Samenvatting jeugdrecht
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Historische overzicht van de jeugdbescherming in het Belgische recht ........................................ 8
1. Eerste kinderbeschermingswet van 15 mei 1912 ..................................................................................... 8
1.1. Bevoegdheid v.d. kinderrechtbank .................................................................................................. 8
1.2. Maatregelen van de kinderrechtbank ............................................................................................. 9
1.3. Kritische noot bij de wet van 15 mei 1912 ....................................................................................... 9
1.4. Herziening van de wet van 1912...................................................................................................... 9
2. Wet van de Jeugdbescherming van 8 april 1965 .................................................................................... 10
2.1. Basisprincipes van deze wet .......................................................................................................... 10
2.2. De belangrijkste vernieuwingen .................................................................................................... 12
2.3. Kritische nood bij de wet van 1965 ................................................................................................ 12
2.4 Powerpoint van wet op de jeugdbescherming van 8 april 1965: ........................................................... 12
3. Bijzondere jeugdbijstand en jeugdbescherming – Gecoördineerde Decreten van 4 april 1990 inzake
Bijzondere Jeugdbijstand en de Wet van 2 feb 1994 tot wijziging van de Wet van 8 april 1965 betreffende de
jeugdbescherming ............................................................................................................................................ 15
3.1. Wijzigingen in de terminologie ...................................................................................................... 15
3.2. Filosofie v.d. Gecoördineerde Decreten van 1994 en de Wet van 2 feb 1994................................ 16
3.3. Verdeling van de bevoegdheden ................................................................................................... 16
3.4. Belangrijkste vernieuwingen ......................................................................................................... 17
3.4.1. Detentiecentrum ‘De Grubbe’ in Everberg ................................................................................ 17
4. De jeugdwet van 13 juni 2006................................................................................................................. 17
4.1. Basisprincipes van deze wet .......................................................................................................... 17
4.2. Filosofie van de wet van 13 juni 2006 ............................................................................................ 17
4.3. Belangrijke vernieuwingen ............................................................................................................ 18
4.4. Maatregelen in kader van verantwoordelijkheid en herstelgerichte aanpak ................................ 18
Hoofdstuk 2: Wetgevende kader ................................................................................................................... 19
1. Algemeen ................................................................................................................................................ 19
, 1.1. Situatie na de zesde staathervorming ........................................................................................... 19
1.2. Vlaanderen .................................................................................................................................... 19
1.3. Brussel ........................................................................................................................................... 20
2. Bijzondere wetgeving .............................................................................................................................. 21
2.1. Internationaal: Europese kinderrichtlijn (2016) ............................................................................. 21
2.2. Decreet rechtspositie minderjarige 7 mei 2004 ............................................................................. 22
2.3. Internationaal Verdrag inzake de rechten van het kind (IVRK) of kinderrechtenverdrag .............. 22
Hoofdstuk 3: Rechtbanken die oordelen over aspecten van de minderjarige ................................................. 24
1 De familierechtbank ...................................................................................................................................... 24
1.1. De verschillende afdelingen ........................................................................................................... 24
1.2. Materiële en territoriale bevoegdheid ........................................................................................... 24
1.3. Openbaar Ministerie binnen de familierechtbank ......................................................................... 26
2. De jeugdrechtbank .................................................................................................................................. 26
2.1. De sociale dienst van de jeugdrechtbank ...................................................................................... 27
2.2. Het Openbaar Ministerie ............................................................................................................... 28
2.3. De jeugdrechter en de jeugdrechtbank ......................................................................................... 28
Hoofdstuk 4: Jeugddelinquentierecht ............................................................................................................ 30
1. Inleidende begrippen .............................................................................................................................. 30
2. Basisprincipe ........................................................................................................................................... 31
3. Het toepassingsgebied van het nieuwe jeugddelinquentierecht............................................................ 31
3.1. Jeugddelinquent ............................................................................................................................ 31
3.2. Uitzonderingen .............................................................................................................................. 31
3.3. Maximum leeftijd .......................................................................................................................... 31
4. De verschillende actoren in het jeugddelinquentierecht ........................................................................ 32
4.1. Politie ............................................................................................................................................. 32
4.2. Het openbare ministerie ................................................................................................................ 32
4.3. De onderzoeksrechter .................................................................................................................... 32
4.4. De jeugdgerechten......................................................................................................................... 32
4.5. De sociale dienst voor gerechtelijke jeugdhulpverlening ............................................................... 33
