AFPF Casus 6: Mw. Bouwmans
Lesdoelen les 6
De structuur van de blaas beschrijven
De blaas is peervormig maar wordt ballonvormig als ze met urine wordt gevuld. De blaaswand
bestaat uit 3 lagen;
-Buitenlaag van los bindweefsel, bevat bloed- en lymfevaten en zenuwen.
-Middenlaag, bestaat uit vervlochten gladde spiervezels. Wanneer deze samentrekken wordt de
blaas geleegd.
-Binnenslijmvlies, bestaat uit overgangsepitheel dat de blaas eenvoudig laat uitzetten.
De structuur en functie van de urethra bij mannen en vrouwen beschrijven
De urethra is het kanaal dat vanuit de blaas naar buiten loopt. Bij mannen is dit kanaal langer. Bij
mannen houdt de urethra verband met zowel de urineweg als de voortplantingssystemen. De wand
van de vrouwelijke urethra bestaat uit een buitenste spierlaag en een binnenste bekleding van
slijmvlies. De spierlaag bestaat uit gladde spieren en dwarsgestreepte spieren. De urethra bij de man
bestaat uit een ring van gladde spieren bij de blaashals en een stukje met skeletspiervezels bij de
bekkenbodem, de binnenste en buitenste urethrasfincter. Vrouwen hebben alleen de buitenste.
Het proces van mictie bij baby’s en volwassenen met elkaar vergelijken
Mictie is het proces van urinelozing. Kinderen hebben de blaas nog niet onder controle en zijn zich
vaak niet bewust van de aandrang om te urineren. Door aangeleerde en bewuste inspanning
voorkomen de externe urethrafincter en de bekkenbodemspieren mictie totdat het schikt om urine
uit te scheiden.
De risicofactoren, etiologie, pathofysiologie, symptomen, diagnostiek, behandeling, complicaties,
prognose en preventie van urineweginfecties beschrijven
Risicofactoren
-Vrouwen hebben een hoger risico vanwege de kortere urethra en kortere afstand met de anus
-Mensen met een verzwakt immuunsysteem bijvoorbeeld door diabetes mellitus
-Mensen bij wie de urinestroom geblokkeerd is, waardoor urine achterblijft in de nieren of blaas
-Mensen die de mictie uitstellen (algemeen en na geslachtsgemeenschap)
-Mensen die onvoldoende drinken en plassen
-Mensen met een katheter of die een invasief onderzoek van de blaas of prostaat hebben gehad
Hoger risico op ernstiger beloop van infectie;
-Zorgvragers met koorts
-Mannen en zwangere vrouwen
-Zorgvragers met diabetes of verminderde weerstand
-Zorgvragers met afwijking aan de nieren of urinewegen
-Zorgvragers met neurologische blaasstoornissen
-Zorgvragers met katheter
-Kinderen onder de 12 jaar
Etiologie
Urineweginfecties worden vrijwel altijd veroorzaakt door bacteriën. In de meeste gevallen door
bacteriën vanuit de darmen. De belangrijkste verwekker is E. coli. Infecties door gisten, parasieten of
virussen zijn veel zeldzamer.
Pathofysiologie
De urinewegen worden beschermd tegen infecties door een relatief lange toegangsweg, de urethra,
en de urinestroom die bacteriën wegspoelt. Als er bacteriën achterblijven zullen ze een lokale
ontstekingsreactie veroorzaken. De ontsteking kan gepaard gaan met verhoging. Bij cystitis blijft de
, AFPF Casus 6: Mw. Bouwmans
ontsteking beperkt tot het slijmvlies van de blaas. Als de ontsteking via de ureters opstijgt naar de
nieren of zich uitbreidt naar de prostaat spreken we van weefselinvasie. Ontstekingsmateriaal kan in
de urine terechtkomen, dit noemen we pyurie. Bacteriën en pus maken de urine troebel.
Symptomen
Symptomen hangen af van de plaats van de infectie. Een urineweginfectie kan ook asymptomatisch
verlopen.
