Summary
Samenvatting Toegepaste psychologie: Recht
- Course
- Institution
Samenvatting van het vak recht
[Show more]
Seller
Follow
morganedelaet1
Reviews received
Content preview
RECHT2020 – 2021
1
,MODULE 1: RECHTSSTRUCTUREN
INLEIDING
In deze module bekijken we een aantal structuren waarop ons rechtssysteem is gebouwd. Als
hulpverlener of begeleider is het belangrijk om niet enkel oog te hebben voor de individuele
rechtsregels maar om ook het groter kader te zien, de grotere juridische context waarin we ons
bevinden. Module 1 is hierbij ingedeeld in 4 delen:
- Deel 1: Wat is recht = Kernelementen van het recht
- Deel 2: Inleiding van het recht = Verschillende invalshoeken van het recht
- Deel 3: Bronnen van het recht = Instanties die basis zijn van ons recht
- Deel 4: Afdwingbaarheid van het recht = Structuren en spelregels
WAT IS RECHT (RECHT = REGELS DIE ORDE BRENGEN IN SAMENLEVING)
1. Definitie van het recht
Als we op zoek gaan naar een definitie van ‘recht’, stellen we vast dat er geen eenduidige
definitie te vinden is. Er zijn wel steeds een aantal kernelementen die in de definities
terugkeren.
1.1. Recht zijn gedragsregels en normen die orde brengen in de samenleving
Het recht dient om de samenleving te ordenen. Het recht bepaalt hoe we ons als burgers
organiseren, het bepaalt de staatsstructuur waarin we leven, het bepaalt hoe we ons als
burgers t.o.v. elkaar en t.o.v. de overheid moeten en kunnen gedragen, enz....
1.1.1. Recht is inherent
Hoewel voor een buitenstaander ‘het recht’ als iets zeer abstract wordt ervaren, is
recht inherent aan het menselijk gedrag en aan het menselijk samenleven. Waar
mensen samenleven, worden afspraken gemaakt. ‘Het recht’ is dus al zeer oud.
Vanaf het ogenblik dat mensen zijn gaan samenleven, ontstond de noodzaak om
onderling afspraken te maken over hoe zich te gedragen binnen de groep zodat
overleving van de groep mogelijk werd.
1.1.2. Recht is evolutief
Recht evolueert met stromingen en opvattingen binnen de maatschappij. Dit
maakt het dus een evolutief gegeven.
1.1.3. Recht is maakbaar
Dit betekent dat aan het recht ten gepaste tijde de gewenste vorm kan worden
gegeven door de samenleving via de bevoegde organen (overheid). Maar niet alle
afspraken die mensen maken, vormen recht.
Om van recht te kunnen spreken moeten ook de volgende twee kernelementen aanwezig
zijn.
2
,1.2. Recht is opgelegd door de samenleving (overheid)
Recht kan enkel worden opgelegd door een orgaan dat hiervoor van de samenleving de
bevoegdheid (of autoriteit) heeft gekregen. In beginsel kan enkel de overheid ‘recht’
maken. Maar er zijn ook tal van andere organen die voor een specifiek domein of voor
specifieke materie bevoegd werden gemaakt om recht te maken. Bijvoorbeeld:
- Beroepsgroepen die eigen deontologische codes maken
- Scholengroepen die eigen reglementen maken
- Sociale partners (werknemers- en werkgeversorganisaties) die via het sociaal overleg
afspraken vastleggen binnen hun specifiek domein…
Ook hier valt op hoe maakbaar het recht is. Via beïnvloeding van het juiste orgaan (of
kanaal) krijgt het recht een, op dat ogenblik, binnen de samenleving gewenste vorm. Let
wel, door de wijze waarop ‘de organen die bevoegd zijn om recht te maken’ zijn
samengesteld, bevatten de rechtsregels heel vaak een hoog ‘compromis-’gehalte.
