Summary
Biologie voor Jou VWO H5 samenvatting
- Course
- Level
- Book
Biologie voor Jou VWO H5 samenvatting
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
vladpopa
Content preview
BIOLOGIE5.1 DE EVOLUTIETHEORIE
Evolutie is het ontstaan en de verandering van de levensvormen op aarde in de loop van
zeer lange tijd. In de 19e eeuw is de evolutietheorie ontwikkeld. De theorie die hiervoor door
biologen werd gehandhaafd is de theorie van generatio spontanea. Volgens deze theorie
ontstaat leven spontaan uit niet-levende stoffen. De Fransman Pasteur heeft in 1860 bewijs
geleverd dat deze theorie onjuist is.
De Fransman Jean de Lamarck was een van de eersten die de evolutietheorie opstelde. Hij
baseerde zijn theorie bijvoorbeeld op de lange nekken van giraffen. Hij geloofde dat giraffen
telkens hun nek moestten strekken om bij de hoge blaadjes van de bomen te komen en dat
daardoor hun nekken langer werden. Deze langere nekken zouden vervolgens weer
doorgegeven worden aan de nakomelingen. Nu is echter bekend dat dit niet kan omdat dit
soort tijdens het leven verkregen eigenschappen niet genetisch kunnen worden
doorgegeven.
Een van de bekendste ontwikkelaars van de evolutietheorie is Charles Darwin wiens boek in
1859 de definitieve doorbraak maakte. Zijn werk is door andere wetenschappers verder
uitgewerkt en de grondgedachten van Darwin zijn in de huidige evolutietheorie nog steeds
terug te vinden. We spreken dan ook van de neodarwinistische evolutietheorie of van het
neodarwinisme.
Dan is er nog het creationisme. Creationisten zijn aanhangers van de theorie van de
schepping. Zij baseren zich op de uitleg van de Bijbel, Koran of Thora, waarin staat
beschreven hoe de aarde en alle organisme daarop zijn geschapen. Er zijn verschillende
stromingen in het creationisme, bijvoorbeeld een die evolutie en schepping combineren.
Deze mensen geloven in ‘intelligent design’.
DE NEODARWINISTISCHE EVOLUTIETHEORIE
Natuurlijk selectie of survival of the fittest houdt in dat evolutie plaatsvindt doordat de best
aangepaste organismen binnen een populatie het meest succesrijk zijn in het doorgeven van
hun genen aan de volgende generatie. Dit is mogelijk doordat organismen in een populatie
een grote genetische variatie of verscheidenheid in genotypen hebben door mutatie en
recombinatie. Twee verschillende soorten kunnen uit een populatie ontstaan als er op een of
andere manier een scheiding optreedt. Dit kan gebeuren als er een lange tijd geen
voortplanting is tussen individuen van verschillende populaties, dit heet reproductieve
isolatie en kan gebeuren als twee populaties bijvoorbeeld gesplitst worden door een
bergketen.
Een mutant is een organisme met een bepaalde mutatie die in het fenotype tot uitdrukking
komt. Als deze mutant een langere nek heeft en zo meer blaadjes kan eten heeft het een
grotere overlevingskans dan giraffen met de oorspronkelijke nek lengte. Het zal dan een
grotere kans hebben om zich voort te planten en daardoor zijn mutatie doorgeven aan het
nageslacht. Door een opeenvolging van mutaties, recombinatie en natuurlijke selectie, heeft
de giraf zijn huidige nek.
Door het optreden van mutaties wordt de genetische variatie binnen een populatie groter.
Selectiedruk bepaalt dan welke individuen mogen blijven leven. Als de selectie druk laag is,
, zullen veel individuen blijven leven. Er zijn dan voldoende blaadjes voor de giraffen met een
langere nek en voor de giraffen met een kortere nek.
Is de selectiedruk hoog, dan zal het moeilijker worden om te overleven door bijvoorbeeld
minder voedsel. In dit geval zullen alleen de giraffen met een lange nek overleven omdat
deze het beste zijn aangepast op het leefgebied, het zijn de individuen met de grootste
fitness. Als er alleen nog maar nakomelingen zijn met een lange nek, dan is de soort
geëvalueerd.
Als de genetische diversiteit in een populatie groot is, is er ook minder kans dat het wordt
uitgeroeid door een plotselinge ziekteverwekker. Maar ook als milieuomstandigheden
veranderen, is er een grote kans dat een soort met een grote genetische diversiteit in ieder
geval een paar individuen heeft met de juiste adaptatie heeft voor de nieuwe
omstandigheden.
5.2 EVOLUTIE VAN DE MENS
De mens behoort tot de hoogst ontwikkelde zoogdieren, de primaten. Bij de primaten horen
de mensen, de mensapen, de apen en de halfapen. Mensen stammen niet af van de
mensapen, maar we hebben hoogstwaarschijnlijk wel dezelfde voorouders. Dit was
waarschijnlijk een klein halfaapje, het was zo groot als een muis en leefde in bomen.
Veel inzicht in de ontwikkeling van primaten heeft men verkregen uit fossielen. Dit zijn
versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen in gesteenten. Er
wordt vaak slechts een deel van een fossiel gevonden, men tracht dan een reconstructie te
maken van het uiterlijk van het organisme.
De eerste primaten ontstonden ongeveer 50 miljoen jaar geleden. De mensapen (orang-
oetan, gorilla en chimpansee) scheidde zich ongeveer 7 miljoen jaar geleden af van de
overige primaten. De ontwikkeling van de mensen begon ongeveer 5 miljoen jaar geleden.
5.3 EVOLUTIE VAN EEN SOORT
Een veel gebruikte omschrijving voor het begrip ‘soort’ is: organismen behoren tot dezelfde
soort als ze in staat zijn zich onderling voort te planten en daarbij vruchtbare nakomelingen
voort te brengen. De voortplanting moet onder natuurlijke omstandigheden plaatsvinden.
Soms zijn er twijfelgevallen. Als een paard en een ezel gekruist worden, ontstaat er een
muildier (als de moeder een paard is), of een muilezel (als de moeder een ezel is).
Vrouwtjes muildieren en muilezels zijn vruchtbaar, maar de mannetjes niet.
Bij eencellige organismen die zich voortplanten door middel van deling, is het moeilijk om na
te gaan welke individuen tot kruising in staat zijn. Bijvoorbeeld een paardenbloem
produceert onvruchtbaar stuifmeel en diploïde eicellen (eicellen met 2n chromosomen).
Deze eicellen vormen zaden zonder dat er bevruchting plaatsvindt. Paardenbloemen kruisen
zich in dit geval dus niet.
Een soort bestaat uit een of meer populaties. Een populatie is een groep individuen van
dezelfde soort die in hetzelfde leefgebied wonen en zich onderling kunnen voortplanten. Er
kan af en toe geslachtelijke voortplanting tussen twee populaties plaatsvinden doordat een
natuurlijke barrière tussen twee populaties wegvalt of doordat een populatie wegtrekt naar
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller vladpopa. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.35. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62890 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now