Summary
Samenvatting volop taal - didactiek nederlands voor de lagere school
- Course
- Institution
Samenvatting van het boek (zonder kijkwijzers)
[Show more]
Seller
Follow
natascharymenants
Content preview
VOLOP TAAL – Didactiek Nederlands voor de lagere schoolTaal in de 21e eeuw
Taalcompetentie = het geheel van talige kennis, vaardigheden en attitudes die nodig zijn om
geschreven, gesproken en multimodale teksten te begrijpen, evalueren en gebruiken zodat:
- Volwaardige deelname aan de samenleving mogelijk wordt
- Eigen doelen gerealiseerd kunnen worden
- De eigen kennis en mogelijkheden levenslang en duurzaam kunnen worden ontwikkeld.
→ onderlinge samenhang is van groot belang en moet in onderwijscontexten zoveel mogelijk
bekeken en ontwikkeld worden.
Taalkennis = wat iemand bewust en onbewust weet over aspecten van taal, taalgebruik en
taalsysteem
Taalvaardig = in staat zijn om talige handelingen uit te voeren.
Functies van taal in de school / samenleving
- Conceptualiserende functie: grip op de wereld krijgen door zaken te benoemen
- Communicatieve functie: verbondenheid creëren (vb samen spelen)
- Expressieve functie: uitdrukking geven aan persoonlijke emoties
- Sociale functie: taal is een belangrijke uiting van de sociale groep waartoe ze horen
Deze functies zijn onlosmakelijk verbonden met de identiteit die een kind ontwikkeld.
Taalonderwijs in de 21e eeuw
Leren van taal = lln leren taal door met taal bezig te zijn, door taal te gebruiken.
Leren in taal = we gebruiken taal als een middel om andere dingen te leren (leermiddelen)
Leren over taal = we zoomen in op specifieke talige doelen en leerinhouden (taalles)
Taalkrachtig onderwijs : 7 principes gebaseerd op onderzoek over hoe mensen talen leren:
1. Stimuleert een positieve talige grondhouding
2. Is functioneel
3. Is contextrijk
4. Is (inter)actief
5. Geeft ondersteuning
6. Heeft aandacht voor impliciet en expliciet leren
7. Biedt kansen tot reflectie
Principe 1: taalkrachtig onderwijs stimuleert een positieve talige grondhouding
Voorwaarden om tot een positieve talige grondhouding te komen:
- Een veilige oefencontext bieden
o Lln ruimte geven om te experimenteren met taal, omgeving moet veilig zijn
o Positieve omgeving : fouten maken mag
- Het talige repertoire van lln omarmen
1 Volop taal – samenvatting
, o Elk kind aanvaarden zoals het is
o Taal leren is een individueel proces: aanvaarden dat elke lln een eigen tempo heeft
om taal te leren, oog hebben voor wat wel / niet werkt.
o Lln met ander thuistaal: aanvaarden zoals ze zijn (thuistaal omarmen), interesse
tonen in de taal die ze thuis spreken (en waarderen) – dit geeft hen een veilige
leeromgeving
- Hoge verwachtingen koesteren
o Boodschap = iedereen kan leren
o Geeft lln zelfvertrouwen
o Rijk taalaanbod en uitdagende talige taken zijn belangrijk!
Principe 2: taalkrachtig onderwijs is contextrijk
Taal krijgt invulling door veel taalaanbod binnen een betekenisvolle context. Hoe?
- Vertrekken vanuit concrete materialen, vragen en situaties
- Daarna verbinden met meer abstracte inhouden
Hoe rijke context creëren?
- Visuele ondersteuning
- Reële ervaringen
- Authentiek materiaal
- Rijk taalaanbod
- Veel talige ondersteuning – concrete ervaringen van lln worden gekoppeld aan abstracte
begrippen. Dit stimuleert de verwerking van schooltaal.
- Verbinden met eerder opgedane kennis en vaardigheden (voorkennis oproepen)
Context geeft betekenis aan het leerproces van leerlingen en werkt motiverend.
Principe 3: taalkrachtig onderwijs is functioneel
Taalkrachtig onderwijs wordt functioneel als lln taal gebruiken om allerlei voor hen betekenisvolle
doelen te kunnen bereiken.
Bij het uitwerken van taken is het belangrijk om een talig doel voor ogen te houden → je wil immers
dat lln luisteren, lezen, spreken of schrijven.
Positieve talige grondhouding
- Samenwerking inbouwen in schoolse taken is een goede manier om lln een reden te geven
om een opdracht tot een goed einde te brengen
- Samenwerken / overleggen is iets wat we permanent doen in ons leven
Een functioneel doel zorgt voor motivatie en uitdaging (= taken waarvan het niveau net boven het
kunnen van de lln ligt).
Principe 4: taalkrachtig onderwijs is (inter)actief
Om taal te verwerven moeten we zoveel mogelijk kansen krijgen om taal actief te gebruiken.
Interactie tussen leraar – leerling
- Toezien dat elke lln in de klas voldoende taalinput (aanbod) krijgt + voldoende feedback
geven op wat hij zegt en schrijft → lln zijn ondersteund en kunnen taal oppikken
2 Volop taal – samenvatting
, - Taalstimulerend reageren op taaluitingen van lln = belangrijk onderdeel van een goede
interactieve houding.
- Opinievragen en vragen die het denken stimuleren zijn verrijkend in het taalleerproces.
Interactie tussen leerlingen onderling
- In de klas best zoveel mogelijk functioneel spreken door lln → lln per twee of in groepjes
laten werken
Interactief en actief taalonderwijs
- Actief: door zelf te experimenteren met materialen en lesinhouden onthouden we de taal die
erbij komt kijken gemakkelijker.
