Summary
Samenvatting embryologie en teratologie/ontwikkeling
- Course
- Institution
samenvatting adhv de slides/lessen, naar eigen hand gezet
[Show more]
Seller
Follow
anneswa
Reviews received
Content preview
embryologieEmbryologie: studie van het zich ontwikkelde, nieuwe organisme vanaf bevruchting tot geboorte.
Morfologische verschijnselen van de embryologie:
- Celproliferatie (mitosen)
- Groei
- Differentiatie: spiervezels
- Celmigratie: pigmentcellen zijn afkomstig vanaf de ruggenmerg en verplaatsen naar de huid.
- Celdood: geprogrammeerde celdood (=apoptose) → verdwijnen van de eigenlijke vliezen
tussen de vingers.
Deze 5 processen zijn nodig om tot een normale embryonale ontwikkeling te komen.
Periodes in de embryologie
Prenatale periode (voor de geboorte):
- Embryonale periode: loopt vanaf de bevruchting tot op het moment van de primitieve
gemeenschappelijke lichaamsvorm (=tot op het einde van de organogenese). Embryos van
alle dieren lijken zeer op elkaar. Deze periode is het gevoeligst voor geboorte afwijkingen.
- Foetale periode: organen gaan toenemen in volume en grote, maar het … is al aanwezig
Postanale periode (na de geboorte):
na de geboorte → verdere ontwikkeling. Het centraal zenuwstelsel zal nog een belangrijke
ontwikkeling ondergaan in deze periode om normaal te kunnen gaan functioneren. Grote
diersoortverschillen in de postanale periode.
- Nestvlieders: grote HD
- Nestblijvers: CAR
De voortplanting
2 belangrijke periodes:
- gametogenese: ontstaan van de gameten (=geslachtscellen). Ovogenese = vrouwelijke eicel,
spermatogenese= ontstaan spermatozoa bij mannelijke dieren. Gametogenese bij de man is
volledig in de pubertijd, bij de vrouw al eerder.
- Bevruchting
Voortplantingscyclus:
- Fertillisatie (bevruchting)
- Celdeling (klieving), van 2 naar 4 naar 8 enz.
Ontstaan morula: tijdelijk stadium. In de volle structuur gaat holte ontstaan wat een blastula
heet.
- Gastrulatie: ontstaan van de 3 kiembladen. De gastrulatie is belangrijk voor de verdere
differentiatie van organen.
- Organogenese: Ontstaan van de verschillende orgaanstelsels
- Foetaal stadium bij zoogdieren (bij kikkers larvaal stadium)
- Gametogenese
- Fertilisatie
Gametogenese:
spermatogeneze bij man en ovogenese bij de vrouw.
Bij de gametogenese zijn er bijna geen verschillen tussen de zoogdieren, vissen vogels en amfibieën.
Spermatogenese: de testis zijn de bron van de spermatogenese. De epididymes is belangrijk voor de
rijping van de spermacellen, de rijping duurt ongeveer 2 weken in de bijbal. De sperma gaat hier
motiel(beweeglijk) worden en bevorderd de bevruchtingscapaciteit (wanneer je spermacel
rechtstreekt uit testis isoleert en bij een eicel brengt zal deze nooit bevrucht raken). Ook wordt in de
bijbal sperma opgeslagen, in de cauda epididymes. Daarbij wordt zaadplasma aan het sperma
, embryologie
toegevoegd, dit wordt aangemaakt door de accessoire geslachtsklieren (prostaat). Zaadplasma
beschermt de spermatozoïden tegen het agressieve milieu in de cervix, uterus en oviducten.
Testis wordt opgebouwd
uit zaadbuisjes= tubuli
seminiferi. In deze
zaadbuisjes hebben we te
maken met ronde cellen,
deze cellen zijn de
stamcellen voor de
spermatozoa (ong. om de 2
maanden wordt een nieuwe
poel spermacellen
gevormd). Deze ronde
cellen noemen we
spermatogonium. Deze
spermatozoa zal moeten
differentiëren om van een
ronde cel tot een
flagelstructuur om te
vormen. De sertoli cel (geelachtige cel) ziet eruit als een soort octopus met tentakels. De sertoli cel
zal de kiemcellen gaan vasthouden met zijn tentakels en zo bijeenhouden. Ook gaat de sertoli cel de
kiemcellen voeden. De sertoli cel is dus zeer belangrijk. De sertoli cel zorgt niet voor de vorming van
spermacellen. Sommige chemicaliën zijn toxisch voor deze sertoli cel, wanneer deze sertoli cel wordt
aangevallen door een chemicaliën zal de cel zijn tentakels gaan intrekken (denkt aan zichzelf)→
wanneer hij dat doet zullen de cellen die hij vast houdt volledig in de lumen terecht komen, en
worden dus allemaal afgestoten, dit heeft gevolgen voor de spermatogenese. De man zal impotent
zijn voor de rest van zijn leven. De leydig cel (hormoonproducerende cel) produceert testosteron, en
zonder testosteron is er geen spermatogenese. De leydigcellen liggen niet in de zaadbuisjes, maar in
het stroma rond de zaadbuisjes.
