Class notes
Uitgewerkte colleges/kennisclips Sociaal medische wetenschappen
- Course
- Institution
In dit bestand staat een volledige uitwerking van alles wat in de kennisclips is verteld.
[Show more]
1 review
By: kimmybsh • 1 year ago
Seller
Follow
mandydaniels1
Reviews received
Content preview
Colleges Sociaal medische wetenschappenAlgemene toelichting
Wetenschappelijke kennis over ziekte en gezondheid vormt de basis van de medische
praktijk in onze westerse samenlevingen. Deze kennis over ziekte is, met het huidige
wetenschappelijke model als uitgangspunt, van betrekkelijk recente datum: het eind van de
19e eeuw. In dit vak bestuderen studenten deze biomedische kennis, onder meer aan de
hand van een aantal in Nederland veel voorkomende gezondheidsproblemen. Aan de hand
hiervan zal tegelijkertijd duidelijk worden dat de huidige wetenschappelijke kennis het
resultaat is van sociale en culturele factoren. Kennis is dan ook veelal historisch bepaald.
Door middel van deze meer (medisch) sociologische visie krijgen studenten inzicht in de
“constructivistische” zienswijze op wetenschappelijke kennis.
Gezondheidsproblemen komen niet in dezelfde mate voor in verschillende
bevolkingsgroepen. Zo zijn er verschillen naar geslacht en leeftijd, maar ook naar
sociaaleconomische positie en etnische herkomst. Om gezondheidsproblemen te duiden is
dus ook demografische en epidemiologische basiskennis nodig.
Naast een introductie van basale modellen ter verklaring van gezondheidsverschillen,
worden modellen ter verklaring van verschillen in het omgaan met ziekte
(gezondheidspsychologie) en in het zoeken van hulp geïntroduceerd. Een belangrijke factor
hierbij zijn de zogenaamde “ziektepercepties” van patiënten of leken. Immers, de
wetenschappelijke kennis over ziekte wordt ook vandaag niet door alle bevolkingsgroepen in
dezelfde mate gedeeld. Inzicht in deze ziektepercepties is belangrijk vanwege de invloed op
de omgang met ziekte, waaronder bijvoorbeeld de therapietrouw.
Uit voorgaande beschrijving wordt duidelijk dat de sociaal medische wetenschappen bestaan
uit verschillende disciplines. Studenten maken daarom kennis met de biomedische
geneeskunde, (medische) sociologie, demografie, epidemiologie en gezondheidspsychologie.
Algemene leerdoelen
De student kan na het volgen van deze cursus…
Multidisciplinair leerdoel
1. De disciplines binnen Sociaal Medische Wetenschappen (SMW) –biomedische
geneeskunde, epidemiologie, demografie, (medische) sociologie en
gezondheidspsychologie – in eigen woorden omschrijven
Demografie, epidemiologie en biomedische geneeskunde
2. Objectieve en subjectieve gezondheidsmaten van gezondheidsverschillen in eigen
woorden omschrijven
3. Uitleggen wat primaire, secundaire en tertiaire preventie is
4. Modellen van arts-patiënt relaties (consensusmodel, conflictmodel,
onderhandelingsmodel en contractmodel) toepassen op een casus
Gezondheidspsychologie
5. De ervaring van ziekte verklaren aan de hand van gezondheidspsychologische
theorieën (het stress-copingmodel en het common-sense model)
, 6. Gezondheidsgedrag verklaren op basis van het HAPA-model en het Health Belief
model
Medische sociologie
7. Uitleggen hoe de betekenis van ziekte en gezondheid onderhevig is aan tijd en
cultuur
8. De verschillende sociologische theorieën van ziekte en gezondheid (functionalisme,
symbolisch interactionisme, marxisme, sociaal constructivisme en de labelling
theorie) uitleggen
Week 1: Epidemiologische visie op gezondheid
HC1: Introductie & Gezondheid
Toelichting
Tijdens dit college wordt de opzet en inhoud van het Sociaal Medische Wetenschappen
(SMW) toegelicht en wordt er uitgelegd wat de disciplines binnen SMW inhouden. Tevens
worden begrippen, definities en dimensies van ziekte en gezondheid – het centrale thema
binnen SMW – uiteengezet.
