BIOLOGIE
Thema 3 : stofuitwisseling tussen cellen en hun milieu
1. Transport van stoffen in en uit cellen
Stofwisseling tussen cel en omgeving is noodzakelijk voor:
Opname van energierijke (bouw)stoffen
Afgave van afvalstoffen
Twee problemen bij stofwisseling:
Stoffen bewegen volgens concentratiegradiënt:
Gaswisseling door huid
van hoge nr lage concentratie --> kloppende vacuole pompt
--> maar: sommige stoffen moeten tegen de overtollig water uit de cel
concentratiegradiënt in getransporteerd --> voorkomt openbarsten cel
worden
Membranen zijn semipermeabel (halfdoorlatend)
--> laten kleine moleculen zoals water en gassen (O2, CO2) door, maar zijn
ondoorlatend voor veel andere moleculen en ionen
--> celmembraan is semipermeabel
Verschillende transportmethoden:
Passief transport Actief transport
Met de concentratiegradiënt mee: van hoge Tegen de concentratiegradiënt in: van lage
naar lage concentratie naar hoge concentratie
Geen energie nodig, geen verbruik van ATP Energie nodig, verbruik van ATP
1. Doorheen de fosfolipidelaag 1. Doorheen speciale transporteiwitten
> osmose
> diffusie
2. Via speciale transporteiwitten 2. Door blaasjestransport
> geleide difussie (grotere deeltjes)
2. Passief transport
Verschillende vormen van passief transport:
Diffusie: verplaatsing van opgeloste stoffen
Osmose: verplaatsing van water doorheen een semipermeabel membraan
Geleide difussie: verplaatsing van moleculen en ionen via transportproteïnen in de
membranen
2.1 Diffusie
2.1.1 Wat is diffusie?
Diffusie is een fysisch proces waarbij:
Opgeloste stoffen zich verplaatsen in een vloeistof of gas
Volgens de concentratiegardiënt (hoog --> laag)
Diffusie van verf in water
, Kan gebeuren via een permeabel membraan
Passief transport
Diffusie door permeabel membraan Diffusie van ionen volgens ladingsverschil
2.1.2 Factoren die de diffusiesnelheid beïnvloeden
De snelheid waarmee stoffen zich verspreiden (diffusiesnelheid) is afhankelijk van:
Temperatuur: hoe hoger de temperatuur, hoe sneller de diffusie
Grootte vd opgeloste deeltjes
Voscositeit (stroperigheid) vd vloeistof waarin de deeltjes zich bevinden
Verschil in concentratie
Ladingsverschil vd opgesloste deeltjes: hoe groter de ladingsverschillen, hoe hoger
de diffusiesnelheig
Grootte vh diffusieoppervlak
2.1.3 Voorbeelden van diffusie bij organismen
Gasuitwisseling in organismen gebeurt steeds door diffusie:
Gasuiwisseling ter hoogte van de longblaasjes
--> O2 van longblaasjes nr bloedvaten
--> CO2 en H2O van bloedvaten nr longblaasjes
Gasuitwisseling in de placenta
--> O2 van bloed moeder nr bloed foetus
--> CO2 van bloed foetus nr bloed moeder
gasuitwisseling t.h.v. de kieuwen
--> O2 vanuit water nr bloed
--> CO2 van bloed nr water
gasuitwisseling doorheen de huid
--> O2 van slijmlaag nr bloedvaten
--> CO2 bloedvaten nr slijmlaag
gasuitwisseling t.h.v. huidmondjes bladeren
--> O2 van cellen bladmoes, via intercellulaire ruimtes nr atmosfeer
--> CO2 van atmosfeer, via huidmondjes, nr intercellulaire ruimtes
2.2 Osmose
2.2.1 Wat is osmose?
Osmose is verplaatsing van water:
doorheen semipermeabel membraan
van lage nr hoge concentratie opgeloste stof
osmotisch evenwicht: verplaatsing van water in beide richtingen gelijk
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller bruynseelsmargaux. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.17. You're not tied to anything after your purchase.