Samenvatting van alle zorgthema's die je moet kennen voor de minor. Overzichtelijk uitgewerkt per zorgthema, met afbeeldingen, geen lappen tekst.
Zorgthema's: Ademhaling, Circulatie, Urogenitale functies, Neurologische functies, Huid en afweerfuncties, Bewegingsapparaat, Thermoregulatiesysteem,...
SAMENVATTING PROACTIVE NURSING
Minor Critical Care
Zorgthema’s
- Ademhaling
- Circulatie
- Urogenitale functies
- Neurologische functies
- Huid en afweerfuncties
- Bewegingsapparaat
- Thermoregulatiesysteem
- Hormonaal stelsel
- Bloedwaarden
- Zuurstofvoorziening van het hart
,Zorgthema Ademhaling
Definitie en functie
Voor het leveren van energie is aanvoer van zuurstof en afvoer van kooldioxide nodig. Het
menselijk lichaam is een aeroob metabolisme.
De ademhaling past zich aan aan drie variabelen:
- Activiteitenfactor (gebruik skeletspieren)
- Stressfactor (infectie, trauma, ziekte)
- Lichaamstemperatuur (koorts en onderkoeling)
Verbanden
- Circulatie: dieper en sneller ademen vergroot het veneuze aanbod door het adempomp-
principe: bij inademen wordt het bloed de thorax ingezogen. Alle orgaansystemen zijn
aangesloten op het cardiovasculair systeem voor de aanvoer van zuurstof en afvoer van
kooldioxide (weefselademhaling).
- Bloed: hb is het transportmedium voor zuurstof en een deel van het kooldioxide.
- Zenuwstelsel: het ademcentrum in de hersenstam reguleert de ademfrequentie en
ademarbeid. Centrale en perifere sensoren bewaken de kooldioxidespanning, zuurgraad
en zuurstofspanning in het bloed binnen de grote arteriën. Het neurologische systeem
stuurt ook de motorische output (spieren).
1. Klinische aandachtspunten, belangrijk om te weten
Luchtwegen
Hoge luchtweg: mond/neus tot het eerste deel van de trachea: larynx.
Lage luchtweg: vanaf de splitsing in hoofdbronchi.
Functie: luchtwegen verdelen inademingslucht over het longoppervlak en centraliseren de
luchtstroom naar buiten.
Hoge luchtweg
Functies:
1. Inlaatpoort voor lucht die verwarmd en bevochtigd wordt.
2. Spreken met behulp van ademlucht.
3. Inlaatpoort voor voeding en vocht.
De stemspleet is bij volwassen het nauwste deel van de hoge luchtweg. Als een patiënt kan
spreken of stemgeluiden maken met een normale stem, dan is de luchtweg in principe ‘vrij’.
Zwelling stembanden hees.
Geluid bij ademen, anders dan licht geruis, is een teken van een kleine of grotere belemmering
van de hoge luchtweg.
- Stridor: hoog geluid tijdens de inademing. Vaak bij gedeeltelijke obstructie van de hoge
luchtweg.
- Geen enkel geluid: volledige afsluiting.
Vermoeden luchtwegobstructie mondinspectie naar corpus alienum.
Doorgankelijkheid keel
In geval van bewusteloosheid kan door uitvallen van de slikreflex de hoge luchtweg worden
bedreigd. Bij rugligging zakt de tong in de keel.
Ademprikkels nog intact typische intrekkingen van hals en intercostaal spieren, maar geen
ademhaling. Binnen 5-10 minuten hersenschade en circulatiestilstand.
,De mond-keelholte maakt, als het hoofd recht op de romp staat, een bijna haakse hoek.
Optimaal is als het hoofd licht achterovergebogen is = sniffing position.
Luchtconditie
Ingeademde lucht wordt door slijmvliezen van de neus en keelholte bevochtigd en verwarmd
longen beschermd tegen afkoeling en uitdroging.