Hoe van stamcel tot rijp spermatozoa?:
- De spermatogonium zal zich gaan omvormen tot een zgn primaire spermatocyt → deze cel is
veel groter dan een spermatogonium
- Hierna wordt het DNA materiaal eerst verdubbeld, maar ipv dat er 2 identieke dochtercellen
gaan ontstaan, zal er een crossing-over (chromosomen gaan stukken van elkaar overnemen)
gebeuren waardoor er 2 dochtercellen ontstaan die niet identiek zijn aan elkaar : dit is de 1e
meiotische deling van primaire spermatocyt naar secundaire spermatocyt.
- Er zal een 2e meiotische deling ontstaan: van secundaire spermatocyt naar de spermatide. Er
zijn haploïde spermatiden ontstaan.
- De spermatiden gaan niet meer delen, maar elk van deze spermatiden zal zich gaan
transformeren tot een spermacel/spermatozoa.
Spermatogenese: fase met de meiotische delingen. van spermatogonium tot spermatiden.
Spermiogenese: fase zonder delingen. Van spermatiden tot spermatozoa (van grote ronde structuur
naar flagel structuur) → dus de effectieve aanmaak van sperma.
Meiotische deling is typisch voor de geslachtscellen
Groot verschil tussen meiose bij mannelijk en vrouwelijk individu. De meiose bij een mannelijk
individu start later dan bij de vrouw. Bij de man start de spermatogenese pas tijdens de pubertijd →
1e meiotische deling zal dan gaan plaatsvinden. Bij de vrouw vindt de 1e meiotische deling al plaats in
de baarmoeder van de moeder (in de foetus). Dit verklaart waarom vrouwen gevoeliger zijn voor
, embryologie
geboorteafwijkingen bij toenemende ouderdom → dit komt omdat de meiotische deling al zeer
vroeg gestart is en de eicellen dus ouder worden (mechanismen om meiose weer op te starten zijn
dus ook ouder en daarbij gaat het vaak mis). De spermatogenese cyclus verschilt per diersoort. (duur
van de spermatogenese per dier kennen in maanden)
Rat: 51 dagen - Muis: 34 dagen - Hond:54 dagen - Konijn: 52 dagen -Mens: 64
Wanneer proef wordt gedaan bij een muis of mens, zal de muis eerder resultaat tonen in de
verandering van de spermacellen dan de mens.
Spermiogenese: de transformatie van ronde structuur naar flagel structuur
het golgi apparaat gaat zich omvormen
tot een acrosoom. Het apparaat is in
staat voor de productie van bepaalde
enzymen. Het acrosoom bevat dus ook
enzymen, dit zijn heterolytische
enzymen. Deze zijn belangrijk bij de
bevruchting en bevatten
verteringsenzymen die er voor zorgen
dat de spermatozoïden de eicel kan
gaan binnendringen (vertering van
zona pellucida).
A: primitieve spermatozoiden. Het
blauwe puntje is het golgi apparaat.
B: puntjes zijn mitochondiën. En
acrosoom begint over kop te trekken.
C: ontstaan van flagel. Acrosoom trekt
nog verder over de kop.
D: mature spermatozoïden → sterk
geconcentreerde kern en bijna geen
cytoplasma meer. In de kop ligt het
acrosoom. Daar achter ligt de nek met het centriool. De hals/tussenstuk zit volledig vol met
mitochondiën, dit deel dient dus als de motor voor de voortbeweging van de spermatozoa. Er is dus
een hoofd/tussenstuk/staart aanwezig.
De staart (doorgesneden) heeft dezelfde structuur als trilharen in de luchtpijp → de staart zorgt dus
voor de voortbeweging van de spermacellen.
