Summary
Geschiedenis H8 samenvatting 'Verlichting en revoluties' (VWO)
- Course
- Level
Een samenvatting van H8 voor VWO van het boek Memo. Hoofdstuk 'Verlichting en revoluties', alle paragrafen.
[Show more]
Seller
Follow
lisanneflinkert
Content preview
Geschiedenis samenvatting H8 Verlichting en revolutiesH8.1 De Verlichting
Wat is de Verlichting?
De meeste mensen in de 18e eeuw geloofden dat God een directe invloed op hun leven had. Voltaire
was het hier niet mee eens want voor de werking van de kerkelijke rituelen was geen bewijs. Hij
noemde het dogmatisch: iets geloven zonder bewijs en er mocht geen kritiek op geleverd worden. Hij
ging op zoek naar bewijzen en onderbouwde dat met logische redeneringen. Het vertrouwen in eigen
verstand (ratio) was enorm gegroeid. Daarin leek hij op andere geleerden die sinds de
wetenschappelijke revolutie door logisch nadenken (rationalisme), en onderzoek via waarneming
(empirisme), kennis opdeden: de Verlichting. ‘Durf te weten!’
Verlichte denkers zagen opvoeding, scholing (beter onderwijs) en meer onderzoek als de
belangrijkste manier om de samenleving te verbeteren en te verlossen van allerlei misvattingen.
Burgers werden zo opgevoed tot rationele burgers. Beter onderwijs leidde tot meer kennis.
De verlichting was een periode van intensief debat en onderzoek > verlichte denkers debatteerden
over alles wat in de samenleving aan bod kwam, over alles werd kritisch nagedacht, veel werd
onderzocht en vaak verschilde men van mening.
Belangrijke debatten tussen verlichte denkers
Verlichte denkers dachten het meeste na over het geloof en de samenleving. Het rationalistische
denken kwam in botsing met de wonderen die in de Bijbel stonden. Toch bleven veel denkers gelovig
maar hadden een 'mechanisch wereldbeeld'. God had de mens de wereld en de natuurwetten
geschapen, maar bemoeide zich na de schepping niet meer met de wereld. Deze zienswijze noemen
we het deïsme. Sommigen van deze denkers zagen God niet meer als een persoon.
Het traditionele geloof kwam ook door het cultuurrelativisme onder druk te staan. Verlichte denkers
vergeleken wereldreligies met elkaar, waardoor men de conclusie trok dat het christendom niet
uniek was, en bekritiseerden daarom het dogmatische denken binnen die christelijke kerk.
Ook de rol van de religie in de samenleving werd kritisch bestudeerd. Religie moest niet het handelen
van een mens beïnvloeden. De mens moest zijn eigen verstand gebruiken.
- John Locke (1632-1704): alle mensen hebben dezelfde natuurlijke rechten. De burgers
maken een contract met de regering. Als deze faalt dan vervalt het contract en mogen
burgers zich verzetten.
- Jean Jacques Rousseau (1712-1778): de regering is de uitvoerder van de gezamenlijke wil van
alle burgers. De burgers kunnen hun macht weer terugnemen; Volkssoevereiniteit.
- Montesquieu (1689-1755): scheiding der machten (trias politicas) de wetgevende,
uitvoerende en rechtelijke macht. Eén persoon zou nooit meerdere machten mogen
bezitten.
De verlichte ideeën werden ook toegepast op het strafrecht en over het denken over het verleden.
Geschiedenis was een lang proces van vooruitgang. Volgens historici doorliep elke samenleving
verschillende fases. Van primitief (buiten Europa) tot hoogst ontwikkeld (Europa). Zo ontstond er een
superioriteitsgevoel in Europa.
, H8.2 Vorsten en verlichte ideeën
Verlicht absolutisme
Toen Frederik koning van Pruisen werd, voerde hij hervormingen door.
Religieuze vrijheid; wetenschappen en kunsten stimuleren; kanalen aanleggen; beperken van
lijfstraffen; streven naar scholing voor alle kinderen; voerde een nationaal wetboek in; moderne
bureaucratie (ambtenaren in dienst van de koning zagen toe op de uitvoering van regels).
Onder druk van dure oorlogen probeerden alle Europese vorsten hun land efficiënter te leiden. Meer
belasting meer geld voor oorlog. Goede wetenschap betere oorlogstechniek.
Toch is Frederiks koningschap om twee redenen een voorbeeld van verlicht absolutisme:
1) hij voerde hervormingen door met de bedoeling de samenleving te verbeteren volgens de ideeën
van de verlichte denkers.
2) Frederik baseerde zijn macht niet op religie, maar op een rationele redenering.
Hij streefde naar een moderne, welvarende en rechtvaardige samenleving, maar liet echter één
misstand bestaan: de lijfeigenschap. De sociale verhoudingen waren nog feodaal zoals in de
middeleeuwen. Hij schafte het niet af omdat hij de adel, die alle hoge functies in het leger
bekleedden, te vriend moest houden.
De verlichtingsideeën brachten vooruitgang voor veel mensen, maar ook onzekerheid omdat oude
rechten van groepen werden afgeschaft en nieuwe wetten werden ingevoerd en de kerk hetzelfde
werd behandeld als andere organisaties. Toch bleven de hervormingen beperkt omdat ze er ook toe
zouden kunnen leiden dat het koningschap werd ondermijnd.
Het ontstaan van een publieke opinie
Frederik was een uitzondering, veel koningen keurden de verlichte ideeën af. Toch verspreidde de
nieuwe ideeën zich onder een grote groep burgers. De burgers namen de ideeën niet zomaar aan,
maar hadden er zelf een mening over. Er ontstond een publieke opinie: verzameling van meningen
als gevolg van discussies onder de burgers.
De verspreiding van de verlichte ideeën vond plaats via tijdschriften, boeken, koffiehuizen,
natuurkundige genootschappen en in Frankrijk via de salons. Veel burgers raakten geïnteresseerd in
de nieuwe ontdekkingen en ideeën en richtten verenigingen op.
andere genootschappen hielden zich bezig met maatschappelijke problemen, zoals de Maatschappij
tot Nut van ’t algemeen, opgericht in 1784 in de Nederlandse Republiek. ‘Het Nut’ deed talloze
hervormingsvoorstellen, waarbij onderwijs voor alle burgers vaak een belangrijke rol speelde.
In Frankrijk was de vrijheid om ideeën uit te wisselen beperkt. De koning had absolute macht en de
kerk en adel steunde hem daarin. In ruil daarvoor kregen ze privileges: Ancien régime. Boeken met
kritiek op de adel, kerk of koning werden verboden. Schrijvers lieten hun boeken dan vaak in de
Republiek of Engeland drukken. De verklaring voor het verschil van persvrijheid zijn de grotere
religieuze vrijheid en grotere bestuurlijke invloed van de burgers in Engeland en Republiek.
Maar ook in de Republiek werd door de calvinistische kerk soms aangedrongen, op verbieden van
onwelgevallige geschriften, maar door de structuur van de Republiek, gaf men dan het boek uit in
een andere stad of provincie. Regenten hadden wegens economische motieven weinig belang bij
censuur. Daarnaast werden boeken onder een valse naam uitgegeven. De verspreiding werd dus
soms wel gehinderd, maar kon niet worden tegengehouden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lisanneflinkert. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.23. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67866 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now