Nekwervelkolom
Een van de eerste acties bij hoge-luchtweg-belemmering is sniffing position.
Bij vermoeden van trauma aan de nekwervelkolom moet je voorzichtig zijn. Kleine beweging
beschadiging ruggenmerg door los botfragment hoge dwarslaesie.
Pijn in de nek, tintelingen in de vingers zijn suspecte waarnemingen.
Bij trauma en vermoede schade aan nekwervelkolom immobiliseren + beeldvormend
onderzoek. Tot uitsluitsel geen luchtwegtechniek toepassen.
Lage luchtweg
Alle onderdelen onder de stembanden: trachea, bronchi, bronchioli en alveoli.
Luchtverdeling
Vanaf de trachea splitsen de bronchiën 23x. Alleen in de alveoli kan gaswisseling plaatsvinden.
Het bronchiale systeem zorgt dat bij inademing (2 sec) lucht verdeeld wordt over een groot
alveolair oppervlak (80-100m2)
Weerstand
In een groot deel van de luchtwegen is de doorsnede vast. In de bronchioli is de diameter
variabel. Bij grote inspanning ontspant het gladde spierweefsel in de wand, waardoor er meer
lucht doorheen kan. Normaliter is de luchtwegweerstand laag en wordt deze veroorzaakt door
wrijving van ademlucht langs de slijmvliezen.
De slijmvliezen van de luchtwegen en longen hebben een afweerfunctie. Het trilhaarsysteem
zorgt dat ziekmakende micro-organismen of andere ingeademde stoffen via het slijm (mucus)
naar buiten gebracht worden. Niet altijd succesvol, vooral bij aandoeningen die ophoesten
belemmeren en verzwakte immuniteit komen luchtweginfecties en pneumonie veel voor. Bij
infectie wordt sputum gevormd. Het bevat leukocyten en micro-organismen en heeft vaak een
kenmerkende kleur die hoort bij specifieke verwekkers.
Slijmvlieszwelling en/of sputumvorming zorgen voor turbulentie en verhogen de
luchtwegweerstand meer moeite met inspiratie en expiratie. Turbulentie en verhoogde
ademarbeid zijn hoorbaar met stethoscoop.
Hoestreflex
Hoest is een fysiologische reflex om mucus en andere stoffen uit luchtwegen te verwijderen.
Stroomsnelheid van de lucht in de luchtwegen neemt toe en zorgt dat het slijmloskomt van de
bronchuswand en verwijderd wordt. De reflex wordt opgewekt door prikkeling van
hoessensoren in de slijmvlieswand van de trachea, larynx en bronchiën. Bij diepe
bewusteloosheid geen hoestreflex.
Droge prikkelhoest virusinfectie. Sputum producerende hoest bacteriële
luchtweginfectie.
Functiestoornissen met betrekking tot de hoge luchtweg
- Bewusteloosheid: door uitvallen slikreflex kan tong in de keel zakken. Bij EMV ≤8: ervan
uit gaan dat slikreflex is uitgevallen. Kan gepaard gaan met inspiratoire stridor, niet als
luchtweg volledig is afgesloten.
- Neurologische uitval: bij cerebrale uitval of hersenstamproblemen is de slikreflex vaak
gestoord verslikken in eten en drinken. Dit overkomt veel patiënten in de eerste weken
na een CVA 50% ontwikkelt pneumonie.
, - OSAS: obstructieve slaapapneu syndroom bovenste luchtweg klapt dicht door wand of
tong. Dit gebeurd als gevolg van tonusverlies in de mond- en keelspieren. Dit gaat gepaard
met inspiratoire stridor (snurken). De patiënt wordt steeds wakker voordat hij diepe slaap
bereikt. Mogelijke oorzaken: roken, obesitas, erfelijke factoren, een korte onderkaak,
afwijkingen in het KNO-gebied, longafwijkingen, een lage tonus van de mond- en
keelspieren door bv. slaapmiddelengebruik of chronisch nierfalen.
