In deze samenvatting vind je alle te kennen leerstof voor het examen sociologie aan hogent.
Deze samenvatting bevat alle te kennen leerstof uit het boek, de Powerpoints én de lessen, verwerkt in een heel handige lay-out met samenvattende kaders en veel actuele voorbeelden.
Op het einde vind je...
sociologie
Bachelor in de orthopedagogie
Samenvatting semester 2
- niemand is een eiland
Thyra Janssens
MT1- SEMESTER 2
0
,1
,Inhoudsopgave
1. Op ontdekkingstocht door een bekend gebied? ..................................................................... 7
1.1 De samenleving als speelveld .................................................................................................. 7
1.2 Het dagelijkse leven door de bril van de socioloog ............................................................... 10
1.3 Een stap verder............................................................................................................................ 12
1.3.1 Echtscheiding ........................................................................................................................ 13
1.3.2 Zelfdoding ............................................................................................................................. 13
1.3.3 Arbeid ................................................................................................................................... 14
1.3.4 Ziekte en dood ...................................................................................................................... 16
1.3 een eerste definitie van sociologie........................................................................................ 17
1.4 Schema bij op ontdekkingstocht door bekend gebied ................................................................ 18
2. De samenleving is een veld van tegengestelde krachten....................................................... 21
2.1 Inleiding ................................................................................................................................. 21
2.2 Individu en samenleving: een strijd van goed tegen kwaad? ............................................... 22
2.3 De samenleving : een vat vol mogelijkheden en beperkingen.............................................. 24
2.4 Solidariteit VS strijd ............................................................................................................... 25
2.4.1 Solidariteit en cohesie .......................................................................................................... 25
2.4.2 Strijd en conflict............................................................................................................. 27
2.5 Ongelijkheid VS gelijkheid ..................................................................................................... 29
3. Welk nut heeft sociologie voor wie geen socioloog wil worden ............................................ 30
3.1 de sociologie, een wetenschap als geen ander ..................................................................... 30
3.2 Er is meer wetenschap onder de zon dan enkel natuurwetenschap .................................... 32
3.3 Een socioloog onderzoekt sociale feiten ............................................................................... 34
3.4 Wat brengt een socioloog ons bij? ........................................................................................ 35
3.5 De sociologie: een van de huizen op het plein van de samenleving met verschillende
kamers en bijhorende ramen ............................................................................................................ 35
3.6 Welk nut heeft sociologie voor een professionele bachelor ? .............................................. 36
4. De ene bril is de andere niet : van dagelijkse naar wetenschappelijke waarneming ............... 37
4.1 We dragen allemaal een bril – over selectieve waarneming ...................................................... 37
4.1.1 Factoren die bijdragen tot selectieve waarneming .............................................................. 38
4.2 Referentiekaders ......................................................................................................................... 39
4.3 Het breekpunt tussen common sense en wetenschap ......................................................... 44
5. Hoofdstuk 6 : blokken uit de sociologische blokkendoos .......................................................... 45
5.1 sociaal handelen .......................................................................................................................... 46
5.2 Sociaal handelen : interactie en communicatie .................................................................... 48
5.2.1 Interactie ....................................................................................................................... 48
2
, 5.2.2 Communicatie : verbaal en non-verbaal ....................................................................... 51
5.2.3 impact van sociale media op communicatie ........................................................................ 52
5.3 sociale relaties en posities, sociale rol en status......................................................................... 52
5.3.1 Sociale relaties ..................................................................................................................... 52
5.3.2 sociale posities..................................................................................................................... 54
5.3.3 Sociale status ....................................................................................................................... 56
5.4 Sociale rol ................................................................................................................................... 57
5.4.1 Rollenstellen en rolconflicten ........................................................................................ 58
5.4.2 Stabiliteit van rollenstellen ................................................................................................... 60
5.2.8 Rolattributen en statussymbolen ......................................................................................... 60
6. Hoofdstuk 7 : Een netwerk is geen groep ............................................................................. 62
6.1 Sociale netwerken ....................................................................................................................... 62
6.1.1 Netwerken zijn kanalen waarlangs sociale goederen (kunnen) stromen ............................ 63
6.1.2 Kenmerken van netwerken .................................................................................................. 64
6.1.3 interactionele kenmerken van netwerken ........................................................................... 65
6.2 Groepen ....................................................................................................................................... 66
6.2.1 groepen : typologie als uitgangspunt ................................................................................... 67
6.2.2 Sociale categorie................................................................................................................... 67
6.2.3 het samenzijn ....................................................................................................................... 68
6.2.4 primaire groepen .................................................................................................................. 68
6.2.5 de collectiviteit ..................................................................................................................... 69
6.3 Referentiegroepen ...................................................................................................................... 70
6.3.1 Vergelijkende referentiegroepen .................................................................................. 70
6.3.2 normatieve referentiegroepen...................................................................................... 71
6.4 groepen tussen conflict en solidariteit .................................................................................. 72