Leerdoelen
Na afloop van deze bijeenkomst kun je:
• in eigen woorden de disciplines binnen de sociaal-medische wetenschappen –
biomedische geneeskunde, epidemiologie, demografie, (medische) sociologie en
gezondheidspsychologie – omschrijven;
• een definitie geven van het vak Sociaal Medische Wetenschappen;
• verschillende definities geven van ziekte en gezondheid;
• aangeven hoe de betekenis van ziekte en gezondheid onderhevig is aan tijd en
cultuur;
• uitleggen hoe door de tijd heen verschillend werd aangekeken tegen het onderscheid
tussen lichamelijke en psychische ziekten;
Verplichte literatuur
• Artikel Kendell (2001); (Koppelingen naar een externe site.)
• Artikel Huber (2015).
Aanbevolen literatuur
o Website VTV: https://www.rivm.nl/volksgezondheid-toekomst-verkenning-
vtv (Koppelingen naar een externe site.)
NB:bekijk de website online via de volgende
link: www.eengezondernederland.nl (Koppelingen naar een externe site.) en vorm jezelf een
beeld van de belangrijkste trends. Zie bijvoorbeeld de volgende pagina op de
site: http://www.eengezondernederland.nl/Een_gezonder_Nederland/Highlights/Trends_in_
de_volksgezondheid
,HC1: Opening en introductie SMW
(Gezondheidspsychologie: Kijkt naar hoe individuen omgaan met ziekte en hoe zij hun
gedrag aanpassen om zo gezond mogelijk te zetten.
Epidemiologie: Kijkt naar de gezondheid op wereldniveau en wat zijn de
gezondheidsverschillen tussen verschillende landen.)
Epidemiologie
• Macroniveau
• Epi=op, demos=volk: onder het volk voorkomen
• Nauw verwant aan epidemieën
Speerpunten:
• Tellen
o ‘Hoeveel nieuwe COVID-19 infecties komen er wekelijks bij in NL?’
• Maar ook: verbandenleer
o ‘Welke groepen (mannen/vrouwen, leeftijd) hebben een hoger risico op een
ernstig verloop van COVID-19?’
(Epidemiologie wordt ook wel de inlichtingendienst van de gezondheidszorg genoemd,
omdat het ingaat op hoe het staat met ziekte en gezondheid in de wereld. Waar
geneeskunde bv meer kijkt hoe kun je een bepaalde ziekte op individueel niveau
behandelen, richt epidemiologie zich op groepen en de hele wereld. Zoals pandemie.
Speerpunt tellen, dus nagaan hoe vaak een bepaalde ziekte voorkomt.
Verbanden, dus zijn er bv bepaalde leefstijlfactoren zoals roken, die verband houden met
ontstaan van bepaalde ziekte, zoals longkanker. Dus is er een verband en hoe sterk is dat
verband. Van belang om te kijken in hoeverre wil je inzetten op preventieve maatregelen.)
,Demografie
• Macroniveau
• Demos=volk, graphoo=beschrijven: volksbeschrijving of bevolkingsleer
• De omvang, structuur en spreiding van de bevolking
o ‘Hoeveel mannen ouder dan 70 jaar wonen er in Nederland?’
(Belangrijk ondersteunende discipline bij gezondheidsbeleid, omdat als je bv weet dat
bepaalde aandoeningen vaker voorkomen in bepaalde leeftijdsdoelgroepen, is het van
belang dat je weet hoeveel mensen er in die leeftijdsgroep zijn, zodat je weet wat de
ziektelast op een gegeven moment kan worden van een bepaalde aandoening en bv bepaald
beleid kan inzetten zoals opleiden van zorgprofessionals die gespecialiseerd zijn naar het
behandelen van bepaalde aandoeningen. Dus van belang bij lange termijn gezondheid.
Vraag: Bv als je vaccinatieschema van corona wilt plannen moet je ook weten hoeveel
oudere mensen er zijn.)
(Medische) sociologie
• Macroniveau
• Sociologie toegepast op gezondheid, ziekte en gezondheidszorg
• Ziekte als sociaal(-cultureel) proces
o ‘Wat zijn maatschappelijke opvattingen over personen die besmet raken met
COVID-19?’
(Richt zich op de maatschappij. Ziet de gezondheidszorg als sociaal systeem, net als het
onderwijs of wetenschap. Gaat er vanuit dat ziekte wordt beïnvloed of een sociaal
cultuurproces is. Dus dat bepaalde aandoeningen meer voorkomen in bepaalde regio’s of
culturen, zoals obesitas in welvarende landen en infectieziekten in ontwikkelingslanden. En
bv in niet-Westerse culturen krijgen ouderen mensen meer steun van familieleden dan in
Westerse culturen, dus gaat ook gepaard met het ouder worden en de ziektes daarvan, hoe
die worden ervaren.