- Zwelling of oedeem in de keel: inspiratoire stridor. Zwelling door infecties, tumoren of
inhalatietrauma, aan de tong, tonsillen, stembanden, epiglottis en struma.
- Corpus alienum: kan de hoge luchtweg geheel of gedeeltelijk afsluiten. Kleiner voorwerp,
hoe lager in de luchtwegen obstructie kan ontstaan.
- Tumor: bij tumoren (zwelling, oedeemvorming of neoplasma) van de tong, keel en tonsillen
(bij leukemie) in het keelgebied. Luchtweg nauw inspiratioire stridor.
- Trismus: kaakklem of kaakspierridigiteit. De kauwspeieren zijn verkrampt mond niet of
nauwelijks te openen. Komt voor bij status epilepticus, tetanie, pericoronitis, peritonsillair
abces, kaakabces, maligne hyperthermie, amfetaminegebruik en ernstige malaria.
Verhoogde waakzaamheid bij het vrij maken van de hoge luchtweg
- Trauma: bij extern geweld ter plaatse van het hoofd-halsgebied kan er interne schade zijn
ontstaan in de vorm van een wervelfractuur of een fractuur van de dens. Immobilisatie tot
uitsluiting fractuur.
- Ophanging: wurgend effect op de keelstructuren. Interne zwelling is te verwachten. Bij
een zekere valhoogte is een fractuur van de 2 e t/m 4e wervel te verachten. Dens in
hersenstam dood snel en onherroepelijk.
- Bewegingsbeperkingen: bij bestaande bewegingsbeperking is de wervelkolom vaak
sterk verminderd mobiel. Bij bewusteloosheid of anesthesie valt beperking enigszins weg
omdat spiertonus is verlaagd. Er kan dan onbedoelde schade aan banden, gewrichten en
spieren in de nek optreden. Let op bij aandoeningen als artrose reumatoïde artritis en M.
Bechterew.
- Trauma of tumoren in cervicale wervels: een dwarslaesie kan op de loer liggen.
Voorzichtig bij vervoer en draaien van patiënt.
Functiestoornissen met betrekking tot de lage luchtwegen
- Astma bronchiale-aanval, exacerbatie COPD, bronchospasme: hoofdbronchie en/of
bronchioli ernstig vernauwd. Vooral moeite met uitademen. Sterke relatie met rokenk, maar
kan ook bij anafylactische reactie.
- Sputumvorming: overmatige aanwezigheid slijm en sputum celen bronchusboom
verstopt. Zorgt normaal voor krachtige hoestreflex. Als de patiënt ernstig ziek is en het
sputum door tachypneu uitdroogt, indikt en taai wordt, wordt het ophoesten steeds
moeilijker. Sputum = voedingsbodem pneumonie. Sputumvorming is een symptoom van
bronchitis, pneumonie en cystic fibrosis.
- Bronciëstasieën: blijvende verwijdingen van de wand van de bronchiën. Er kan veel
sputum ophopen. De oorzaak is ernstige luchtweginfectie en extreem hoesten. In ernstige
situaties kan dit tot respiratoire insufficiëntie en cor pulmonale leiden.
- Aspiratie: normaal hoestreflex. Verhoogd risico bij bewusteloze patiënten of met een
gestoorde slikreflex.
- Corpus alienum: ook een vorm van aspiratie.
- Atelectase/alveolaire collaps: deel van de long krijgt geen lucht meer, waardoor alveoli
samenvallen. Het ingeklapte longweefsel vult zich meestal met bloed, cellen, serum en
slijm en raakt geïnfecteerd.
Bewakingsmogelijkheden/observaties voor de luchtwegen
- Ademgeluiden beluisteren: vier longvelden op de rug, inspiratoire/expiratoire geluiden.
- Hoesprikkel observeren.
- Sputumproductie observeren: kleur, geur, aspect en hoeveelheid.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marlijnvdzwaluw. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.03. You're not tied to anything after your purchase.
