Dit document bevat een samenvatting over "Parlementaire democratie/rechtsstaat" van het vak Maatschappijleer. Aan de hand van bijpassende afbeeldingen zijn begrippen als democratie, rechtsstaat, dictatuur, soevereine staat, liberalisme, trias politica, links, rechts, progressief, nationalisme etc. ...
Maatschappijleer samenvatting H1-H9 – Parlementaire democratie
Nederland is een democratische rechtsstaat rechtsregels worden door de
volksvertegenwoordiger (die gekozen is door burgers) goedgekeurd. In een parlementaire
democratie nemen gekozen volksvertegenwoordigers besluiten over zaken die van algemeen
belang zijn.
Soevereine staat wanneer een staat op een bepaald gebied met duidelijke grenzen het
hoogste gezag uitoefent en een monopolie (alleenrecht) op het gezag heeft.
Politiek gaat over het maken van keuzes (worden in algemeen geldende wetten vastgesteld).
Wetten worden uitgevoerd door dienaren van de macht: ministers, ambtenaren, politie en
leger. Alle kwesties van de politiek zijn van algemeen belang omdat iedereen wel op een
bepaalde manier gelinkt is aan zo’n kwestie.
Politiek dilemma: Snel en efficiënt besturen (doelmatig resultaat)? Of een maximale
participatie van burgers (democratische besluitvorming met afweging van verschillende
belangen)?
Democratie = macht van velen het volk regeert
Representatieve democratie/indirecte democratie regeringsvorm waarbij de bevolking
vertegenwoordigers kiest die vervolgens het bestuur uitvoeren (tweede kamer).
Directe democratie burgers hebben zelf direct invloed op het wetgevingsproces.
Representatieve democratie is praktischer omdat je met een kleine groep sneller tot
besluiten komt en de vertegenwoordigers kunnen zich verdiepen in allerlei vraagstukken
terwijl niet elke burger daar tijd voor heeft. Ook is de politieke macht verdeeld om elkaar te
controleren (trias politica)
Trias politica:
De wetgevende macht; deze macht bepaalt de wetten en regels in een land
- Parlement eerste-/tweede kamer, oftewel volksvertegenwoordiging
De uitvoerende macht; deze macht voert de wetten uit
- De regering ministers, minister-president en koning en geven leiding aan
ambtenaren
De rechterlijke macht; deze macht vervolgt mensen die de wetten overtreden
- Rechters en het openbaar ministerie
, Een democratie:
1) Trias politica
2) Individuele vrijheid: mening uiten, binnen democratische wetten hun eigen leven
inrichten
3) Minderheden worden beschermd
4) Beperkte bevoegdheden voor politie en leger: burgers mogen nooit zomaar
aangehouden worden en geweld mag alleen in bepaalde situaties worden gebruikt.
5) Politieke grondrechten: burgers kunnen kiezen en zichzelf verkiesbaar stellen, door
hun stem uit te brengen geven ze mandaat (bevoegdheid/recht tot handeling) aan
een persoon/partij erop vertrouwend dat die de verkiezingsbeloften waarmaakt.
6) Onafhankelijke rechtspraak: rechters hoeven hun uitspraken niet te verantwoorden
aan parlement en regering. Politici/bestuurders moeten rechterlijke uitspraken
respecteren.
7) Persvrijheid: massamedia heeft als taak om de machthebbers te controleren en de
bevolking te informeren zodat wij goede keuzes kunnen maken (bij verkiezingen of
referenda (een referendum is een volksstemming over een bepaalde politieke
kwestie).
Twee soorten binnen representatieve democratie: parlementair en presidentiële stelsel.
Kenmerken parlementair stelsel (in NL):
1. gekozen parlement (eerste en tweede kamer) is hoogste orgaan
2. uitvoerende macht (kabinet ministers en staatssecretarissen) wordt gekozen door
parlement en moet verantwoording afleggen
3. staatshoofd is niet gekozen en heeft beperkte macht
a. constitutionele monarchie: land met een koning(in) als staatshoofd, wiens
macht wordt beperkt door grondwet (zoals in NL).
Kenmerken presidentieel stelsel (in bijv. VS):
1. volk kiest parlement én president
2. president heeft veel politieke macht volgens grondwet
3. president is hoofd van de regering (uitvoerende macht) en kan ministers benoemen
en ontslaan
4. president heeft geen ontbindingsrecht: recht om parlement te beëindigen
Nederland heeft een parlementaire democratie met een constitutioneel vorst.
We leven in een democratie, dat is te zien in de grondwet door:
1. taken en bevoegdheden van Trias politica
2. Politieke grondrechten (bijv. kiesrecht, recht om te demonstreren, op vrije
meningsuiting, etc.)
3. Persvrijheid en media beschikt over juiste informatie
4. Regels voor politieke besluitvorming zijn vastgelegd
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anissaousr204. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.23. You're not tied to anything after your purchase.