, 4.6. De advocatuur ............................................................................................................................... 33
5. Het verloop van de procedure ................................................................................................................ 33
5.1. De onderzoeksfase : het onderzoeken naar de feiten .................................................................... 33
5.2. De onderzoeksfase: het onderzoek naar de persoon en de leefomgeving ..................................... 34
5.3. De afhandeling op niveau van het parket ...................................................................................... 34
5.3.1. Het parket kan de zaak seponeren ........................................................................................... 34
5.3.2. Het parket kan de zaak seponeren met bijzondere voorwaarde .............................................. 34
5.3.3. Het parket kan een voorstel tot bemiddeling doen................................................................... 35
5.3.4. Het parket kan vragen om een positief project voor te stellen ................................................. 36
5.4. Afhandeling op niveau van de jeugdrechter: voorbereidende fase ............................................... 37
5.4.1. Jeugdrechter kan -18 jaar herstelgericht aanbod doen van bemiddeling of HERGO ................ 38
5.4.2. Jeugdrechtbank -18 jaar voorstellen van positief project uitwerken ........................................ 39
5.4.3. Ambulante maatregelen ........................................................................................................... 39
5.4.4. voorwaarden door jeugdrechter opgelegd.................................................................................... 39
5.4.5. jeugdrechter beslist voor een gesloten oriëntatie (gemeenschapsinstelling) ........................... 40
5.4.6. Gesloten begeleiding in afdeling van gemeenschapsinstelling ................................................. 40
5.5. Afhandeling op niveau jeugdrechtbank: rechtspleging ten gronde ............................................... 41
6. Gemeenschapsinstelling ......................................................................................................................... 42
7. Kenmerken van de reacties in het jeugddeliquentierecht ...................................................................... 42
7.1. beslissingscriteria .................................................................................................................................. 42
7.2. subsidiariteitsprincipe ........................................................................................................................... 42
7.3. herziening maatregelen ........................................................................................................................ 42
7.4. Betrokkenheid ouders .................................................................................................................... 42
8. Uitzonderingen op de bevoegdheid van de jeugdrechtbank in het jeugddeliquentierecht ................... 42
8.1. De uithandengeving .............................................................................................................................. 42
8.1.1. Toepassingsgebied ....................................................................................................................... 43
8.1.2 procedure ....................................................................................................................................... 43
8.1.3 Gevolgen ........................................................................................................................................ 43
, 8.2. Interventie bij een verkeersmisdrijf ....................................................................................................... 43
8.2.1. Toepassingsgebied ........................................................................................................................ 44
8.2.2. Uitzonderingen .............................................................................................................................. 44
8.2.3. gevolgen ........................................................................................................................................ 44
8.2.4. uitzonderingen .............................................................................................................................. 45
8.3. De minderjarige en administratieve sancties ........................................................................................ 45
8.3.1. Gemeentelijke administratieve sancties GAS ................................................................................ 45
8.3.2. andere administratieve sancties ................................................................................................... 45
Hoofdstuk 5: Jeugdhulpverlening in Vlaanderen ........................................................................................... 47
1. Inleidende begrippen -algemeen ............................................................................................................ 47
2. Algemene principes................................................................................................................................. 47
3. Niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp ............................................................................................. 49
3.1. Twee teams bij intersectorale toegangspoort ............................................................................... 49
4. Vrijwillige en gerechtelijke hulpverlening ............................................................................................... 50
4.1. Vrijwillige jeugdhulpverlening of buitengerechtelijke JH ............................................................... 50
4.2. De gerechtelijke maatregelen........................................................................................................ 52
4.2.1. verloop ...................................................................................................................................... 52
4.2.2. Vorderingsgronden van het OM ............................................................................................... 53
4.2.2.1. algemene bevoegdheid om jeugdrechter te vorderen .................................................... 53
4.2.2.2. hoogdringendheid ........................................................................................................... 53
4.2.2.3. Op basis van jeugddelinquentiedecreet .......................................................................... 53
5. gerechtelijke maatregelen: ..................................................................................................................... 54
Hoofdstuk 6: De rechtspositie van de minderjarige in de jeugdhulp............................................................... 56
1. Toepassingsgebieden .............................................................................................................................. 56
2. De bekwaamheid van de minderjarige in de jeugdhulp ......................................................................... 56
3. De verschillende rechten van de minderjarige ....................................................................................... 57
3.1. Recht op jeugdhulp ........................................................................................................................ 57
3.2. Recht op instemming met en vrije keuze van de buitengerechtelijke hulp .................................... 57
