Summary
Samenvatting Hoofdstuk 13 Zenuwstelsel en Hoofdstuk 14 Waarnemen, Nectar 4e ed vwo 5, Biologie
- Course
- Level
- Book
Samenvatting Hoofdstuk 13 Zenuwstelsel en Hoofdstuk 14 Waarnemen 5 vwo, met alfbeeldingen en binas tabelnummers
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
Meikehanje
Content preview
H13 Zenuwstelselhttps://www.youtube.com/watch?v=kgYeHxksxy8&list=PLQ_IeyS40OvgG2yX-K1evCW
ucTyy6Vody vanaf 39
P1
Zenuwstelsel: Binas 88B
1. centrale zenuwstelsel:
neuronen (zenuwcellen) van hersenen en ruggenmerg.
2. perifere zenuwstelsel:
zenuwen, bundels uitlopers van neuronen, die zintuigen, spieren en klieren verbinden met
het CZS.
CZS
Je hebt in hersenen en ruggenmerg wit en grijs deel:
- grijze stof: cellichamen van neuronen
- witte stof: kleur komt van myeline
In hersenen: grijze stof buitenkant - uitlopers + myeline binnenkant
⤷ Ruggenmerg precies andersom
BESCHERMING
● Ruggenmerg beschermd
in wervelkanaal + 3
ruggenmergvliezen
● Hersenen beschermd in
schedel + 3 hersenvliezen
met vloeistof die beschermt tegen schokken en afvoerroute afvalstoffen
⤷ Bloed-hersenbarrière: laat selectief stoffen door (actief transport) voor bescherming;
tight-junctions + astrocyten, (=gliacellen = ondersteunende cellen) die gesloten kring rond
haarvaten vormen.
GROTE HERSENEN Binas 88C
Twee helften, verbonden via hersenbalk.
Alle info gaat via zintuigen → zenuwen → ruggenmerg + hersenstam → grote hersenen, die
het verwerken en ordenen. Ze zorgen ook voor redeneren, bewustzijn, geheugen en
emoties.
- Hersenschors (deel grote hersenen): grijze deel dat info krijgt van neuronen van
andere delen van de hersenen.
,HERSENSCHORS Binas 88C2,3
In de hersenschors heb je veel sensorische centra: elk zintuig heeft een eigen primaire en
secundaire centra.
- In primaire komen de impulsen binnen → bewustwording.
- In secundaire → koppelen aan geheugen info → interpretatie van geluid
bijv. geluid: in primaire- en secundaire gehoorcentrum
⤷ hoe complexer de info → grotere sensorische centra.
In de primaire motorische schors sturen kleine gebieden neuronen hun eigen groep
spieren aan
⤷ secundaire motorische schors bevat info over hoe spieren hun bewegingen
gecoördineerd uitvoeren.
⤷ rechter hersenhelft bestuurt linker deel van lichaam en andersom
THALAMUS
Info over zintuigen gaat via thalamus naar hersenschors en verdeelt verschillende impulsen
over de verschillende gebieden van de hersenschors.
* alcohol stimuleert vorming dopamine → geeft boodschappen van neuronen door →
ontspannen gevoel
* door GABA uit alcohol functioneert thalamus minder goed → geheugenverlies
HYPOTHALAMUS
Hypothalamus stuurt homeostase, hypofyse, thermostaat, biologische klok.
KLEINE HERSENEN
Speelt rol bij coördinatie van bewegingen (samen met grote hersenen, hersenstam en
ruggenmerg)
HERSENSTAM
Bestaat uit:
- Middenhersenen: rol reflexen van zien en horen
- Pons: verbindt grote en kleine hersenen + is tussenstation tussen evenwichtszintuig
en kleine hersenen
- Verlengde merg: overgang van hersenen naar ruggenmerg: hier kruisen
zenuwbanen waardoor linkerhersenhelft info krijgt over rechts etc. Bevat ook
regelcentra van vitale functies (hartslag etc.)