6.5 sociale beweging ................................................................................................................... 73
7. Moderne samenlevingen zijn altijd multicultureel................................................................ 74
7.1 waarvoor staat cultuur ................................................................................................................ 74
7.2 Cultuur met een grote en een kleine c ....................................................................................... 74
7.3 Cultuur : een patroon van waarden, normen, doeleinden en verwachtingen ........................... 75
7.3.1 Waarden ............................................................................................................................... 76
7.3.2 Normen................................................................................................................................. 76
7.3.3 Doeleinden ........................................................................................................................... 77
7.3.4 Verwachtingen ..................................................................................................................... 77
7.4 De ene cultuur is de andere niet ........................................................................................... 78
7.4.1 Verschillen tussen ‘hoge’ en ‘lage’ cultuur.................................................................... 78
3
, 7.4.2 Verschillen tussen samenlevingen ................................................................................ 79
7.4.3 Verschillen binnen samenlevingen : dominante en gedomineerde culturen, tegenculturen
en subculturen............................................................................................................................... 81
7.5 Instituties en institutionalisering ........................................................................................... 82
8. Socialisatie en levenslang leren – om in het gareel te lopen? ................................................ 83
8.1 Cultuur wordt aangeleerd ........................................................................................................... 83
8.2 Waartoe dient socialisatie? ......................................................................................................... 84
8.2.1 Functies van socialisatie ....................................................................................................... 84
8.3 Socialisatie : primair, secundair en tertiair.................................................................................. 85
8.4 Differentiële socialisatie .............................................................................................................. 87
8.5 Over beïnvloeding, gezag en macht ............................................................................................ 90
8.5.1 Gezag .................................................................................................................................... 91
8.5.2 Macht.................................................................................................................................... 91
8.5.3 Over machtsbronnen en elites ............................................................................................. 92
8.6 Conformisme, gedrag zoals het hoort? ....................................................................................... 93
8.7 Sociale controle en sociale sancties ............................................................................................ 94
8.8 De spanningen tussen cultureel aanvaardde doelstellingen en middelen : Mertons typologie 95
8.9 meer over deviantie .................................................................................................................... 97
8.9.1 Verklaringen voor deviantie ................................................................................................. 97
8.9.2 Functies van deviantie .......................................................................................................... 99
9. Hoofdstuk 11 : ongelijkheid is van alle tijden ......................................................................102
9.1 Ongelijkheid en andere soorten van verschillen : een raamwerk ............................................. 102
9.2 Vier soorten van sociale verschillen .......................................................................................... 103
9.2.1 Sociale differentiatie .......................................................................................................... 103
9.2.2 Sociale fragmentering ........................................................................................................ 104
9.2.3 Sociale ongelijkheid ............................................................................................................ 104
9.2.4 Sociale uitsluiting................................................................................................................ 105
9.3 De inkomensongelijkheid : van Pen tot Piketty......................................................................... 107
9.4 Slavernij, standen en kasten................................................................................................ 107
9.4.1 Is een ongelaagde samenleving mogelijk? .................................................................. 107
9.4.2 De standensamenleving .............................................................................................. 109
9.4.3 De kastensamenleving........................................................................................................ 109
9.5 De klassenmaatschappij : 3 modellen ................................................................................. 111
9.5.1 Karl Marx ..................................................................................................................... 111
9.5.2 Max Weber .................................................................................................................. 112
9.5.3 Structuurfuntionalistische paradigma ......................................................................... 113
4
, 9.6 Sociale mobiliteit ................................................................................................................. 114
10. Hoofdstuk 13 : Een film is een opeenvolging van Stills- over sociale verandering en
modernisering ........................................................................................................................... 116
10.1 Denken in dichotomieën ......................................................................................................... 116
10.2 Denken in meervoud ............................................................................................................... 117
10.3 Endogene en Exogene factoren............................................................................................... 117
10.3.1 Endogene factoren ........................................................................................................... 117
10.3.2 Exogene factoren.............................................................................................................. 118
10.4 Niveaus van sociale verandering ......................................................................................... 118
10.5 Modernisering ..................................................................................................................... 119
10.6 Structurele differentiatie ..................................................................................................... 119
10.7 Rationalisering ..................................................................................................................... 120
10.8 Individualiseing .................................................................................................................... 120
10.9 Domesticering van de natuur .............................................................................................. 121
11. Begrippenlijst Sofia Learn ................................................................................................... 123
5
,Deel 1 : ik en De
samenleving
6
,1. Op ontdekkingstocht door een bekend gebied?
