Book review
Boekverslag 'Twee Vrouwen'
- Course
- Level
Boekverslag van het boek 'Twee Vrouwen'
[Show more]
Seller
Follow
emmatijssen
Content preview
TITELBESCHRIJVINGHarry Mulisch
Twee vrouwen
De Bezige Bij
Amsterdam
1975
2006, 23
TITELVERKLARING
De titel van de roman verwijst uiteraard naar Laura en Sylvia, de twee vrouwen die een
liefdesrelatie aangaan.
HET MOTTO
Dat het om een lesbische relatie gaat wordt ten overvloede onderstreept door het motto:
'... weer doorsidderde mijn hart
Eros, zoals de wind op de bergen in eiken valt'.
Het is gekozen uit het werk van Sappho, een Griekse dichteres die omstreeks 630 voor
Christus op Lesbos woonde, het eiland waarnaar de lesbische liefde is genoemd.
Het motto illustreert door zijn woordkeus nog twee aspecten van Laura's liefde voor Sylvia.
Het is een passie: Eros 'doorsiddert' haar. En het is iets dat haar overvalt, overkomt; ze is er
niet op uit en zelfs niet op bedacht.
OPDRACHT
Er is geen opdracht
,THEMA
De kern van de thematiek is het probleem van dood en tijd. Volgens Mulisch is het
belangrijkste probleem waar de mens zich voor geplaatst ziet het probleem van de dood. Hij
zal de dood proberen te overwinnen, ondanks de wetenschap dat hem dit nooit zal lukken.
Eén van de manieren treft men aan in het christendom.
In Twee vrouwen treffen we twee thematische lijnen aan, samenhangend met het niveau
waarop men de roman bekijkt. Op realistisch niveau komt de thematiek van een
problematische lesbische liefdesrelatie aan de orde. Motieven: de relatie Laura - Sylvia, de
rol van kinderen, schuld.
Op symbolisch niveau gaat het om de thematiek van de sterveling die zich tegenover het
fundamentele menselijke probleem van de dood geplaatst ziet. Door de tijd te beheersen
probeert de mens de dood te overwinnen. Hij plaatst de menselijke waarheid tegenover de
goddelijke en gaat ten onder. Motieven: de relatie Laura - Sylvia, de reis, antieke oudheid,
zwart-wit, tijd, Orfeus-mythe. Uiteindelijk speelt ook de Oedipus-mythe een rol van
betekenis. In de interpretatie van die mythe volgens Mulisch speelt het idee van 'zichzelf
overdoen' een centrale rol (zie p. 7-8). Er komen hier twee opvattingen samen. De
gebruikelijke: de relatie van de dochter tot de moeder in Mulisch' visie: het overwinnen van
tijd en dood. De wens een kind te krijgen houdt met beide visies verband: enerzijds is het
een manier om van de moeder af te komen; anderzijds kan men zelf slechts voortbestaan
(en dus de tijd en de dood overwinnen) in het eigen kind. Doordat Laura onvruchtbaar blijkt
te zijn, kan zij geen van beide wensen realiseren. Dat is haar tragiek.
Aan de oppervlakte doet de roman zich voor als een tamelijk melodramatische
liefdesgeschiedenis; diepgang en universele betekenis krijgt het werk door de symbolische
laag. De thematiek in die laag is gelijk aan de kernthematiek van Mulisch' gehele oeuvre.
MOTIEF
Onder motief verstaan we hier elk herhaald, betekenisvol element in een werk. Door
herhaling krijgen romangedeelten die uit elkaar liggen een gemeenschappelijk kenmerk,
waardoor de lezer die gedeelten met elkaar in verband brengt. Een speciale vorm van
herhaling is spiegeling: herhaling van inhoud bij verschil in vorm. Hierdoor lijken twee heel
verschillende situaties op elkaar of contrasteren juist. Ook bij spiegeling heeft de lezer de
neiging de ene situatie op de andere te betrekken. Een verhaalmotief sluit nauw aan bij de
verhaalfeiten en vertoont ontwikkeling. Bij een abstract motief nemen we enige afstand van
de gebeurtenissen, het vertoont weinig ontwikkeling: sfeerscheppend en kader bepalend.
