1. Heb jij een kritische geet? Doe de test!
2. Waarom is kritisch denken belangrijk?
Kritisch denken is heel belangrijk en komt zowel in je dagelijkse als professionele leven goed van pas.
Het is moeilijk om een algemene definitie van kritisch denken te geven. Om kritisch te kunnen
denken, moet je enkele belangrijke vaardigheden en een bepaalde houding hebben.
Kritische vaardigheden zijn bijvoorbeeld:
Betrouwbare informatie zoeken
Bronnen interpreteren en analyseren
Redeneren en reflecteren voordat je een standpunt inneemt of voor je beslist hoe te
handelen
Verklaren waarop je standpunt of handeling gebaseerd is
Onderscheid maken tussen waarschijnlijke en minder waarschijnlijke beweringen
Drogredenen herkennen en vermijden
Een kritische houding is bijvoorbeeld:
Een open geest hebben
Nieuwsgierig en onderzoekend zijn
De juiste vragen stellen
Jezelf in vraag stellen en twijfelen
Verschillende alternatieven afwegen
Voorzichtig zijn bij het trekken van conclusies
Bereid zijn om je standpunt aan te passen
Eerlijk en open zijn
Kritisch denken is niet eenvoudig. Het heeft weinig of niet met intelligentie te maken, dus iedereen
riskeert in de val te lopen. Het voordeel is wel dat iedereen zijn kritische vaardigheden en houding
kan trainen en zo kan uitgroeien tot een echte kritische denker.
3. Bedreigingen voor ons kritisch denkvermogen
3.1 Hoe denkt ons brein?
Ons eigen brein vormt soms een bedreiging voor ons kritisch denkvermogen. We hebben
bijvoorbeeld onbewust ezelsbruggetjes aangeleerd die ons in staat stellen om snel te reageren. Dat is
enerzijds heel handig, maar anderzijds staan die bruggetjes ons kritisch denken soms in de weg.
Bij kritisch denken moet je het snelle denken (Type 1) leren onderdrukken en het weloverwogen
denken (Type 2) kansen geven. Type 2 denken verloopt expliciet en stap voor stap. Regels en
strategieën worden welbewust toegepast. Type 2 denken gaat meestal langzamer en kost meer
inspanning dan Type 1 denken.
3.2 Hoe worden we onbewust misleid door ons brein?
Zie video
3.3 Hoe worden we misleid door anderen?
,We worden niet alleen onbewust misleid door ons eigen brein, ook anderen spelen in op onze
hersenkronkels om ons bewust te misleiden. Zie video’s
4. Hoe kan je zelf kritisch leren denken?
4.1 Kritisch omgaan met bronnen
4.1.1 Verschillende soorten bronnen
Zie video.
Welke type bronnen je precies nodig hebt, hangt enorm af van de context van je zoekvraag. Zoek je
snel de oplossing voor een huis-tuin-en-keukenprobleem, dan zal je het antwoord wel kunnen vinden
op het internet. Zoek je echter informatie om professionele of academische redenen, dan is wat je
online vindt meestal niet voldoende. In dat geval moet je je wenden tot vak- of wetenschappelijke
literatuur
4.1.2 Feiten en meningen onderscheiden
Zie video.
Het is niet altijd gemakkelijk om feiten en meningen te onderscheiden:
Als we onvoldoende kennis hebben om te bepalen of het om een feit of een mening gaat.
Als anderen doen alsof ze spreken over om een algemeen bekend feit, terwijl het eigenlijk
een persoonlijke mening is.
Zwakke en sterke feiten en meningen
Feiten en meningen kunnen we nog verder onderverdelen van zwak naar sterk.
Meningen van zwak naar sterk:
Persoonlijke mening van een individu
Persoonlijke mening van een groep
Mening van een expert
Mening van een groep experten
Maar ook feiten kunnen sterker of zwakker zijn:
Algemeen kunnen we stellen dat hoe meer bewijzen er te vinden zijn en hoe minder tegenindicaties,
hoe sterker het feit.