Bij cystitis (blaasontsteking) zijn symptomen;
-Mictieklachten; dysurie (pijn bij het plassen), pollakisurie (vaak plassen)
-Aandrangklachten
-Pijn in de onderbuik
-Hematurie (bloed in de urine)
-Pyurie (ontstekingsmateriaal in de urine)
Bij pyelonefritis (nierbekkenontsteking) zijn er naast de cystitis symptomen ook nog andere door de
weefselinvasie;
-(hoge) koorts, koude rillingen
-Algehele malaise
-Flankpijn of rugpijn
-Misselijkheid, braken
-(acute) verwardheid/delier
Kinderen en ouderen met een urineweginfectie hebben vaak minder specifieke klachten.
Diagnostiek
Hier spelen de anamnese en het urineonderzoek een belangrijke rol. Een lichamelijk onderzoek
wordt alleen gedaan bij vrouwen met recidiverende infecties, kinderen, mannen, wanneer een
betrouwbare anamnese niet mogelijk is en bij verdenking op pyelonefritis.
Op kamertemperatuur bewaarde urine is alleen betrouwbaar als hij binnen 2 uur wordt onderzocht.
Als dit niet mogelijk is moet de urine onmiddellijk bij een temperatuur van maximaal 10 graden
worden bewaard en is hij tot 24u betrouwbaar.
Behandeling
Bij gezonde, niet-zwangere vrouwen kan gekozen worden voor een expectatief (afwachtend) beleid.
Zij krijgen het advies om veel te drinken en zo nodig pijnstilling te gebruiken.
In alle andere gevallen moet gestart worden met antibiotica. Controle is niet nodig als de klachten na
de kuur verdwenen zijn. Een verwijzing naar het ziekenhuis is nodig bij onderliggend lijden, bij
zwangere vrouwen met tekenen van weefselinvasie of wanneer binnen 48u na start kuur bij een
infectie met weefselinvasie geen verbetering optreedt.
Complicaties
-Complicaties van cystitis: (acute) pyelonefritis en prostatitis
-Complicaties van pyelonefritis: acute of chronische nierinsufficiëntie
-Sepsis
Prognose
Bij niet-zwangere vrouwen gaat een gewone blaasontsteking meestal vanzelf over. Van alle overige
urineweginfecties is de prognose ook goed, wanneer zij tijdig worden herkend en behandeld.
Preventie
-Ruime vochtinname en regelmatig plassen (niet uitstellen van mictie)
-Direct plassen na geslachtsgemeenschap
Lesdoelen les 6
De structuur van de blaas beschrijven
De blaas is peervormig maar wordt ballonvormig als ze met urine wordt gevuld. De blaaswand
bestaat uit 3 lagen;
-Buitenlaag van los bindweefsel, bevat bloed- en lymfevaten en zenuwen.
-Middenlaag, bestaat uit vervlochten gladde spiervezels. Wanneer deze samentrekken wordt de
blaas geleegd.
-Binnenslijmvlies, bestaat uit overgangsepitheel dat de blaas eenvoudig laat uitzetten.
De structuur en functie van de urethra bij mannen en vrouwen beschrijven
De urethra is het kanaal dat vanuit de blaas naar buiten loopt. Bij mannen is dit kanaal langer. Bij
mannen houdt de urethra verband met zowel de urineweg als de voortplantingssystemen. De wand
van de vrouwelijke urethra bestaat uit een buitenste spierlaag en een binnenste bekleding van
slijmvlies. De spierlaag bestaat uit gladde spieren en dwarsgestreepte spieren. De urethra bij de man
bestaat uit een ring van gladde spieren bij de blaashals en een stukje met skeletspiervezels bij de
bekkenbodem, de binnenste en buitenste urethrasfincter. Vrouwen hebben alleen de buitenste.
Het proces van mictie bij baby’s en volwassenen met elkaar vergelijken
Mictie is het proces van urinelozing. Kinderen hebben de blaas nog niet onder controle en zijn zich
vaak niet bewust van de aandrang om te urineren. Door aangeleerde en bewuste inspanning
voorkomen de externe urethrafincter en de bekkenbodemspieren mictie totdat het schikt om urine
uit te scheiden.
