Summary
Samenvatting Filosofie
- Course
- Institution
15/20, zonder herexamen
[Show more]
1 review
By: xandercools • 10 months ago
Seller
Follow
runedeschepper
Reviews received
Content preview
FilosofieInhoud
Inleiding..................................................................................................................................................2
Hoofdstuk 1. Wat is wijsbegeerte en hoe is zij ontstaan?..................................................................2
Het filosofische genre.....................................................................................................................2
Van mythologie tot filosofie...........................................................................................................3
Deeldisciplines van de wijsbegeerte/filosofie.................................................................................5
Deel 1. De klassieke Griekse wijsbegeerte..............................................................................................5
Hoofdstuk 2. Socrates en Plato: leren sterven....................................................................................5
Het Socratische niet-weten en de platoonse ideeënleer................................................................5
Economische visie...........................................................................................................................7
De waarden en normen in die tijd..................................................................................................8
Waarden en normen intermezzo........................................................................................................9
De Fundamenten............................................................................................................................9
Moraal descriptief........................................................................................................................11
Moraal normatief.........................................................................................................................11
Hoofdstuk 3. Aristoteles en het goede gebruik van de dingen.........................................................12
1. Aristoteles (384 – 322)..............................................................................................................12
Inzicht in kennis............................................................................................................................12
Wetenschap is eidos.....................................................................................................................13
Teleologisch wereldbeeld.............................................................................................................13
Ethiek: geluk en deugd.................................................................................................................13
Deugdethiek per tijd.....................................................................................................................14
Visie op economie........................................................................................................................14
Politiek en Rechtvaardigheid........................................................................................................15
Verdeling rechtvaardigheid:.........................................................................................................15
Confucianisme (551-479) deugdethiek in China (gastcollege 2/12)..............................................16
Deel II. Moderniteit..............................................................................................................................17
Hoofdstuk 4. Onttovering van de wereld..........................................................................................18
Een cultuurbreuk..........................................................................................................................18
Aristotelische wetenschap............................................................................................................18
Nieuwe wetenschap.....................................................................................................................18
Max Weber: onttovering..............................................................................................................19
René Descartes 1596 - 1650.........................................................................................................19
1
, De maatschappij als contract Hobbes en Locke............................................................................20
Het sociaal contract......................................................................................................................20
Thomas Hobbes 1588 - 1679........................................................................................................20
Hobbes..........................................................................................................................................21
John Locke 1632 – 1704................................................................................................................21
Eigendom......................................................................................................................................21
Jean-Jacques Rousseau (1712 – 1778)..........................................................................................22
Scheiding der machten.................................................................................................................22
Hoofdstuk 5. Imannuel Kant 1724 – 1804........................................................................................23
Genie van de Verlichting...............................................................................................................23
Kennistheorie: de Copernicaanse wending...................................................................................23
Ethiek: vrijheid en autonomie.......................................................................................................24
Wat denkt Kant? EXAMENVRAGEN..............................................................................................26
Hoofdstuk 6. Jeremy Bentham (1748 – 1832): Utilitarisme..............................................................26
Troley Problem.............................................................................................................................26
Hoofdstuk 7. Institutionele ethiek....................................................................................................27
Voorwaarden en sterkten van de markt, marktstructuren:..........................................................27
Kritieken/limieten op de markt....................................................................................................28
2 blikken op Rechtvaardigheid......................................................................................................29
De vrije markt en Rechtvaardigheid.............................................................................................29
John Rawls: A Theory of Justice....................................................................................................29
De centrale rechtvaardigheidsprincipes.......................................................................................30
Hernemen van sociaal contract....................................................................................................30
Opkomst van de sociale zekerheidsstaat..........................................................................................31
Sociale zekerheid is een verzekering............................................................................................31
Uitdaging: grenzen aan de solidariteit..........................................................................................31
Inleiding
Hoofdstuk 1. Wat is wijsbegeerte en hoe is zij ontstaan?