We zijn dikwijls afhankelijk van experten of autoriteiten (of nog beter van groepen experten) om te
weten of iets een feit is. Maar als je een beroep doet op een expert, moet je rekening houden met
deze voorwaarden:
De expert moet objectief zijn
De expert moet competent zijn in het vakgebied waarover hij uitspraken doet
De bewering van de expert moet correct geïnterpreteerd worden
De expert moet zijn bewering voldoende onderbouwen of beargumenteren
Onkritisch vertrouwen op een autoriteit kan verregaande gevolgen hebben …
4.1.3 De CRAAP-test: Kritisch evalueren van bronnen
, Sinds de doorbraak van het wereldwijde web worden we overstelpt met informatie. Dat komt omdat
het nog nooit zo makkelijk was om informatie aan te maken en te verspreiden. Voor het
internettijdperk passeerde publicaties meestal langs een redactie vooraleer ze uitgegeven werden.
Nu is dit tussenschot weggevallen. Iedereen kan over alle mogelijke onderwerpen zijn mening de
wereld insturen, bv. Facebook, Twitter,…
Omdat er dikwijls geen kwaliteitscontrole is, is er veel bagger te vinden op het wereldwijde web.
Bovendien gebruiken heel wat politieke, religieuze, commerciële… groeperingen en instellingen het
web om de wereld te overtuigen van hun gelijk. Daarom moet je constant op je hoede zijn voor wat
je leest, hoort en ziet. Dit geldt trouwens niet alleen voor online informatie.
Ook de snelheid waarmee nieuws de wereld wordt ingestuurd, veroorzaakt problemen qua
betrouwbaarheid. Vroeger hadden journalisten meer tijd om hun bronnen te controleren en werd
ook verwacht dat ze alle informatie dubbelcheckten. Nu moeten journalisten sneller handelen, willen
ze hun scoop niet missen. Daardoor vervalt de dubbele controle steeds meer, waardoor er aanzienlijk
meer kans is op fouten. Altijd kritisch zijn is dus de boodschap!
CRAAP-test
De CRAAP-test onderzoekt de kwaliteit van een website aan de hand van 5 criteria:
Bij de CRAAP-test stellen we ons bij elk van die 5 criteria een aantal vragen. Deze test kan, mits
enkele kleine aanpassingen in de vragen, in feite gebruikt worden om de kwaliteit van alle types
bronnen te controleren.
Bekijk vragen bij elke criteria
4.1.4 Omgaan met tegenstrijdige informatie
Ongetwijfeld zal je tijdens je zoektocht naar informatie ook tegenstrijdige bronnen tegenkomen.
Daar is niets mis mee – integendeel, het duidt aan dat je verschillende pistes hebt verkend.
De meeste mensen zijn van nature nieuwsgierig. We willen begrijpen hoe de wereld in elkaar zit en
zoeken eenduidige en simpele antwoorden. Maar voor complexe vraagstukken (wicked problems),
zoals de aanpak van de coronacrisis of klimaatopwarming, bestaan er geen simpele antwoorden. Het
zijn uitdagingen die niet vanuit één discipline onderzocht kunnen worden en waar verschillende
waarden en belangen spelen, zoals bijvoorbeeld het evenwicht tussen de volksgezondheid en de
economie in de coronacrisis.
Door de complexiteit van deze wicked problems worden we soms geconfronteerd met onduidelijke
of tegenstrijdige informatie van experten. Dit kan leiden tot onzekerheid, controleverlies of stress bij
het grote publiek. Wat de voortgang van de wetenschap ten goede komt, is soms verwarrend voor de
leek. “Wetenschap wordt kritisch belicht en dat is goed, maar steeds vaker wordt ze ook
gewantrouwd, gerelativeerd of als ‘een mening’ opzij geschoven. Emotie weegt dan meer door dan
rede. De balans raakt verstoord.”
Hoe komt het dat experten elkaar tegenspreken?
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller emileembo. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.95. You're not tied to anything after your purchase.