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Historische overzicht van de jeugdbescherming in het Belgische recht ........................................ 8
1. Eerste kinderbeschermingswet van 15 mei 1912 ..................................................................................... 8
1.1. Bevoegdheid v.d. kinderrechtbank .................................................................................................. 8
1.2. Maatregelen van de kinderrechtbank ............................................................................................. 9
1.3. Kritische noot bij de wet van 15 mei 1912 ....................................................................................... 9
1.4. Herziening van de wet van 1912...................................................................................................... 9
2. Wet van de Jeugdbescherming van 8 april 1965 .................................................................................... 10
2.1. Basisprincipes van deze wet .......................................................................................................... 10
2.2. De belangrijkste vernieuwingen .................................................................................................... 12
2.3. Kritische nood bij de wet van 1965 ................................................................................................ 12
2.4 Powerpoint van wet op de jeugdbescherming van 8 april 1965: ........................................................... 12
3. Bijzondere jeugdbijstand en jeugdbescherming – Gecoördineerde Decreten van 4 april 1990 inzake
Bijzondere Jeugdbijstand en de Wet van 2 feb 1994 tot wijziging van de Wet van 8 april 1965 betreffende de
jeugdbescherming ............................................................................................................................................ 15
3.1. Wijzigingen in de terminologie ...................................................................................................... 15
3.2. Filosofie v.d. Gecoördineerde Decreten van 1994 en de Wet van 2 feb 1994................................ 16
3.3. Verdeling van de bevoegdheden ................................................................................................... 16
3.4. Belangrijkste vernieuwingen ......................................................................................................... 17
3.4.1. Detentiecentrum ‘De Grubbe’ in Everberg ................................................................................ 17
4. De jeugdwet van 13 juni 2006................................................................................................................. 17
4.1. Basisprincipes van deze wet .......................................................................................................... 17
4.2. Filosofie van de wet van 13 juni 2006 ............................................................................................ 17
4.3. Belangrijke vernieuwingen ............................................................................................................ 18
4.4. Maatregelen in kader van verantwoordelijkheid en herstelgerichte aanpak ................................ 18
Hoofdstuk 2: Wetgevende kader ................................................................................................................... 19
1. Algemeen ................................................................................................................................................ 19
, 1.1. Situatie na de zesde staathervorming ........................................................................................... 19
1.2. Vlaanderen .................................................................................................................................... 19
1.3. Brussel ........................................................................................................................................... 20
2. Bijzondere wetgeving .............................................................................................................................. 21
2.1. Internationaal: Europese kinderrichtlijn (2016) ............................................................................. 21
2.2. Decreet rechtspositie minderjarige 7 mei 2004 ............................................................................. 22
2.3. Internationaal Verdrag inzake de rechten van het kind (IVRK) of kinderrechtenverdrag .............. 22
Hoofdstuk 3: Rechtbanken die oordelen over aspecten van de minderjarige ................................................. 24
1 De familierechtbank ...................................................................................................................................... 24
1.1. De verschillende afdelingen ........................................................................................................... 24
1.2. Materiële en territoriale bevoegdheid ........................................................................................... 24
1.3. Openbaar Ministerie binnen de familierechtbank ......................................................................... 26
2. De jeugdrechtbank .................................................................................................................................. 26
2.1. De sociale dienst van de jeugdrechtbank ...................................................................................... 27
2.2. Het Openbaar Ministerie ............................................................................................................... 28
2.3. De jeugdrechter en de jeugdrechtbank ......................................................................................... 28
Hoofdstuk 4: Jeugddelinquentierecht ............................................................................................................ 30
1. Inleidende begrippen .............................................................................................................................. 30
2. Basisprincipe ........................................................................................................................................... 31
3. Het toepassingsgebied van het nieuwe jeugddelinquentierecht............................................................ 31
3.1. Jeugddelinquent ............................................................................................................................ 31
3.2. Uitzonderingen .............................................................................................................................. 31
3.3. Maximum leeftijd .......................................................................................................................... 31
4. De verschillende actoren in het jeugddelinquentierecht ........................................................................ 32
4.1. Politie ............................................................................................................................................. 32
4.2. Het openbare ministerie ................................................................................................................ 32
4.3. De onderzoeksrechter .................................................................................................................... 32
4.4. De jeugdgerechten......................................................................................................................... 32
4.5. De sociale dienst voor gerechtelijke jeugdhulpverlening ............................................................... 33
