Summary
samenvatting geschiedenis - tijdvak 5
- Course
- Level
samenvatting met kenmerkende aspecten en jaartallen :)
[Show more]
Seller
Follow
lilovandenbosch
Content preview
H5 - ontdekkers en hervormersHet veranderende mens- en wereldbeeld van de renaissance
In de periode van ca. 1300 tot 1600 (dus al voor het tijdvak van ontdekkers en hervormers!)
voltrok zich in Europa een mentaliteitsverandering, vaak samengevat in de woorden: van het
middeleeuwse memento mori (gedenk te sterven) naar het meer moderne en ‘aardse’ carpe
diem (pluk de dag).
Kenmerken van het middeleeuwse wereldbeeld:
§ God is de oorzaak van alles
§ voor de mens is zijn relatie tot God het belangrijkste wat telt
§ wat de kerk zegt is waar
§ de mens moet zich vooral op het leven na de dood richten, alle aardse rijkdommen en
genietingen zijn vooral ijdelheid. Deze houding, waarin wordt benadrukt dat het verblijf van
de mens op aarde slechts tijdelijk is, staat bekend als memento mori (gedenk te sterven).
Kenmerken van het nieuwe mens- en wereldbeeld:
§ de mens begint meer op zichzelf te vertrouwen en zichzelf centraal te stellen. Hij heeft allerlei
talenten die hij kan ontplooien en waarmee hij zichzelf kan verbeteren
§ in plaats van in alles te vertrouwen op het geloof gaat de mens de wereld om zich heen meer
rationeel bekijken: je verstand gebruiken, zelf verklaringen zoeken voor natuurverschijnselen
en maatschappelijke problemen
§ er ontstond er een nieuw ideaalbeeld van de mens: de homo universalis, de algemeen
ontwikkelde mens met een veelzijdige belangstelling, zowel kunstenaar als wetenschapper
§ Het mens- en wereldbeeld veranderde ook omdat men de mens nu als biologisch wezen ging
bestuderen en omdat er meer bekend werd over verre streken. De nieuwe kennis van de
ontdekkingsreizigers werd in kaarten en op globes verwerkt. Het besef dat de wereld rond is
(al wel bekend in de middeleeuwen) werd nu gemeengoed. De nieuwe opvatting dat de aarde
rond de zon draait was echter zo revolutionair dat zij door de Kerk werd verworpen en
bestreden.
1
, Het begin van een nieuwe wetenschappelijke belangstelling + De hernieuwde oriëntatie op het
erfgoed van de klassieke oudheid
De hierboven geschetste mentaliteitsverandering kwam tot uitdrukking op allerlei gebieden, o.a.
in de wetenschap en in de kunst.
Wetenschap: humanisten wilden wetenschappelijk verantwoorde vertalingen maken van de
oorspronkelijke Griekse, Hebreeuwse en Latijnse teksten. Zij vroegen zich af of de Bijbel die de
katholieke kerk gebruikte (de Vulgaat) wel juist vertaald was uit de oorspronkelijke oude
Hebreeuwse en Griekse teksten. Humanisten namen dus niet klakkeloos over wat de Kerk als
waarheid dicteerde.
Kunst: beeldhouwers, schilders en architecten grepen terug op de klassieke voorbeelden. In
beelden en tekeningen wordt het menselijk lichaam vanaf nu weer realistisch uitgebeeld
(belangstelling voor menselijke anatomie), terwijl in de middeleeuwen eerder de symbolische
uitbeelding voorop stond en juist niet de realistische weergave. De kunstenaar werd in de
renaissance meer zelfbewust: hij liet zich leiden door persoonlijke inspiratie en emotie, hij was
trots op zijn werk en zijn beroep.
Oorzaken voor de mentaliteitsverandering tussen ca. 1300 en 1600
§ In Noord-Italië waren stadstaten ontstaan waar een rijke bovenlaag van zelfbewuste burgers
de kunst en architectuur stimuleerden door opdrachten te geven voor schilderijen en
gebouwen
§ De rijke burgerij in Italië voelde zich verwant met de oude Romeinse stadscultuur, en dit
stimuleerde de belangstelling voor de klassieke oudheid
§ Veel teksten van klassieke schrijvers, waarvan men dacht dat die verloren waren gegaan,
kwamen weer beschikbaar. De kruistochten en de contacten met de Arabische wereld waren
hiervoor belangrijk. De Arabieren hadden veel onbekende Griekse teksten uit de oudheid
vertaald en deze werden nu weer terugvertaald. Ook de val van Constantinopel in 1453
speelde hier een rol. Toen de Turken de stad veroverden en er een einde kwam aan het
Byzantijnse Rijk vluchten veel burgers naar Italië en zij namen de klassieke idealen en
denkbeelden mee
§ Door de uitvinding van de boekdrukkunst rond 1450 konden de nieuwe denkbeelden zich snel
verspreiden over West-Europa.
Betekenis van de Renaissance
§ De kritische blik van de humanisten (Erasmus) op de Vulgaat stimuleerde ook de (al langer
bestaande) kritiek op misstanden in de Kerk.
§ De rationele benadering van mens en natuur was een wegbereider van de wetenschappelijke
Revolutie in de 17e eeuw en de Verlichting (door kennis en opvoeding kunnen mens en
samenleving worden verbeterd) in de 18e eeuw.`
N.B. De Grieks-Romeinse letteren en de kunst en architectuur (vormentaal) worden vanaf de
Renaissance (tot op heden) als wieg van de westerse beschaving gezien. Daarom spreken we over
hier over ons culturele erfgoed. Ook het christendom behoort tot ons culturele erfgoed.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lilovandenbosch. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.59. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73314 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now