Een uitgebreide samenvatting voor maatschappijleer, in plaats van zelf door het boek te spitten hier belangrijke info, afbeeldingen, processen en alles dat je moet weten!
De vier thema’s van maatschappijleer
Rechtsstaat: hoe zorgt de rechtsstaat voor rechtvaardigheid?
Parlementaire democratie: wat betekent het om in een democratie te leven?
Pluriforme samenleving: hoe gaan we met alle verschillen in de samenleving om?
Verzorgingsstaat: wanneer moeten mensen hun problemen zelf oplossen en
wanneer moet de overheid helpen?
0.1 Maatschappelijke vraagstukken
Wat goed is voor een individu: één persoon, is niet altijd goed voor het collectief: een grotere groep
mensen. Door verschillende belangen van anderen ontstaan er situaties tussen (groepen) mensen die
botsen, en gemeenschappelijke oplossingen die samen maatschappelijke vraagstukken heten.
Het is een maatschappelijk vraagstuk wanneer:
1. Grote groepen in de samenleving de gevolgen ervan ondervinden
2. Tegengestelde belangen meespelen
3. Een gemeenschappelijke oplossing nodig is
Je studie niet afronden is een persoonlijk probleem, maar als meer mensen dit doen omdat studiekosten
te hoog zijn wordt het een maatschappelijk probleem: meer mensen hebben er last van.
Maatschappelijke vraagstukken gaan over problemen op macroniveau: grootschalige vraagstukken.
De gevolgen zijn echter op microniveau: individueel niveau, merkbaar.
Bij het bestuderen en analyseren van maatschappelijke vraagstukken gebruiken we de kernconcepten:
•Belangen. Verschillende mensen hebben verschillende belangen: het voor- of nadeel dat iemand
ergens bij heeft. Belangtegenstellingen kunnen ontstaan uit verschillende sociaaleconomische posities:
verschil tussen bijvoorbeeld werkgever of werknemer, dus hoe hoog of laag je staat in de
maatschappij. Ook als individu kan je belangtegenstellingen ervaren, dan heb je een dilemma: een
lastige keuze uit twee of meer alternatieven die allemaal duidelijke nadelen hebben. Vaak is een
dilemma tussen individuele en collectieve rationaliteit: kies je voor jezelf of voor een groep of
samenleving waar je bij hoort?
• Waarden en Normen. Onze standpunten en ideeën worden bepaald door onze waarden:
uitgangspunten of principes die mensen belangrijk vinden in hun leven en die ze daarom willen
nastreven. Voorbeeld: eerlijkheid. Iedereen heeft andere waarden, dat heeft te maken met: opvoeding,
omgeving, je karakter en je levenservaring. Uit die waarden kunnen idealen ontstaan: zaken die je
graag zou willen bereiken in je leven, zoals werken als hulpverlener. Waarden leiden tot normen:
, opvattingen over hoe je je op grond van een bepaalde waarde hoort te gedragen. Een norm kan je
zien als een sociale verplichting die in bepaalde situaties wordt opgelegd door je omgeving of jezelf.
Voorbeeld: eerlijkheid niet stelen. Om deze te voorkomen zijn er regels en wetten die democratisch
afgesproken worden.
Dynamiek van de samenleving: het constant veranderen van normen, waarden en belangen. Dit is
afhankelijk van de plaats, de tijd en de groep.
• Macht. Bij het vaststellen van regels en wetten heb je macht nodig. Macht is het vermogen om het
gedrag van anderen dwingend te beïnvloeden. Macht die geaccepteerd is, is gezag. Als leerling ben
je onder het gezag van de school, ook wel formele macht: is gebaseerd op regels en wetten. Binnen
een vriendengroep beïnvloeden mensen elkaar ook, informele macht: zonder een formeel systeem
van regels en wetten. Of je wel of geen macht hebt hangt af van machtsbronnen: geld, functie of
beroep die nodig zijn om macht uit te kunnen oefenen.
• Sociale ongelijkheid. Sociale ongelijkheid is een ongelijke verdeling van maatschappelijke kansen,
inkomen en politieke macht. Deze drie terreinen laten de volgende grote verschillen zien:
• Maatschappelijke kansen: op de arbeidsmarkt vinden mensen met een migratieachtergrond, met een
beperking en ouderen minder snel een baan. Kinderen met laag opgeleide ouders krijgen een lager
schooladvies dan iemand met dezelfde cito-score met hoogopgeleide ouders.
• Financiële middelen: de inkomens van burgers verschillen omdat mensen met verschillende banen
verschillend betaald worden.
• Politieke macht: mensen die lid zijn van politieke partijen kunnen meer invloed uitoefenen dan
anderen.
• Sociale cohesie. Sociale cohesie is de mate waarin mensen door onderlinge
bindingen het gevoel hebben bij elkaar te horen. Is er een sterk wij-gevoel of leven wij meer
individualistisch? In elke samenleving is er een sterke interdependentie: mensen zijn afhankelijk van
elkaar.
0.2 Kennis van Zaken
Vanwege het grote belang van informatie noemen we onze samenleving ook wel een informatie-
samenleving. Wij zijn de ontvangers en de media zijn de zenders. Om te weten of deze informatie
klopt moet je jezelf deze vragen stellen:
• Wie is de zender van het bericht? : als het een expert is, zal het betrouwbaar zijn maar als het iemand is
die alleen zijn/haar mening wilt geven klopt het niet altijd.
• Met welk doel wordt het bericht verzonden? : het hangt ervan af of het informatief is of iemand je een
mening laat vormen. Ook kan iemand er belang bij hebben, dan klopt het ook niet altijd.
• Is de informatie actueel?
• Welke bronnen worden er gebruikt? : officiële instanties zullen kloppen, iemand die geen expert is
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ploonnollet. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.96. You're not tied to anything after your purchase.