Het filosofische genre
Wat is Wijsbegeerte?
• De wijsbegeerte komt voort uit de menselijke behoefte om betekenis te verlenen aan leven
en wereld.
• Stelt vragen waar geen antwoord voor te verklaren is ondervragende, kritische acitviteit
kan voor problemen zorgen, ze trekken ALLES in twijfel (ideologie = niet in twijfel trekken)
• Filosofie is geen ideologie (belang van een kritische houding, een brede blik, de constante
vraag)
2
, • Filosofie is geen wetenschap, geen techniek, zoekt niet de wereld te beheersen (technisch),
heeft een andere vraagstelling dan de wetenschap, filosofie gaat meer mee met zijn
geschiedenis, wetenschap wilt meer beheersing van de natuur
• Onderscheid wereld – leefwereld (Edmund Husserl, 1859-1938)
Leefwereld: zich kunnen differentiëren in zijn sociale relaties en zo zich te kunnen
situeren in een leefwereld
Binnen de leefwereld komen talrijke thema’s voortdurend terug:
- Wie ben ik?
- Waarom ben ik er?
- Wat is vriendschap? Liefde? je kan het niet controleren, er zit een gelukselement in
(passief element), hoe druk je deze liefde uit?
- Ben ik vrij?
- Wat is mijn relatie tot de anderen? tot God?
- Belang van zingeving, ‘verstaan’ van (leef)wereld, zelf, andere
Antwoord op de ‘zin’ vraag schuift doorheen de tijd (en doorheen jouw tijd) filosofie herneemt ze
voortdurend
Biologische soort vs Disney dier
Objectieve realiteit vs wat in onze leefwereld ziet
• Leefwereld: zit binnen in ons dagdagelijks leven (bloemetjes leggen bij
huisdierbegraafplaats), je zit hier 99% van je leven, niet in objectieve wereld (filosofie zit in
de leefwereld)
• Wetenschap heeft een objectieve hardheid
• Toepassing: Grindadráp (hier doden ze elk jaar honderden dolfijnen als eten voor het hele
jaar)
• Wij bekijken dolfijnen anders dan kippen: als er 1500 kippen worden geslacht is dat niet zo
erg als deze dolfijnen Dolfijnen zijn disney dieren voor ons
De mens gaat zijn omgeving interpreteren = dingen betekenis geven, omgeving structureren
wordt geholpen door anderen mensen en hun interpretatiekaders (vaak het aanleren van een taal,
je ziet dezelfde levens- en wereldvisie)
‘Verstaan’ van onze rol, ‘verstaan’ van de wereld, gebeurt doorheen taal, taal is een blik, een
interpretatiekader dat opgebouwd is vanuit de leefwereld en tegelijk de leefwereld opbouwt.
Filosofie is een talige activiteit, denken in taal.
• Filosofie is geen literatuur, geen poëzie, roman, tragedie, komedie maar al die ‘taal’ vormen
kunnen wel filosofisch interessant zijn en komen aan bod
• Wij kijken in deze cursus vooral naar de westerse filosofie omdat ons verstaankader van de
wereld Grieks is van origine (6de EvC ontstaan)
• Filosofie zal voortdurend teruggrijpen naar oude teksten, wetenschap niet, in essentie omdat
de zinvraag eeuwig is en niet fundamenteel wijzigt. Filosofie bouwt niet op zoals wetenschap
Van mythologie tot filosofie
Verklaringsmodellen: Magie, Mythologie en Filosofie
Magie = een kennisvorm in oude (en nieuwe) culturen.
