Summary
Samenvatting College 1 t/m 13 Bedrijfsethiek
- Course
- Institution
Samenvatting van college 1 tot en met 13 van het vak bedrijfsethiek. Gebaseerd op het boek: Deijl, Willem van der, en Wim Dubbink. Bedrijfsethiek.
[Show more]
5 reviews
By: hugohuijben • 1 year ago
By: gijshendriksen • 2 year ago
By: janhoeven • 2 year ago
Clear and comprehensive summary, including examples
By: fatih-y2 • 2 year ago
By: brittvork • 2 year ago
Seller
Follow
martijnvisker
Reviews received
Content preview
BEDRIJFSETHIEKHoorcollege 1
Inleiding (voorbeelden van (bedrijf)ethische zaken)
Is het mogelijk om te rijk te zijn?
→ Ingrid Robeyns denkt van wel.
• Ze verdedigt het ‘limitarisme’: de theorie dat er een bovengrens moet komen aan hoeveel
inkomen en rijkdom een persoon kan vergaren.
• Het idee is misschien wel minder vreemd dan het lijkt:
• We herkennen in onze samenleving al een armoedegrens waaronder niemand zou moeten
vallen
• Waarom niet ook een rijkdomsgrens herkennen waar niemand bovenuit zou mogen stijgen?
→ Robeyns verdedigt het limitarisme met twee argumenten:
1. Er zijn onvervulde basisbehoeften:
- Er is een grote groep mensen in de wereld aan wiens behoefte aan voeding, kleding, en
woning niet is voldaan
- Bijvoorbeeld: de FAO schat dat in 2021 tussen de 720 en 811 miljoen mensen op de
wereld chronisch honger hebben.
2. Het is belangrijke dat burgers gelijke invloed kunnen uitoefenen op democratische
processen:
- Heel rijke mensen kunnen politieke invloed kopen zonder dat ze er iets anders voor
moeten opgeven.
- Bijvoorbeeld: in de VS werd er in 2020 ongeveer $3,49 miljard uitgegeven aan lobbyen
bij de federale overheid alleen.
Moet een bedrijfsleider altijd winst maximaliseren?
• ‘Nee!’ stelt Edward Freeman, de bedenker van de stakeholder theorie.
• Volgens hem moeten bedrijven, of ze daar nu zin in hebben of niet, rekening houden met de
belangen van meer mensen dan alleen hun aandeelhouders.
• Ook de belangen van klanten, toeleveranciers, omwonenden, etc. dienen te worden
meegewogen.
• Freeman geeft hiervoor verschillende argumenten:
- Wederzijdse afhankelijkheid: bedrijven zijn voor hun succes afhankelijk van hun
stakeholders en vice versa.
- Kwetsbaarheid: bedrijven kunnen soms flinke schade toebrengen aan de belangen van
stakeholders, zonder dat ze daar toestemming voor geven.
Ethiek
Wat is filosofie eigenlijk?
• Ethiek is een onderdeel van filosofie.
• ‘Filosofie’ komt van ‘philo’ (houden van) en ‘sophos’ (wijsheid)
• Filosofie onderzoekt hoe mensen redeneren en nadenken. Het is nadenken over nadenken.
• Een typische filosofische bezigheid is nadenken over wat termen betekenen (conceptuele
analyse) en het zoeken naar inconsistenties in argumentaties.
Wat is de relatie tussen filosofie en (bedrijf)economie?
• Economie stamt, in zekere zin, af van filosofie.
• Adam Smith (1723-1790), die door veel economen gezien wordt als de grondlegger van de
moderne economische wetenschap, was een filosoof.
• Smith is onder meer de bedenker van het concept Bruto Nationaal Product. Ook staat hij
bekend als verdediger van het idee dat markten vrij moeten worden gelaten om tot zo goed
mogelijke uitkomsten te komen.
1
, BEDRIJFSETHIEK
Welke filosofische deelgebieden zijn er?
• Theoretische filosofie
- Denkt na over wat kennis en wetenschap is.
- Typische vragen: Wanneer mogen we zeggen dat iets een feit is? Wat is een goede
theorie?
• Praktische filosofie
- Denkt na over alle vragen die te maken hebben met menselijk handelen.
- Typische vragen: Is democratie een goede staatsvorm? Zijn de uitkomsten van de vrije
markt een rechtvaardig?
• Geschiedenis van de filosofie
- Bestudeert de geschiedenis van praktische en theoretische filosofie.
Wat is bedrijfsethiek?
• Bedrijfsethiek is onderdeel van de praktische filosofie
- Bedrijfsethiek is de discipline die zich bezighoudt met alle vraagstukken van het
zakenleven die direct of indirect het menselijke handelen, de menselijke interactie, of de
consequenties daarvan raken.
• Bedrijfsethiek moet worden onderscheiden van marktethiek.
- Marktethiek is de discipline die zich bezighoudt met de regulering van markten.
• Het onderscheid tussen marktethiek en bedrijfsethiek is belangrijk.
• Mensen binnen bedrijven kunnen vaak niet bepalen hoe de samenleving wordt ingericht en
wat voor wetten er gelden.
• Toch (of beter misschien: juist) kunnen ze nog steeds de plicht hebben om moreel te
handelen.
Soorten bedrijfsethiek
Bedrijfsethiek zelf kan ook weer opgesplitst worden in drie deelgebieden:
1. Fundamentele bedrijfsethiek
- Gaat over de betekenis en de grond van moraliteit in het (zaken)leven.
- Typische vragen: Waartoe dient moraliteit? Waarom zouden mensen moreel dienen te
handelen?
2. Descriptieve bedrijfsethiek (sociologie)
- Gaat over hoe mensen over morele zaken denken en hoe ethische principes in bedrijven
tot uiting komen.