De risicofactoren, etiologie, pathofysiologie, symptomen, diagnostiek, behandeling, complicaties,
prognose en preventie van urineweginfecties beschrijven
Risicofactoren
-Vrouwen hebben een hoger risico vanwege de kortere urethra en kortere afstand met de anus
-Mensen met een verzwakt immuunsysteem bijvoorbeeld door diabetes mellitus
-Mensen bij wie de urinestroom geblokkeerd is, waardoor urine achterblijft in de nieren of blaas
-Mensen die de mictie uitstellen (algemeen en na geslachtsgemeenschap)
-Mensen die onvoldoende drinken en plassen
-Mensen met een katheter of die een invasief onderzoek van de blaas of prostaat hebben gehad
Hoger risico op ernstiger beloop van infectie;
-Zorgvragers met koorts
-Mannen en zwangere vrouwen
-Zorgvragers met diabetes of verminderde weerstand
-Zorgvragers met afwijking aan de nieren of urinewegen
-Zorgvragers met neurologische blaasstoornissen
-Zorgvragers met katheter
-Kinderen onder de 12 jaar
Etiologie
Urineweginfecties worden vrijwel altijd veroorzaakt door bacteriën. In de meeste gevallen door
bacteriën vanuit de darmen. De belangrijkste verwekker is E. coli. Infecties door gisten, parasieten of
virussen zijn veel zeldzamer.
Pathofysiologie
De urinewegen worden beschermd tegen infecties door een relatief lange toegangsweg, de urethra,
en de urinestroom die bacteriën wegspoelt. Als er bacteriën achterblijven zullen ze een lokale
ontstekingsreactie veroorzaken. De ontsteking kan gepaard gaan met verhoging. Bij cystitis blijft de
, AFPF Casus 6: Mw. Bouwmans
ontsteking beperkt tot het slijmvlies van de blaas. Als de ontsteking via de ureters opstijgt naar de
nieren of zich uitbreidt naar de prostaat spreken we van weefselinvasie. Ontstekingsmateriaal kan in
de urine terechtkomen, dit noemen we pyurie. Bacteriën en pus maken de urine troebel.
Symptomen
Symptomen hangen af van de plaats van de infectie. Een urineweginfectie kan ook asymptomatisch
verlopen.
Bij cystitis (blaasontsteking) zijn symptomen;
-Mictieklachten; dysurie (pijn bij het plassen), pollakisurie (vaak plassen)
-Aandrangklachten
-Pijn in de onderbuik
-Hematurie (bloed in de urine)
-Pyurie (ontstekingsmateriaal in de urine)
Bij pyelonefritis (nierbekkenontsteking) zijn er naast de cystitis symptomen ook nog andere door de
weefselinvasie;
-(hoge) koorts, koude rillingen
-Algehele malaise
-Flankpijn of rugpijn
-Misselijkheid, braken
-(acute) verwardheid/delier
Kinderen en ouderen met een urineweginfectie hebben vaak minder specifieke klachten.
Diagnostiek
Hier spelen de anamnese en het urineonderzoek een belangrijke rol. Een lichamelijk onderzoek
wordt alleen gedaan bij vrouwen met recidiverende infecties, kinderen, mannen, wanneer een
betrouwbare anamnese niet mogelijk is en bij verdenking op pyelonefritis.
Op kamertemperatuur bewaarde urine is alleen betrouwbaar als hij binnen 2 uur wordt onderzocht.
Als dit niet mogelijk is moet de urine onmiddellijk bij een temperatuur van maximaal 10 graden
worden bewaard en is hij tot 24u betrouwbaar.
Behandeling
Bij gezonde, niet-zwangere vrouwen kan gekozen worden voor een expectatief (afwachtend) beleid.
Zij krijgen het advies om veel te drinken en zo nodig pijnstilling te gebruiken.
In alle andere gevallen moet gestart worden met antibiotica. Controle is niet nodig als de klachten na
de kuur verdwenen zijn. Een verwijzing naar het ziekenhuis is nodig bij onderliggend lijden, bij
zwangere vrouwen met tekenen van weefselinvasie of wanneer binnen 48u na start kuur bij een
infectie met weefselinvasie geen verbetering optreedt.
Complicaties
-Complicaties van cystitis: (acute) pyelonefritis en prostatitis
-Complicaties van pyelonefritis: acute of chronische nierinsufficiëntie
-Sepsis
Prognose
Bij niet-zwangere vrouwen gaat een gewone blaasontsteking meestal vanzelf over. Van alle overige
urineweginfecties is de prognose ook goed, wanneer zij tijdig worden herkend en behandeld.
Preventie
-Ruime vochtinname en regelmatig plassen (niet uitstellen van mictie)
-Direct plassen na geslachtsgemeenschap