, ● Er komen 12 hersenzenuwen uit hersenen. alleen zwervende zenuw ligt niet rond
hoofd; maakt verbinding met verteringsklieren, hart en longen.
RUGGENMERG
Komt uit hersenstam en verbind hersenen met PZS.
- Uit ruggenmerg komen 31 ruggenmergzenuwen, die weer vertakken in twee delen.
- Rugzijde: uitlopers van sensorische neuronen die impulsen van zintuigen naar
ruggenmerg voeren, hier is een verdikking van neuronen: spinaal ganglion. In grijze
stof liggen schakelneuronen.
- Buikzijde: uitlopers van motorische neuronen waar impulsen juist naar spieren gaan
(grijze stof)
Aan buitenkant van beide zijden liggen grensstrengen met eigen zenuwknopen (=ganglia),
deze versturen impulsen van motorische neuronen verder naar organen.
● Reflex = reactie op prikkel voor bewustwording, die je moeten beschermen. ???
…..
P2
● Neuronen: geeft informatie door.
⤷ bestaat uit een cellichaam = celkern +
uitlopers;
⤷ dendrieten (voeren impulsen naar
cellichaam) en een axon (voert impulsen
af).
⤷ aftakking van axon eindigt in synapsen
(plaatsen waar neuron info overdraagt aan andere neuron: via neurotransmitter.
● Gliacellen: ondersteunend voor neuronen, beschermen, ruimen andere cellen op.
⤷ cellen van Schwann maken myelineschede (om zenuwuitlopers)
NEURONEN, Binas 88A
1. sensorische neuronen: ontvangen impulsen
van zintuigcellen → CZS: cellichamen liggen
vlak voor ruggenmerg in de spinale ganglia en
in hersenen.
(lange dendrieten, korte axon)
, 2. schakelneuronen: (niet allemaal myelineschede) schakelen impulsen van neuronen
door naar CZS.
3. motorische neuronen: impulsen van CZS naar spieren of (va grensstreng).
(korte dendrieten, lange axon)
ZENUWEN
Bouw:
- bundels uitlopers van gemyeliniseerde neuronen
- bindweefsel om uitlopers, bundels en zenuwen
- bloedvaten
Soorten:
- Gemengde zenuwen: dendrieten van sensorische + axonen van motorische
(tegengesteld)
- Alleen sensorisch: geven impulsen van zintuigen → hersencentra
- Alleen motorisch: sturen spieren aan
GLIACELLEN
1. Astrocyten: zorgen voor uitwisseling stoffen tussen neuronen + bloed/ steunen en
herstellen neuronen
2. Oligodendrocyten: vormen myelineschede om uitlopers, dat isoleert en snellere
geleiding van impulsen mogelijk maakt:
onderbroken stukjes: insnoering van Ranvier
* MS: afstervende oligodendrocyten → myelineschede verdwijnt → slechte
impulsgeleiding verstoord → klachten.
3. Microgliacellen: bij weefselbeschadigingen worden ze fagocyten/ beschermen
neuronen tegen ziekteverwekkers
4. Ependymcellen: endotheelcellen die hersenkamers + centrale kanaal ruggenmerg
bekleden/ produceren hersen- en ruggenmergvocht dat wordt verspreid met trilharen
5. Cellen van Schwann: herstellen neuronen/ in perifere zenuwstelsel vormen ze
myelineschede om uitlopers.
P3
● Membraanpotentiaal: potentiaalverschil
tussen binnen- en buitenzijde van
celmembraan
Bij neuron: Binas 88DE
- In rust: concentratie K+-ionen binnen hoger, concentratie Na+-ionen buiten hoger.
⤷ door concentratieverschil wil K+ naar buiten en Na+ naar binnen, maar gebeurt niet
Door kleine lekkage Na+ + geladen eiwitten: rustpotentiaal in binnenzijde van neuron van
-70mV
⤷ Na+-K+-pomp pompen steeds 3 Na+ cel uit en 2 K+ cel in (tegengestelde van wat weglekt
door diffusie tegengesteld) om -70mV te houden
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Meikehanje. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.07. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62890 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now