Samenvatting Biologie voor jou VWO 5 - Thema 10: DNA
32 views 2 purchases
Course
Biologie
Level
VWO / Gymnasium
Book
Biologie voor jou MAX 2020 5 vwo lob B
Samenvatting met alle belangrijke termen uit het desbetreffende thema + overzichtelijke afbeeldingen om de stof goed te begrijpen. Deze samenvatting is duidelijk en krachtig geschreven zonder langdradige stukken tekst. Hierdoor ben je optimaal voorbereid voor je school- en eindexamens! Veel succes ...
Begrippen:
DNA (deoxyribo-nucleic-acid): belangrijkste bestanddeel van chromosomen met gecodeerde
erfelijke informatie, genen (opgebouwd uit nucleotiden)
Genoom: geheel aan erfelijke informatie in een cel van een organisme
Plasmiden: korte stukjes circulair DNA
Helix: spiraalvorm waarbij elk punt dezelfde afstand heeft tot de centrale as
● DNA bestaat uit een dubbelspiraal
● RNA besaat uit een enkelspiraal
Sequentie: volgorde van nucleotiden in het DNA-molecuul
● DNA-sequentie komen voor in allerlei variaties → verschillende soorten eiwitten
Genomen bij prokaryoten en eukaryoten:
- Prokaryoten
(bacteriën)
● DNA dat los in het cytoplasma zit
○ Circulair DNA-moleculen en plasmiden
- Eukaryoten
(planten, dieren en schimmels)
● KernDNA + DNA in celorganellen
○ DNA in celorganellen: mtDNA en DNA in chloroplasten
Bouw van het DNA (desoxyribonucleïnezuur):
- Bestaat uit: 2 nucleotideketens die in een helix om elkaar heen gewonden liggen
● Bouw van nucleotide:
○ Desoxyribose suikermolecuul
○ Fosfaatgroep
○ Stikstofbase
- Desoxyribose heeft 5 C-atomen, waarvan:
● Eerste C-atoom gaat binding aan met de stikstofbase
● Vijfde C-atoom gaat binding aan met de fosfaatgroep = (5’-uiteinde)
● Derde C-atoom heeft een binding van de OH-groep = (3’-uiteinde)
○ 3e C-atoom gaat een condensatiereactie aan met een fosfaatgroep (=
polymerisatie)
DNA wordt altijd afgelezen en gekopieerd van het 3’-uiteinde naar het 5’-uiteinde!
Dus: de 2 nucleotideketens lopen in tegengestelde richtingen
- Waterstofbruggen houden nucleotideketens bijeen
- DNA bij eukaryoten
➢ Chromosoom
bestaat uit een lang
complementair
dubbelstrengs DNA-
molecuul met
eiwitten
○ Dubbelstrengs
DNA is rond
, histonen (eiwitten) gewikkeld
→ aantal histonen met DNA is een nucleosoom
Coderend en niet-coderend DNA:
- Coderend DNA: deel van een DNA-molecuul (= gen) dat de code (DNA-sequentie)
bevat waarmee ribosomen een of meer eiwitten kunnen synthetiseren
- Niet-coderend DNA: grote delen van het DNA coderen niet voor eiwitten, maar:
● codeert voor andere moleculen die een regulerende functie hebben bij de
synthese van eiwitten
● bestaat uit repetitief DNA
○ = herhalingen van korte nucleotide sequenties
● bestaat uit genen die hun functie hebben verloren
10.2 DNA-replicatie
Begrippen:
Helicase: enzym dat zorgt dat het dubbelstrengs-DNA uit elkaar 'ritst'
Primer: stukje van RNA dat complementair is aan een deel van de DNA-sequentie
● Gevormd door het enzym primase!
● Bij PCR: klein stukje DNA of dat gebruikt wordt als startpunt van de
polymerasekettingreactie (PCR, polymerase chain reaction)
○ Er zijn steeds twee primers nodig, één voor de 5'-streng (forward primer) en
één voor de 3'-streng (reverse primer)
, DNA-polymerase: enzym dat langs enkelstrengs DNA-keten schuift tijdens DNA-replicatie en
vrije nucleotiden met waterstofbruggen aan het 3´-uiteinde van een al ingebouwde
nucleotide bindt
● DNA-polymerase kan alleen nucleotiden binden aan het 3´-uiteinde!
Okazaki-fragmenten: korte stukjes DNA-fragmenten
Sequensen: het bepalen van de nucleotidenvolgorde van het DNA
PCR (Polymerase Chain Reaction): kopiëren van een of meer specifieke gedeelten uit het
DNA in een PCR-machine
Gelelektroforese: scheiden van DNA-fragmenten op grond van hun grootte
De vrije nucleotiden:
- Bevinden zich in het kernplasma
- Bestaat uit: desoxyribose, base en 3
fosfaatgroepen
● dATP, dTTP, dGTP en dCTP
- Fosfaatgroepen bevatten veel energie!
DNA-replicatie:
- Vindt plaats in de S-fase van de celcyclus
- Proces van DNA-replicatie:
1. Begint bij de replicatiestartpunt waar het enzym helicase de
waterstofbruggen verbreekt
2. Verdwijning helixstructuur en ontstaan van een replicatielabel
3. SSBP´s (single-strand binding proteins) binden aan de strengen
➢ Voorkomt dat er weer waterstofbruggen worden gevormd
4. Primer bindt aan de al bestaande streng, waardoor DNA-polymerase vrije
nucleotiden, dATP dTTP dGTP of dCTP, kan binden aan de stikstofbasen
➢ Hiervoor wordt energie gebruikt van het splitsen van de
fosfaatgroepen
5. Ontstaan nieuwe complementaire ketens aan de originele ketens
Afleesrichting is altijd van het 3´-uiteinde naar het 5´-uiteinde!
Elk DNA-molecuul bestaat dan ook uit een oude en nieuwe keten!
- DNA-replicatie bij de volgende en leidende streng:
● Volgende streng
○ Onderbroken replicatie
○ DNA-polymerase synthetiseert okazaki-fragmenten vanaf de primer
○ RNA-primer gaat los en wordt vervangen door DNA-nucleotiden
○ Enzym DNA-ligase koppelt okazaki-fragmenten aan elkaar
○ Complementaire streng van de richting 5´ naar 3´
De synthese van de ‘volgende streng’ neemt meer tijd in beslag doordat DNA-polymerase steeds
maar korte stukjes DNA kan synthetiseren (Okazaki-fragmenten) die daarna door DNA-ligase aan
elkaar worden geplakt!
● Leidende streng
○ Constante replicatie
○ DNA-polymerase gaat in een stuk door in de richting van helicase
○ Complementaire streng van de richting 5´ naar 3´
Telomeren:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller deminguyen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.23. You're not tied to anything after your purchase.