, Een compositiemotief is een motief dat bepalend is voor de totale handeling, het speelt
steeds op de achtergrond mee.
Het eerste motief is dat van de relatie tussen Sylvia en Laura. Het is een verhaalmotief
omdat het aan de oppervlakte liggende tekstdelen verbindt. De ontmoeting vindt volkomen
toevallig plaats en ze voelen zich meteen tot elkaar aangetrokken. Voor Laura is dit haar
eerste ervaring met de lesbische liefde. Wat haar in Sylvia aantrekt, kan ze niet onder
woorden brengen, maar het heeft met haar lichaamscurve te maken (p. 23). Ze vermoedt
dat het verder nooit tot andere lesbische relaties zal komen. Ondanks de grote verschillen in
persoonlijkheid en in (culturele) belangstelling ontwikkelt zich een harmonieuze verhouding
totdat ze in gesprek raken over kinderen. Laura vindt kinderen erg belangrijk: het maakt de
dochter los van de moeder en brengt rust in een relatie. Sylvia besluit dan zonder ook maar
iemand in te lichten voor een kind in hun relatie te zorgen. Alfred wordt, zonder het zelf te
weten, met deze taak belast en neemt wraak als hij zich gebruikt voelt. Dit motief loopt door
het hele boek: het zorgt voor het verband in de liefdesgeschiedenis.
Het tweede motief, ook een verhaalmotief, wordt gevormd door de reis naar Zuid-Frankrijk.
Directe aanleiding tot de reis is de dood van Laura's moeder. In de verbonden tekstdelen
onderneemt Laura tegelijkertijd een reis door de tijd: steeds denkt ze aan het verleden, aan
haar jeugd. Hoewel men zou verwachten dat ze vooral aan haar moeder denkt - die is
zojuist overleden -, gaan Laura's gedachten vooral uit naar haar vader: dit wijst op een
sterke vaderbinding. Ook dit motief loopt door het hele boek. Tot aan de laatste bladzijden
vindt men de beide verhaalmotieven. Ook bezitten beide motieven een dynamisch element:
ze vertonen een ontwikkeling. Door de omstandigheden vinden er immers veranderingen
plaats in de relatie, terwijl er zich ook tijdens de reis langzaam een verandering in Laura
voltrekt. Het derde verhaalnotief sluit aan bij het eerste: het kind-motief. In het gesprek over
kinderen (p. 62-67) maakt Laura duidelijk hoe belangrijk een kind voor een relatie kan zijn.
Niet alleen haalt het de scherpe kanten ervan af, ook maakt het een dochter tot moeder,
d.w.z. onafhankelijk. Hier spelen oedipale gevoelens een rol: om van haar moeder af te
komen wil Laura zelf moeder worden. Laura hecht des te meer aan een kind nu gebleken is
dat zij er geen kan krijgen. Sylvia komt onder de indruk van Laura's woorden en besluit voor
een kind te zorgen.
Onbedoeld veroorzaakt Laura met haar wens om een kind te hebben, Sylvia's ondergang.
Dit vierde verhaalmotief noem ik het schuldmotief. Dit motief omvat nog een tweede
element: op aandringen van Laura heeft het gesprek tussen Alfred en Sylvia plaats (p. 151).
Bovendien gaan ze op Laura's voorstel naar het toneelstuk, waar Sylvia met Alfred in
contact komt. In verschillende opzichten veroorzaakt Laura dus indirect Sylvia's dood.
Een abstract motief vormt het complex van verwijzingen naar de antieke oudheid. De lezer
treft vele toespelingen aan die nog duidelijker werken als men de symboliek in ogenschouw
neemt (zie volgende paragraaf). Laura meent dat Sylvia een hiëroglyphenlichaam heeft.
Sylvia draagt een scarabee (Egyptische amulet). Haar lijk doet Laura denken aan de Nikè
van Samothrake. Ze bezoeken een toneelbewerking van de mythe van Orfeus en Eurydike.
Alfred legt in het gesprek na de voorstelling verband tussen Orfeus en Oedipus. Hij verklaart
ook het wezen van een Griekse tragedie.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller emmatijssen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.01. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73243 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now