- Magie laat je toe de wereld te beheersen en is dikwijls verbonden met taboe rol van
objecten als haar, nagels, bloed, lijk, (zie ook griezelfilm)
- Het magische object beheerst de wereld (voodoo)
Voor 6de eeuw vC had je enkel een mondelinge beschaving: poëtische gezangen die overgingen van
generatie tot generatie (= collectief geheugen, encyclopedie van de kennissen) alles wat een Griek
moest weten, stond in deze verhalen Mythologie: de archaïsche tijd
3
, • Vb uit Hesiodos Theogonia (8ste eeuw vC) : van Gaia naar Ouranos (hemel) en Pontos (zee)
naar Titanen en goden van Olympus. Afstamming is plaatsbepaling
• Homeros is eerste schriftelijke neerslag hiervan (Theogonia: poging om orde te scheppen in
de verwarde Griekse godenwereld van Homeros, door de goden te rangschikken en dus tot
een wereldbeeld te komen)
Mythologos = de verteller van deze verhalen, beschrijft het ontstaan van de orde in de wereld en
bezingt de roem van de vorst
Vanaf de 6de eeuw vC ontstaat er een andere taal die niet genoeg heeft aan magische of
mythologische verklaringen, er ontstaan twijfels filosofen drukken zich uit in geschreven teksten
en in prozavorm
- proberen de orde in de wereld te verklaren door principes, veeleer dan door afstamming
De Miletiërs: Thales (624 – 545 vC), Anaximandor, Anaximenes
• Wijsbegeerte ontstaat in Ionië (kust Turkije) in relatief onafhankelijke Griekse stadsstaten
(polis), geen absolute macht meer maar geschreven wetten (iedereen gelijk)
• Niet persoonlijke goddelijke krachten brengen orde in wereld maar inherente
wetmatigheden. 4 elementen beheersen universum (water, vuur, aarde, lucht)
natuurfilosofie
• Hoe zijn de elementen verbonden?
• Filosofie vertrekt volgens Plato en Aristoteles vanuit de ‘verwondering’ (to taumadzein);
steunt op een doorbreken van de evidente aanwezigheid in de wereld (bv bij kinderen),
filosofie steunt op vraagtekens plaatsen (veel meer dan oplossingen geven)
Ontstaan van wijsbegeerte brengt gevolgen met zich mee:
- Is niet meer toegankelijk voor iedereen: andere taal, schrift,…
- Ongewone wordt opgevat als probleem: thauma (bovennatuurlijk) moet weer in de gewone
gang worden geïntegreerd
- Er is plaats voor discussie en debat
- Men moet het publiek nu kunnen overtuigen: verhaal moet begrijpelijk zijn en logische
coherent er werd meer belang gehecht aan hoe men een verhaal vertelde
Rol van de wiskunde (meetkunde)
Thales wordt beschouwd als de eerste Griekse wiskundige: bewees bekende
goniometrische stellingen zoals dat 2 driehoeken gelijk zijn als ze een zijde en 2
aanliggende hoeken gemeen hebben of ook Thales theorema
• Wiskunde komt uit Babilonië en Egypte maar bij Thales krijgt het
mathematische bewijs vorm
• Bij Pythagoras (569 - 470 BC, stelling), mathematische kennis wordt basis voor religie
wiskunde en magie, religie komen samen
• Wiskundige kennis verwijst naar een nieuw waarheidsideaal: eeuwig, toegankelijk via rede,
coherent, volstrekt transparent begrijpbaar
• Gebruikt begrippen die abstract, immaterieel zijn (punt, rechte, driehoek, maakt niet uit
welke je tekent) zie Plato
• Mathematische kennis blijft voor ALTIJD gelden
Logos versus magie en mysterie
• Magie geeft controle over werkelijkheid maar is verborgen, niet toegankelijk (Hogwarts)
• Godsdienst verklaart ook het mysterie, een beperkte elite heeft toegang tot het mysterie.
Mysteriereligies vereisen rituele inwijding, doorgeven van een geheim (priester in mis)
niet voor iedereen toegankelijk
• Natuurfilosofen: algemeen verstaanbaar, op de rede (logos) en is openbaar, toegankelijk
voor allen. Belang van argument, debat, rede (wat wij moeten lezen en snappen)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller runedeschepper. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.05. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
58993 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now