Rationaal optimisme en ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen van de
samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen
17e eeuw: verlichting; beweging van mensen die het gebruik van het verstand wilden
bevorderen. Met gebruik van wetenschap en verstand kon de mens alles begrijpen
en verbeteren. Rationalisme; toepassing van het verstand. Vrijheid was een
voorwaarde voor deze vooruitgang.
Verlichting was ontstaan in Engeland en Nederland waar veel vrijheid bestond en
boeken verschenen, de gedachtes in deze boeken verspreidden. Zo raakte in de 18e
eeuw over de hele westerse; uit het Westen, wereld de verlichting in de mode onder
ontwikkelde mensen.
In Frankrijk werd de verlichting belangrijk doordat Franse schrijver Voltaire ideeën
uitwisselden. Parijs werd het belangrijkste centrum van de verlichting, waar politieke
denkers als Rousseau en Montesquieu en filosofen als Diderot en d’Alembert bijeen
kwamen. Zij begonnen met het uitgeven van een encyclopedie; boek met informatie
over een groot aantal onderwerpen. Ze wilden de mensheid vooruit helpen door
kennis uit de hele wereld toegankelijk te maken.
Tijdens de verlichting ontstond kritiek op de godsdienstige intolerantie. Frederik de
Grote (koning Pruisen) vond dat alle religies gelijke rechten moesten hebben. Zijn
vriend Voltaire was geen atheïst; iemand die niet in god gelooft, maar een deist:
iemand die aanneemt dat god de wereld ooit heeft gemaakt, maar zich er niet meer
mee bemoeit. Alles op aarde verliep sinds de schepping volgens vaste natuurwetten.
In de 18e eeuw waren de samenlevingen vol ongelijkheid, niet alle verlichte denkers
hadden daar problemen mee. Volgens Voltaire kon een klein deel van de bevolking
zelf nadenken, de rest kon zich beter laten leiden door de kerk. Volgens andere
hadden alle mensen verstand gekregen en moesten ze dus ook gelijke rechten
hebben. Volgens Rousseau is het misgegaan toen eigendom ontstond maar waren
alle mensen van nature gelijk.
Verlichte denkers ontwikkelden ook nieuwe politieke ideeën. John Locke stelde dat
koningen en regeringen hun soevereiniteit niet hebben ontvangen van god, maar van
de burgers. Het was de taak van de overheid om de mensenrechten; rechten van alle
mensen, te beschermen.
Rechtsstaat; staat waarin iedereen zich aan de wet moet houden. Volgens Locke
stond de overheid hier niet boven en mocht deze anders worden vervangen. Ook
Rousseau stemde in met volkssoevereiniteit; het idee dat het volk de hoogste macht
heeft.
Volgens Montesquieu was een driemachtenleer; theorie van Montesquieu over
staatsvorm met drie gescheiden machten, nodig. De wetgevende, uitvoerend en
rechterlijke macht moesten machtsmisbruik en corruptie; opkoping, voorkomen.
Volgens belangrijke econoom Smith moest iedereen de vrijheid hebben om rationeel
het eigen belang na te jagen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller samvandijk4. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.34. You're not tied to anything after your purchase.