Van zodra de bevoegdheid van een ‘orgaan’ wordt betwist, zal de geldigheid van de
rechtsregels van dit orgaan in twijfel worden getrokken en zal het draagvlak binnen de
samenleving afnemen om deze regels effectief na te leven. (Zie bijvoorbeeld de protesten
in landen met een niet democratisch verkozen staatshoofd.)
1.3. Afdwingbaar door de samenleving
Er kan enkel worden gesproken van recht als de naleving van de regels ook effectief
afdwingbaar is gemaakt door de samenleving. De samenleving doet hiervoor beroep op
de overheid. Via de overheid zet de samenleving structuren op en duidt instellingen aan
om de naleving van de rechtsregels af te dwingen. Het gaat dan om rechtbanken, politie,
parket, onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, voorgeschreven procedures,
openbaarheid van de procedures, enz. ...
Het element van afdwingbaarheid onderscheidt rechtsregels van andere gedragsregels
zoals morele regels, beleefdheid en etiquette, religieuze regels, regels bij sport en spel,
enz. ... Dit zijn vaak regels waaraan men zich vrijwillig houdt en als men deze niet naleeft,
kan men ‘uit de kring’ worden gesloten.
3
, 2. Indeling van het recht
2.1. Indeling op basis van territorialiteit
We weten dat de samenleving verder reikt dan ons dorp, onze gemeente en dat de
samenleving niet binnen de grenzen van een land kan worden gehouden maar zich ver
over de landsgrenzen heen uitstrekt. En aangezien het de taak is van het recht om orde in
de samenleving te brengen, volgt het recht de grenzen van de samenleving.
Hierbij is het belangrijk om voor ogen te houden dat enkel een ‘overheid’ recht kan
uitvaardigen en dat de bevoegdheid van een overheid steeds begrensd is door haar
grondgebied en haar onderdanen. Het recht dat een overheid uitvaardigt, kan dan ook
alleenrechten en plichten inhouden voor personen die zich op het eigen grondgebied
bevinden en eventueel ook op eigen onderdanen die zich op ander grondgebied
bevinden.
2.1.1. Nationaal recht
Dit is het recht dat van toepassing is op het grondgebied van een land en op zijn
onderdanen. Zo heb je Belgisch recht, Nederlands recht, Duits recht, Italiaans
recht...
2.1.2. Grensoverschrijdend recht
Grensoverschrijdend recht is recht dat niet beperkt blijft tot één land of staat. Er
zijn twee soorten grensoverschrijdend recht.
Internationaal recht
Het internationaal recht regelt de verhouding tussen staten onderling en wordt
vastgelegd in verdragen.
Bilaterale verdragen = Verdragen die staten onderling met elkaar afsluiten.
Internationale akkoorden = Verdragen waarbij de deelnemende landen
zich engageren om ze uit te voeren.
Sommige verdragen worden afgesloten op een speciale bijeenkomst van landen,
zoals klimaatakkoorden of ontwapeningsakkoorden. Andere akkoorden worden
afgesloten binnen ene internationale organisatie zoals de Verenigde Naties (met
de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens, het Internationaal Verdrag
over de Rechten van het Kind, ...) of de Raad van Europa (met de Europese
Verklaring van de Rechten van de Mens, het Europees Sociaal Handvest, ...).
Supranationaal recht (Europees recht)
De Europese Unie (EU) is bevoegd om zelf recht uit te vaardigen. Dat recht is dan
van toepassing is op haar 27 lidstaten. Dat een internationale organisatie zelf
recht kan maken, is zeer uitzonderlijk. Dit is mogelijk gemaakt doordat de
lidstaten bevoegdheden hebben afgestaan aan de Europese Unie. Om dit
bijzonder statuut van de Europese Unie te benadrukken, spreekt men van de
Europese Unie als ‘supranationale organisatie’.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller morganedelaet1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $14.15. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79373 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now