Summary
Samenvatting Maatschappijleer Malmberg Dilemma 4+5+6 VWO hoofdstuk 2
- Course
- Level
Dit hoofdstuk gaat over Nederland als rechtsstaat. De samenvatting bevat (beantwoorde) leerdoelen en belangrijke begrippen.
[Show more]
Seller
Follow
amyle2305
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 2: Rechtsstaat – Overheid: vriend of vijand?§1: Vrijheid of veiligheid?
Wat zijn de vier met elkaar samenhangende kenmerken waaraan een staat moet voldoen om
een rechtsstaat te zijn?
De aanwezigheid van grondrechten
Het legaliteitsbeginsel
Een machtenscheiding
Een onafhankelijke rechtspraak
Leg m.b.v. de filosofie van Thomas Hobbes uit hoe het sociaal contract en
machtssoevereinitieit bij aan orde en veiligheid in een samenleving:
Hobbes vreesde dat mensen te egoïstisch zouden worden. Hij vond namelijk dat zonder een hogere
macht (natuurtoestand), mensen alleen maar over henzelf zouden nadenken. Zonder enige controle
zou het chaos zijn aangezien zoals eerder gezegd, mensen steeds meer alleen aan hun eigen belang
denken.
Leg het dilemma v/d rechtsstaat uit a.d.h.v. de begrippen rechtshandhaving en
rechtsbescherming:
Enerzijds moet de overheid de burgers beschermen door de rechtsbescherming. Anderzijds moet de
overheid wel rechtshandhaving uitvoeren en de geldende rechtsregels dus handhaven.
Wat zijn de drie rechtsgebieden v/h recht?
Burgerlijk/civiel recht de rechter doet uitspraak over conflicten tussen burgers (of
rechtspersonen) onderling.
Bestuursrecht conflicten tussen burgers (of rechtspersonen ) en de overheid.
Strafrecht wanneer iemand verdacht wordt v/e strafbaar feit.
Begrippen:
Geweldsmonopolie alleenrecht v/d overheid op het legitiem gebruik van geweld.
Rechtsstaat staat waarin de machten gescheiden zijn, het legaliteitsbeginsel geldt, er
onafhankelijke rechtspraak is en waar grondrechten (in theorie en in de praktijk) burgers
beschermen tegen willekeurig overheidsoptreden.
Sociaal contract burgers staan daarbij individuele vrijheden af aan een soevereine macht en
krijgen hier orde en veiligheid in de samenleving voor terug.
Legaliteitsbeginsel
de overheid is ook aan regels gebonden.
je mag pas voor iets gestraft worden als het strafbaar gesteld is.
Machtenscheiding (trias politica) de wetgevende, de uitvoerende en rechterlijke macht.
Onafhankelijke rechtspraak rechters handelen volgens het recht en laten zich niet beïnvloeden
door bv de politiek.
Rechtsbescherming burgers worden door de overheid beschermd tegen willekeur en
machtsmisbruik v/d overheid.
Rechtshandhaving de overheid handhaaft de geldende rechtsregels.
, §2: Grondrechten: beperken of niet?
Wat is het verschil tussen klassieke en sociale grondrechten? En wat zijn kenmerken en
voorbeelden daarvan?
Klassieke grondrechten Sociale grondrechten
Gelijkheidsrechten; Onderwijs;
Politieke rechten; Huisvesting;
vrijheidsrechten Volksgezondheid;
Bestaanszekerheid;
Uit welke drie categorieën bestaan de klassieke grondrechten? En wat zijn concrete
voorbeelden binnen die categorieën?
Gelijkheidsrechten Politieke rechten Vrijheidsrechten
Artikel 1: iedereen is gelijk en Iedereen heeft kiesrecht en Artikel 6 godsdienst, artikel 7
discriminatie is verboden. petitierecht. meningsuiting, artikel 8
vereniging en artikel 9
vergadering.
Leg uit dat grondrechten (en de discussie erover) tijd- en plaatsgebonden zijn, maar dat het
niet eenvoudig is om de grondrechten te wijzigen:
Bv. bij de kwestie van boerka’s: dat was er niet voordat er religies botsten in Nederland. De
ingewikkelde procedure om de Grondwet te wijzigen, voorkomt dat een nieuwe regeringscoalitie
snel de grondrechten kan aanpassen
Leg uit dat onze rechten niet grenzeloos zijn en welke twee opties er zijn in het geval dat er
botsende grondrechten zijn:
Zonder begrensde rechten is er onrust. Men kan hierdoor zich onacceptabel gedragen. Om die reden
kan de hele maatschappij uiteenvallen. In het geval van botsende grondrechten kunnen er twee
dingen gedaan worden:
Naar de rechter stappen;
Bij de verkiezingen je stem laten horen.
Begrippen:
Klassieke grondrechten fundamentele rechten die vastgelegd zijn in de Grondwet om de vrijheid
van burgers te beschermen tegen willekeurig overheidsoptreden.
Gelijkheidsrecht verwerkt in artikel 1 v/d Grondwet: ‘Allen die zich in NL bevinden worden in
gelijke gevallen gelijk behandeld.’ Het gelijkheidsrecht is gebaseerd op het gelijkheidsbeginsel.
Politieke rechten rechten die het voor burgers mogelijk maken om aan de democratie deel te
nemen, bv kiesrecht en petitierecht.
Vrijheidsrechten rechten die burgers belangrijke vrijheden bieden (vrijheid van godsdienst,
meningsuiting of vereniging en vergadering).
Sociale grondrechten overheid heeft een zorgplicht op het gebied van onderwijs,
bestaanszekerheid, huisvesting en volksgezondheid.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller amyle2305. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.26. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62890 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now