, 4.6. De advocatuur ............................................................................................................................... 33
5. Het verloop van de procedure ................................................................................................................ 33
5.1. De onderzoeksfase : het onderzoeken naar de feiten .................................................................... 33
5.2. De onderzoeksfase: het onderzoek naar de persoon en de leefomgeving ..................................... 34
5.3. De afhandeling op niveau van het parket ...................................................................................... 34
5.3.1. Het parket kan de zaak seponeren ........................................................................................... 34
5.3.2. Het parket kan de zaak seponeren met bijzondere voorwaarde .............................................. 34
5.3.3. Het parket kan een voorstel tot bemiddeling doen................................................................... 35
5.3.4. Het parket kan vragen om een positief project voor te stellen ................................................. 36
5.4. Afhandeling op niveau van de jeugdrechter: voorbereidende fase ............................................... 37
5.4.1. Jeugdrechter kan -18 jaar herstelgericht aanbod doen van bemiddeling of HERGO ................ 38
5.4.2. Jeugdrechtbank -18 jaar voorstellen van positief project uitwerken ........................................ 39
5.4.3. Ambulante maatregelen ........................................................................................................... 39
5.4.4. voorwaarden door jeugdrechter opgelegd.................................................................................... 39
5.4.5. jeugdrechter beslist voor een gesloten oriëntatie (gemeenschapsinstelling) ........................... 40
5.4.6. Gesloten begeleiding in afdeling van gemeenschapsinstelling ................................................. 40
5.5. Afhandeling op niveau jeugdrechtbank: rechtspleging ten gronde ............................................... 41
6. Gemeenschapsinstelling ......................................................................................................................... 42
7. Kenmerken van de reacties in het jeugddeliquentierecht ...................................................................... 42
7.1. beslissingscriteria .................................................................................................................................. 42
7.2. subsidiariteitsprincipe ........................................................................................................................... 42
7.3. herziening maatregelen ........................................................................................................................ 42
7.4. Betrokkenheid ouders .................................................................................................................... 42
8. Uitzonderingen op de bevoegdheid van de jeugdrechtbank in het jeugddeliquentierecht ................... 42
8.1. De uithandengeving .............................................................................................................................. 42
8.1.1. Toepassingsgebied ....................................................................................................................... 43
8.1.2 procedure ....................................................................................................................................... 43
8.1.3 Gevolgen ........................................................................................................................................ 43
, 8.2. Interventie bij een verkeersmisdrijf ....................................................................................................... 43
8.2.1. Toepassingsgebied ........................................................................................................................ 44
8.2.2. Uitzonderingen .............................................................................................................................. 44
8.2.3. gevolgen ........................................................................................................................................ 44
8.2.4. uitzonderingen .............................................................................................................................. 45
8.3. De minderjarige en administratieve sancties ........................................................................................ 45
8.3.1. Gemeentelijke administratieve sancties GAS ................................................................................ 45
8.3.2. andere administratieve sancties ................................................................................................... 45
Hoofdstuk 5: Jeugdhulpverlening in Vlaanderen ........................................................................................... 47
1. Inleidende begrippen -algemeen ............................................................................................................ 47
2. Algemene principes................................................................................................................................. 47
3. Niet-rechtstreeks toegankelijke jeugdhulp ............................................................................................. 49
3.1. Twee teams bij intersectorale toegangspoort ............................................................................... 49
4. Vrijwillige en gerechtelijke hulpverlening ............................................................................................... 50
4.1. Vrijwillige jeugdhulpverlening of buitengerechtelijke JH ............................................................... 50
4.2. De gerechtelijke maatregelen........................................................................................................ 52
4.2.1. verloop ...................................................................................................................................... 52
4.2.2. Vorderingsgronden van het OM ............................................................................................... 53
4.2.2.1. algemene bevoegdheid om jeugdrechter te vorderen .................................................... 53
4.2.2.2. hoogdringendheid ........................................................................................................... 53
4.2.2.3. Op basis van jeugddelinquentiedecreet .......................................................................... 53
5. gerechtelijke maatregelen: ..................................................................................................................... 54
Hoofdstuk 6: De rechtspositie van de minderjarige in de jeugdhulp............................................................... 56
1. Toepassingsgebieden .............................................................................................................................. 56
2. De bekwaamheid van de minderjarige in de jeugdhulp ......................................................................... 56
3. De verschillende rechten van de minderjarige ....................................................................................... 57
3.1. Recht op jeugdhulp ........................................................................................................................ 57
3.2. Recht op instemming met en vrije keuze van de buitengerechtelijke hulp .................................... 57