Spermatozoön zijn verschillend per diersoort: spermatozoïde van vogel of rat heeft een haakje aan
de kop.
Ovogenese:
Eicel wordt geproduceerd in de ovaria. Bij ovulatie wordt eicel opgevangen door de eileider. In de
eileider komt de eicel in contact met de spermatozoa en daar zal dus ook de bevruchting
plaatsvinden. Bij de ovogenese vinden grote diersoortverschillen plaats. Zona pellucida= membraan
rond de eicel (bij zoogdieren). De voortplanting bij vogels vind enkel aan de linker kant plaats. De
vogel heeft 5 verschillende regio’s: infundibulum, magnum, isthmus, schaalklier en vagina (geen
uterus). Infindibulum legt externe dooiermembraan aan. Het eiwit wordt door het magnum
gemaakt. Inwendige en uitwendige schaalmembranen worden door isthmus gemaakt. De schaalklier
maakt de uitwendige schaal aan.
, embryologie
Bij de zoogdieren krijgen we de aanleg van verschillende follikels:
• Primordiale follikel, eicel met daarrond één laag afgeplatte follikelcellen, de poel van
primordiale follikels is al aanwezig in het ovarium vanaf embryonaal stadium.
• Primordiale follikel groeit tot primaire follikel, eicel met een laag kubische cellen(dus niet
meer afgeplatte cellen) die daarrond omheen liggen. Follikelcellen voeden de eicel.
• Wanneer de menstruele/oestrische cyclus op gang komt begeven zich extra cellen rond de
eicel, er ontstaan meer lagen van follikelcellen. Deze bevatten veel oestrogenen > secundaire
follikel. Tussen kubische cellen en eicel komt een band te liggen= zona pellucida → zorgt voor
bescherming en van de eicel(afb. schrift). Eicel wordt door de band en kubische cellen
beschermd en gevoed. Een zaadcel moet dus langs de kubische follikels heen, en aan de band
moet een bepaalde reactie optreden voordat het de eicel kan bereiken.
• Follikelvocht gaat binnendringen en er wordt een lumen/holte (het antrum) gevormd, eicel
komt meer naar het lumen toe (op een ‘schiereiland’) te liggen maar blijft nog verbonden
met de wand > tertiaire follikel. Deze kan nog altijd afsterven, maar als deze een rijpe follikel
(Graafse follikel) wordt, zal deze gaan ovuleren.
Bij ovulatie/eisprong barst de follikel
en wordt de eicel naar buiten geduwd,
eicel is nog altijd omringd (beschermd)
door een laagje follikelcellen (de
cumulus oöphorus) en de zp.
Follikelcellen die achter blijven
vormen het corpus luteum (gele
lichaam), cellen veranderen van
structuur en vormen zich om naar
progesteron producerende cellen,
het cytoplasma wordt dan opgevuld
met progesteron en de cellen zien geel.
Dit gebeurt bij elke ovulatie, of er nu wel of
niet bevruchting is. Bij bevruchting zal het corpus
luteum blijven bestaan, als individu niet bevrucht wordt zal het
corpus luteum gaan regresseren tot het corpus albicans (= littekenweefsel).
De kumulus oöphorus zijn cellen die de eicel dragen en beschermen, ze gaan met de eisprong mee de
eileider in (de overige cellen worden met progesteron opgespoten (=vetrijk) daarom ontstaan de
dooiercellen het corpus luteum → corpus luteum zorgt voor aanmaak progesteron.
Zona pellucida zorgt voor bescherming. De kubische cellen voeden en dragen de eicel.
In het follikelvocht zitten stoffen die zorgen voor de activatie van spermatozoa.
De cyclus wordt centraal gestuurd door de hypothalamus in de hersenen.
De hormonen bij het vrouwelijk geslachtsstelsel:
Deze hypothalamus zal het GnRH hormoon gaan produceren. Dit hormoon gaat de hypofyse
beïnvloeden, de hypofyse zelf zal dan 2 hormonen gaan aanmaken: het lutheriserend hormoon (LH)
en het follikel stimulerend hormoon (FSH). Door FSH zal het follikel gaan groeien en zal dan ook
oestrogenen gaan produceren. Het LH hormoon gaat maken dat follikelcellen gaan luteïniseren=
aanmaken van progesteron. Oestrogeen en progesteron geven een negatieve feedback aan de
hypothalamus waardoor deze stopt met de productie van GnRH.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anneswa. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.32. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
73314 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now