Vraag: We zagen in begin dat bv meer discriminatie was naar mensen met een Aziatische
achtergrond, omdat men bang was dat die hoger risico liepen op COVID-19 en later zagen
we dat zorgprofessionals gestigmatiseerd kunnen worden omdat zij vaker in aanraking
komen met COVID-19. En dat studenten een aandeel speelde in de 2e golf zijn allerlei
maatschappelijke opvattingen over.)
Gezondheidspsychologie
• Microniveau/Individueel niveau/gedrag
• Biopsychosociale benadering
• Menselijk gedrag ten aanzien van ziekte en gezondheid
o ‘Waarom leven personen niet (altijd) de corona-maatregelen na? ‘
(Psychologen willen weten hoe mensen ziekte ervaren en hoe zij daar mee omgaan op
individueel niveau. Ze hanteren een biopsychosociale benadering, ze kijken bv naar
biologische factoren die factoren kunnen verklaren. Biologische factoren zijn bv genetische
factoren en psychologische factoren zijn bv meer persoonlijkheidseigenschappen. Als je bv
heel proactief bent zal je een ziekte anders ervaren dan dat je heel pessimistisch bent. Wat
,betreft biologische/genetische factoren kan het zijn dat mensen al bij de geboorte meer
aanleg hebben om bepaalde eigenschappen te hebben die het makkelijk/minder makkelijk
maken om met ziekte om te gaan. Daarnaast heb je nog sociale factoren, zoals steun die
mensen krijgen van familie/vrienden als ze ziek zijn.
Vraag: In column ‘in het naleven van de regels houden mensen er hun eigen waarheid op na’
gaat over dat sommige het niet geloven, andere de risico’s onderschatten en met die
verschillende overtuigingen/percepties die gedrag kunnen verklaren in het ziekteproces
houden psychologen zich bezig.
Biomedische geneeskunde
• Microniveau/individueel niveau
• De biologie van het menselijk lichaam
• Lichaamsprocessen in gezonde en zieke mensen
• Bestudeert de etiologie van ziekten
o Welke adviezen krijgen personen met COVID-19?
(Kijkt naar lichaamsprocessen in gezonde en zieke mensen om te verklaren waarom zieke
mensen bepaalde symptomen zoals verkoudheid ervaren.
Waar psychologen zich meer richten op psychologische en sociale factoren, richt de
medische biologie zich meer op de biologie en lichaamsprocessen. Alhoewel er in de
geneeskunde ook steeds meer ruimte is voor sociale factoren en steeds meer
psychologische hulpverlening wordt betrokken in multidisciplinaire zorg naast de medische
zorg als iemand ziek is. Geneeskunde bestudeert de etiologie van ziekten, dus de leer van
oorzaken, zoals virus bij verkoudheid en infectie bij blaasontsteking.
Vraag: Voorbeeld van thuisarts.nl waarin adviezen worden genoemd. Dit is bruikbare
informatie voor medici om individuen met bepaalde ziekte te behandelen.)
, (Alle disciplines kijken naar gezondheid en hebben elk hun eigen invalshoek. Die invalshoek
is belangrijk om een zo volledig mogelijk beeld te krijgen van de ziekte, hoe die wordt
ervaren van individu tot maatschappij tot de wereld. Uiteindelijk ook belangrijk om
gezondheidsbeleid beschikbaar te maken.
Gezondheid
(Centrale onderwerp, met 3 deelonderwerpen)
Inhoud
1. Gezondheid en ziekte
2. Onderscheid tussen lichamelijke en psychische ziekten
3. Context- en tijdsgeboden ziekten
1. Gezondheid en ziekte
• Waar denken mensen aan bij gezondheid?
- Medisch/preventief/psychisch
- Intern/extern
• Ruime meerderheid vindt gezondheid het belangrijkste in het leven
• In 1966 concurreerde het nog met een goed huwelijksleven
• Vrouwen vinden het belangrijker
(Gezondheid voor veel mensen het belangrijkste onderwerp in hun leven.
Medisch: recent nog naar HA geweest?
Preventief: gezond eten en bewegen.
Psychisch: lekker in je vel
Intern: voel je je goed?
Extern: in je omgeving de dingen doen die je wilt, zoals baan die je wilt of genoeg sociale
activiteiten kunnen onderhouden.)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller mandydaniels1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.46. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73918 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now