Summary
Samenvatting Hoofdstuk 5: Regeling en waarneming Biologie voor jou VWO5
- Course
- Level
- Book
Dit is een samenvatting van hoofdstuk 5 van Biologie voor jou voor VWO5.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
cvdael
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 5 ~ Regeling en waarneming§1-Regelkringen en homeostase
- Stressoren = veroorzakers van stress (bijv. sociale media, te hoge
verwachtingen van iets of te weinig rust)
- Dynamisch evenwicht = als er een evenwicht is dat telkens verandert
maar uiteindelijk weer terugkeert naar het normale niveau
- Homeostase = het in stand houden van een dynamisch evenwicht
- Homeostatische regelkringen zorgen ervoor dat omstandigheden in intern
milieu niet te veel schommelen
- Regelkring = bestaat uit sensor, controlecentrum en effector, zorgt ervoor
dat er niet te veel schommeling is
- Normwaarde = perfecte waarde (bijv. thermostaat (=sensor) geeft 19°C
als normwaarde, geeft signaal af aan verwarmingsketel
(=controlecentrum), radiator (=effector) lost het probleem op)
- Negatieve terugkoppeling = als een toename van het resultaat een
remming van het proces veroorzaakt
- Positieve terugkoppeling = als een toename van het resultaat een
toename van het proces veroorzaakt
- Menselijk lichaam: zintuigcellen zijn sensoren, zenuwcellen zijn
controlecentra, weefsels en organen zijn effectoren, meestal in de vorm
van negatieve terugkoppeling (voorbeeld van zelfregulatie)
§2-Hormonen en hormonale regulatie
- Meercellige organismen = communicatie tussen cellen via
signaalmoleculen (binden aan receptoren op of in doelwitcellen)
- Hormonen = signaalmoleculen die door hormoonklieren afgegeven worden
- Endocriene klieren = klieren zonder afvoerbuis (bijv hormoonklieren)
- Secretie = afgifte van hormonen door cellen van de hormoonklier
- Exocriene klieren = klieren met afvoerbuis (bijv zweetklieren)
- Excretie = uitscheiding van product via de afvoerbuis
- Doelwitorganen = organen waarin hormoonreceptoren aanwezig zijn voor
een bepaald hormoon
- Hormoonconcentratie = hormoonspiegel = de concentratie van het
hormoon in het bloed
- Hormonen zijn lang in het bloed
- Sommige cellen worden via genregulatie beïnvloed door hormonen
(worden dan door cel opgenomen, na binding aan receptoreiwit ontstaat
hormoon-receptorcomplex, kan via kernporie in het kernplasma komen)
- Second messenger = bepaald signaalmolecuul dat gevormd/geactiveerd
wordt na de binding van een hormoon aan een receptoreiwit op het
celmembraan
- Signaalcascade = als een signaal via meerdere schakels in de cel wordt
doorgegeven
- Hypofyse = hormoonklier in het midden van je hoofd onder je hersenen,
meeste hormonen beïnvloeden werking van andere hormoonklieren
- Hypothalamus = net boven de hypofyse
, - Hypofyse: hypofysevoorkwab (adenohypofyse) en hypofyseachterkwab
(neurohypofyse)
- Neurosecretie = wanneer hormonen door neuronen gevormd worden
(gevormde hormonen heten neurohormonen)
- Inhibiting hormonen = neurohormonen die ervoor zorgen dat endocriene
cellen in de adenohypofyse geen hormonen meer produceren
- Releasing hormonen (RH) = neurohormonen die de hypofyse stimuleert
om bepaalde hormonen te produceren
- Adenohypofyse produceert: FSH (follikelstimulerend hormoon, testes), LH
(luteïniserend hormoon, ovaria), ACTH (adrenocorticotroop hormoon, bij
stress), GH (groeihormoon), prolactine (vergroten melkklieren +
stimulatie productie melk)
- Neurohypofyse: oxytocine (stimuleert weeën aan het einde van de
zwangerschap en bij geboorte, na geboorte: melksecretie, ook voor band
tussen moeder en kind en tussen partners => het hechtingshormoon)
- ADH = antidiuretisch hormoon = regelt resorptie van water in nieren bij
vorming van urine
- Schildklier = hormoonklier in hals, voor strottenhoofd, produceert
thyroxine
- Thyroxine = hormoon dat stofwisseling beïnvloedt, bij kinderen ook
eiwitsynthese, remt productie en secretie TSH
- TSH uit hypofyse stimuleert vorming schildklierweefsel, opname jood en
productie en secretie thyroxine
- Te veel thyroxine: intensiteit stofwisseling neemt toe => gewichtsverlies,
rusteloosheid. Te weinig thyroxine: intensiteit stofwisseling neemt af =>
gewichtstoename, vermoeidheid, snel koud (bij kinderen: geestelijke en
lichamelijke ontwikkeling blijft achter)
- Te lage productie van thyroxine kan komen door te weinig jood in voedsel
- Alvleesklier, maag- en darmwand produceren spijsverteringshormonen
- Gastrine = spijsverteringshormoon uit maagwand, stimuleert
maagsapproductie
- Secretine = spijsverteringshormoon dat door wand van twaalfvingerige
darm wordt geproduceerd, stimuleert lever tot produceren van gal en
alvleesklier tot secretie van natriumwaterstofcarbonaat
- Cholecystokinine = spijsverteringshormoon dat door wand van
twaalfvingerige darm wordt geproduceerd, stimuleert galblaas tot afgifte
van gal en alvleesklier tot secretie van enzymen
- Alvleesklier heeft exocriene functie, produceert spijsverteringssap dat
wordt afgegeven aan twaalfvingerige darm
- Eilandjes van Langerhans = groepjes cellen met endocriene functie
verspreid tussen de cellen van de alvleesklier
- α-cellen produceren glucagon, β-cellen produceren insuline => regelen
gelijke glucoseconcentratie
- Bloedsuikerspiegel = glucoseconcentratie van het bloed (gezond persoon:
tussen 4,0 en 8,0 mmol/L, normwaarde: 5,0 mmol/L = 0,9 g/L)
- Toename glucose => β-cellen vormen meer insuline => meer
glucosetransporteiwitten in celmembraan => permeabiliteit celmembraan
voor glucose verhoogd => transport glucose door celmembraan neemt toe
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller cvdael. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.02. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62555 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now