1.1 De samenleving als speelveld
De sociologie
= sociologie is de samenlevingskunde
Hebben interesse in :
- Hoe leven mensen in allerhande sociale verbanden
- Wat zijn de kenmerken van die samenlevingsverbanden
- Door welke wetmatigheden worden ze gestuurd
Niveaus van sociologie
Sociale interactie en handelen binnen de samenleving op zowel micro-, meso-, als
macro-niveau
Orthopedagogen in de samenleving
Deel uitmaken van sociaal leven
In constante interactie met cliënten, collega’s,…
Gevoeligheid wat leeft in de maatschappij
De samenleving als voetbalveld
Speelveld : samenleving
Heeft duidelijke grenzen
o Indien niet voldoen aan regels : buiten samenleving gezet
o Soms : kan niet participeren aan samenleving door vb armoede
Er is particuliere ruimte en de publieke ruimte
o Andere regels voor privaat ruimte en publieke ruimte
Spelregels : wetten en gedragsregels
Formele wetten
Ongeschreven regels die je behoort na te leven
Gewoonten
Spelers : burgers
Iedereen heeft een bepaalde positie en daaraan hangt een rol
Er is een bepaalde taakverdeling die vast hangt met verwachtingen
o Er is een arbeidsverdeling in de samenleving
Status verbonden aan een rol
o Status hangt vast met waardering van je rol
7
,Ruimte rond het speelveld
Sturen wat op het veld gebeurd
Mensen kunnen ook achter de
schermen mee bepalen hoe
deelnemers zich moeten gedragen op
het maatschappelijk speelveld
Vb: politici bepalen hoe wij ons
moten gedragen om de
coronacrisis te overwinnen
Vb: bedrijfsleiders beïnvloeden
politici om bepaalde zaken gedaan te krijgen dat hun bedrijf ten goede komt
Sociologen : zitten in de tribune, ze moeten afstand nemen van het gegeven, dit
bestuderen en daar betekenis aan geven
Spellen
Samenleving is speelveld met spelregels (wetten en gedragsregels) en spelers
In samenleving : worden spellen gespeeld
Formele spellen
Informele spellen
Wat we zien en horen : vaak een vertoning
Het speelveld
Afgebakend door lijnen waartussen deelnemers deelnemen
Buiten lijnen : personen die niet kunnen meedoen of niet mogen meedoen
Positie
Niet iedereen in samenleving kan aanspraak maken voor positie in ‘dreamteam’
Veel mensen ervaren drempels om mee te doen aan de samenleving
Spelers
Moeten zich aan spelregels houden
Indien niet aan regels gehouden : wordt bestraft
Formele regels
Informele regels
8
, Regels
Maatschappelijke leven : beheerst door geboden en verboden
Indien niet voldoen hieraan : boete of in de gevangenis om je even uit de
samenleving te bannen
Binnen veld : lijnen bakenen verschillende zones ad waarin sommige handelingen wel
en niet zijn toegelaten
Samenleving : andere regels voor particuliere ruimte dan privaatruimte
Taakverdeling
Bij elke positie : horen specifieke rollen en verwachtingen
Afhankelijk van positie wordt men anders gewaardeerd
Toch : iedereen nodig om samenleving draaiende te houden
Waardering
Aan ieder beroep hangt een waardering : hoog of laag
Iedereen is nodig in de samenleving
Communiceren
Hele dag door : zijn aan het communiceren
Houden best rekening met anderen bij communiceren
Communicatie hangt ook af van de positie tussen leden
Leiders
In samenleving : zijn formele en informele leiders
Formele leiders : via officiële kanalen op die positie terechtgekomen
Conflicten tussen formele en informele leiders : maken deel uit van dagelijkse leven
van elke organisatie
Macht
In samenleving : velen willen eigen maatschappelijke status verbeteren
Macht verwerven
De tribune
Plaats van de socioloog
Zit recht in sociale werkelijkheid en observeert deze
Je hebt pas vrijheid wanneer er spelregels zijn
Spelregels zorgen voor zekerheid en voorspelbaarheid
Als de regels onbestaande zijn : ‘voetbal is oorlog
9
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller thyrajanssens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.04. You're not tied to anything after your purchase.
