheiding der machten’’:
wetgevende macht, uitvoerende macht, rechtsprekende macht.
- Rechtspraak: Verlichte denkers vonden dat bewijzen in de rechtspraak vaak onbetrouwbaar
waren. Ook was er kritiek op de wreedheid van lijfstraffen.
- Ontwikkeling van volken: de geschiedenis werd gezien als een lang proces van vooruitgang,
omdat geleerden het idee hadden dat de samenleving zich in de toekomst zou verbeteren.
Hoewel geleerden meenden dat ook primitieve volken zich konden ontwikkelen, legde dit
idee de basis voor een Europese superioriteitsgevoel.
, 6.2 Vorsten en verlichte ideeën
Frederik werd koning van Pruisen. Hij voerde hervormingen door: religieuze vrijheid,
kunst/wetenschap stimuleerde hij, kanalen aanleggen, scholing voor alle kinderen. Pruisen werd een
moderne staat. Moderne bureaucratie: ambtenaren in dienst van de koning zagen toe op de
uitvoering van alle nieuwe regels, dus edellieden en steden/provincies niet meer.
hoe beter de belastinginning hoe meer geld voor de oorlog. Alle Europese vorsten wilden hun land
efficiënter leiden.
Verschil tussen Frederik en de vorsten. Frederik is om 2 redenen een voorbeeld van het verlicht
absolutisme. 1e = hervormingen doorvoeren met bedoeling samenleving verbeteren volgens ideeën
van verlichte denkers. 2e = hij baseerde zijn macht niet op religie maar op rationele redenering.
Frederik wilde een moderne, welvarende en rechtvaardige samenleving. Hij liet 1 misstand op het
platteland bestaan: lijfeigenschap. Adel had privileges en grote landgoederen. Dit land werd bewerkt
door lijfeigenen, diegene was niet vrij en leefde in grote armoede. Hij schrapte de lijfeigenschap niet.
Hij moest de adel te vriend houden.
Keizer Jozef II van Oostenrijk schafte het wel af. Verschillende hervormingen leidden tot opstanden
van adel, kerk en boeren tegen Jozef II.
mogelijkheden voor scholing nam toe en rechtspraak werd eerlijker. Ook onzekerheid moderne
staat: oude privileges van groepen werden afgeschaft. Er kwam religieuze vrijheid en de kerk moest
belasting betalen.
Verspreiding van verlichte ideeën: opkomst tijdschriften, koffiehuis (café koffie drinken en lezen).
Veel mensen waren geïnteresseerd in nieuwe ontdekkingen dat zij verenigingen gingen oprichten,
Bijv. voor maatschappelijke problemen. In Frankrijk werden de ideeën verspreid via salons, hier
presenteerde men nieuwe ideeën, wetenschappelijke ontdekkingen en literatuur.
Er ontstond (doordat burgers over de ideeën een oordeel hadden) een publieke opinie: verzameling
van meningen als gevolg van discussies onder burgers.
Regeringen in EU-landen reageerden verschillend op de ontwikkelingen. In Fa was de vrijheid om
ideeën uit te wisselen beperkter. De koningen hadden geen interesse in de denkbeelden. Het was
vanzelfsprekend dat hun macht absoluut was en daarin werden gesteund door de kerk/adel. In ruil
voor steun genoten adel/geestelijkheid allerlei privileges. Dit bestuurssysteem ancien régime
‘oude bestuurssysteem’. Verlichte denkers hadden op dit systeem veel kritiek. Franse koningen
wilden niet dat hun macht werd ondermijnd dus verboden de kritiek: boeken mochten alleen met
toestemming van koning worden gepubliceerd. Speciale politie spoorde drukwerk op. Op het
ontduiken van censuur stonden hoge boetes en gevangenisstraf. Voltaire en Rousseau werden uit
Frankrijk verbannen. Toch kon de Franse staat weinig doen tegen verspreiding van verlichte ideeën
want er was altijd wel iemand die het risico durfde te nemen om radicale geschriften te drukken.
Geleerden en geletterden wisselden nieuwe ideeën uit via brieven. Boeken werden vaak in Groot-
Brittannië en de Nederlandse republiek gedrukt en meegesmokkeld naar Frankrijk. De republiek was
het hoofdkwartier van de Europese boekproductie.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller veravdwijngaard. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.27. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
81113 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now