- Typische vragen: Hoe denken mensen binnen bedrijf X over quota voor minderheden?
Wat vinden CEOs over de hoogte van hun salaris?
3. Normatieve bedrijfsethiek (onze focus!)
- Gaat over alle concrete morele vraagstukken van het zakenleven die direct of indirect het
menselijke handelen, de menselijke interactie, of de consequenties daarvan raken.
- Typische vragen: Wanneer wordt reclame misleiding? Is het toelaatbaar om advertenties
te richten op jonge kinderen?
Basisgereedschap
Twee concepten spelen in de bedrijfsethiek een belangrijke rol:
1. Het goede: de goedheid van uitkomsten.
- Het goede kan verschillende maatstaven hebben: (i) geluk, (ii) geluk en diversiteit aan
ervaringen, (iii) geld.
- Voorbeeld bij (ii): kinderen krijgen vermindert geluk, maar wordt door veel mensen wel
de moeite waard gevonden.
2
, BEDRIJFSETHIEK
- Veel filosofen nemen aan dat mensen streven naar het goede (maar verschillen van
mening over hoe actief ze dat doen)
2. Rechten: een drempel (gematigd) of muur (absoluut) op het schade toebrengen aan anderen
- Voorbeeld (gestolen van Joel Feinberg): inbreuk maken op iemands eigendom om te
overleven tijdens een sneeuwstorm.
• Soms kan een (erg) goede uitkomst alleen worden gerealiseerd als er een inbreuk wordt
gemaakt op iemands rechten.
• Kan het soms gerechtvaardigd zijn om een inbreuk te maken op iemands rechten om goede
uitkomsten te realiseren?
Het goede vs rechten
• Gematigde positie:
- De meeste mensen zijn gematigd wanneer het op rechten aankomt: ze denken dat het
gerechtvaardigd is om inbreuk te maken op een recht als er voldoende goed op het spel
staat.
- Rechten zijn voor hen drempels op het streven naar het goede.
• Absolutistische positie
- Sommige mensen zijn absolutistisch wanneer het op rechten aankomt. Ze denken dat er
nooit inbreuk mag worden gedaan op bepaalde rechten, hoeveel goed er ook op het spel
staat.
- Rechten zijn voor hen muren op het streven naar het goede.
Ethiek? Nee dank je!
1. Te subjectief: Wie ben ik nu om te bepalen wat goed is?
2. Te klein: Wat maak ik nu voor verschil?
3. Te lief: Waarom zou je om anderen geven?
1. Te subjectief
Over smaak valt niet te twisten:
- Bruce: ’Wie zijn wij, bankiers, nu om te bepalen wat moreel juist is?’
- Ethiek is te subjectief.
We hebben iets objectiever nodig:
- Maar wat? De wet!
- Bruce: ‘Zolang we binnen de kaders van de wet blijven, is het oké.’
Reactie 1: Nee! Recht en moraal zijn niet altijd hetzelfde
Er kunnen immorele wetten zijn:
• Tot 1971 waren vrouwen in Zwitserland uitgesloten van actief en passief kiesrecht
• In 80 landen is homoseksualiteit nog illegaal, in 10 landen staat er de doodstraf op
3
, BEDRIJFSETHIEK
En moraliteit kan tegen wetten ingaan:
• Onderduikers op zolder niet verklikken tijdens de Tweede Wereldoorlog
• Klokkenluiden om misstanden aan te kaarten (The Voice)
Reactie 2: Ethiek is niet compleet subjectief
Het valt te betwijfelen of moraliteit tot compleet subjectief is:
• Is het echt een kwestie van meningen dat slecht is om een kat in brand steken en pijn te zien
lijden voor je eigen plezier?
• Of dat het slecht is om mensen te laten werken in erbarmelijke omstandigheden?
2. Te klein
Ik ben te klein om verschil te maken:
- Bruce: ’Als ik mijn bonus weiger, wordt niemand er toch beter van?’
- HEEL VEEL MENSEN: ’Wat kan ik nu doen tegen klimaatverandering?’
- Het systeem moet veranderd worden!
Reactie 1: ethiek is niet alleen maar doen
Het kan nuttig zijn om te weten dat iets moreel slecht is, zonder dat je er gelijk iets aan kunt
veranderen:
• Jaap Korteweg dacht als slager op een gegeven moment dat het moreel slecht is dat mensen
vlees eten
• Hij kon daar niet direct wat aan doen → resulteerde in de Vegetarische Slager
Reactie 2: soms maken kleine dingen juist het verschil
• Denk bijvoorbeeld aan Rosa Parks, die in 1955 in Montgomery, Alabama, weigerde om in het
‘coloured’ deel van een bus te gaan zitten.
• Ze ontketende daarmee een serie rechtszaken die bijdroeg aan het verminderen van
systematisch racisme in de Verenigde Staten
Reactie 3: Een bedrijf kan je juist macht geven om dingen te veranderen
→ Als individu heb je misschien weinig macht om dingen te veranderen, maar als bedrijf wel
• Spiderman principe: ‘With great power, comes great responsibility’
• Ik kan weinig doen aan slavernij op koffieplantages, Starbucks wel
3. Te lief
Waarom zou je om anderen geven?
→ 2 varianten:
- Puur egoïsme
- Egoïsme is uiteindelijk goed voor iedereen (Gordon Gekko; Mandeville, Fable of the
bees; Luyendijks bankier)
Reactie op puur egoïsme: dat is ook een ethische positie
• Je zegt dat andere ethische posities onjuist zijn
• En dat je niet meer morele verplichtingen hebt dat je eigenbelang behartigen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller martijnvisker. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.53. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66579 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now