- Actief taalonderwijs hangt samen met een contextrijke en functionele aanpak
- Actieve klaspraktijk is belangrijk om te komen tot een interactieve klaspraktijk:
o Hoe meer kwaliteitsvolle experimenteerkansen lln krijgen → hoe meer interactie- en
ondersteuningskansen er zijn
o Een lkr kan lln beter zien en horen (oog houden op leerproces, vaardigheden)
Principe 5: taalkrachtig onderwijs geeft ondersteuning (individueel of klassikaal)
Feedback is een erg effectief ondersteuningsmiddel (werkt vooral goed als lln taal gebruiken).
Kwaliteitsvolle feedback is een combinatie van:
- Feedback = beschrijving geven van de huidige stand van zaken
- Feed – up = beschrijving geven van de gewenste leeruitkomsten
- Feed – forward = beschrijving geven van de stap die nodig is om bij de gewenste leeruitkomst
te belanden.
Hoe gerichter de ondersteuning, hoe meer deze oplevert.
- Scaffolding = de juiste hoeveelheid ondersteuning bieden om een lln een trapje hoger te
brengen → door bvb modeling te gebruiken (=voordoen hoe je het zou aanpakken, gedrag
tonen dat door lln direct kan ingezet worden om hun doel te bereiken).
Persoonlijke ondersteuning = kans om te differentiëren (kloof dichten tsn wat ze wel kunnen en nog
niet kunnen)
Thuistaal als ondersteuning
- Thuistaal inzetten om leren van het NL te ondersteunen
- Bij abstracte concepten / nieuwe vaardigheden kom veel nieuwe schooltaal kijken → lln met
andere thuistaal missen soms de nodige talige bagage om nieuwe info te verbinden met wat
ze al kennen.
- Lln met dezelfde thuistaal kunnen elkaar helpen of het internet raadplegen
- Kan ook met taalhomogene groepjes – wel NL taaloutput zodat je kan controleren.
Principe 6: taalkrachtig onderwijs heeft aandacht voor impliciet en expliciet leren
Taal kan je niet volledig al doende leren. Voor ontwikkeling van taalcompetenties in de ruimere zin is
expliciete ondersteuning nodig.
- Expliciet leren = bewust stilstaan bij vormelijke en theoretische aspecten (woordenschat,
spelling, taalbeschouwing, leesstrategieën, criteria bij een schrijfopdracht). Focussen op taal
terwijl lln bezig zijn met contextrijke, functionele opdrachten.
3 Volop taal – samenvatting
, - Impliciet leren = nieuwe taal onbewust oppikken (tijdens samenspel, …). Lln krijgen in
contextrijke situaties functionele en interactieve opdrachten, waardoor ze de taal onbewust
oppikken.
Focus on form (leerlingen laten stilstaan bij taalelementen die ze gebruiken, samen met hen
nadenken over criteria waaraan hun taalproduct moet voldoen, hen erop wijzen dat ze taal aan het
gebruiken zijn om een doel te bereiken, …) blijkt cruciaal om het impliciete leerproces aan te vullen.
Beide vormen van leren kunnen zowel incidenteel als intentioneel aan bod komen. Beiden zijn ook
zinvol!
- intentioneel leren: doelbewust gepland inzoomen op een talig aspect, lkr wil een doelstelling
bereiken, volledig in handen van de lkr
- Incidenteel leren: toevallig, zonder voorafgaande planning, komt vaak vanuit de lln.
Tijdens talige opdrachten is het belangrijk aandacht te hebben voor strategieën. Lkr staat dan als
rolmodel (modeling = expliciete ondersteuning).
Principe 7: taalkrachtig onderwijs biedt kansen tot reflectie
Als onderwijs kansen tot reflectie biedt, is er een goede afwisseling tussen nieuwe zaken leren en
nadenken over wat er geleerd wordt. Die reflectie stimuleert het leerproces.
Reflectie op verschillende niveaus:
- Op initiatief van de leraar:
o Nagaan wat lln al weten, wat hebben ze nodig → hieraan een lesdoel koppelen
o Duidelijk maken wat ze gaan leren (bewuster aan de slag gaan met nieuwe inzichten,
beter reflecteren over lesdoelen)
o “wat hebben we geleerd?”, “Hoe kunnen we het volgende keer zo goed mogelijk
aanpakken?”, “In welke mate lijkt jullie output op de gewenste output?”
- Reflectie door medeleerlingen:
o Meerwaarde voor zowel diegene die feedback krijgt als diegene die feedback geeft
Voldoende tijd en ruimte nemen om reflectie en ondersteuning te plaatsen in je lessen.
- Lln observeren tijdens een opdracht om op basis van deze observaties gericht te
ondersteunen
- Vanuit observaties variëren in groeperingsvormen, werkvormen en opdrachten
- Lln vertrouwen geven, laten samenwerken en voldoende ondersteuningsmogelijkheden
bieden.
- Vanuit observaties nieuwe lesdoelen bepalen en differentiatie inbouwen op maat van je klas.
in de 21e eeuw
Taalbeleid
Het is niet voldoende om deze 7 principes af en toe aan bod te laten komen in de praktijk. Het
taalbeleid van een school dient voldoende krachtig uitgewerkt en geïmplementeerd te zijn.
Taalbeleid heeft als doel de taalvaardigheid van de lln te versterken en de prestatiekloof op basis van
achtergrondkenmerken te verkleinen. Hierdoor is het niet voldoende om enkel op klasniveau te
werken. Het team dient samen te werken om zich te verdiepen in taalleerprocessen om vandaaruit
een gedeelde visie op taalonderwijs te ontwikkelen. Samen acties in de praktijk brengen, deze
evalueren en bijsturen waar nodig.
4 Volop taal – samenvatting
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller natascharymenants. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.35. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76799 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now