Summary
Samenvatting Zedenleer 2
- Course
- Institution
Samenvatting syllabus S. Mortier voor NCZ 2
[Show more]
Seller
Follow
lisalampaert
Content preview
Samenvatting NCZ: vrouwen denkenVrouwen denken:
Verlichtingstraditie, gelijkheidsfeminisme en differentiedenken:
1. Inleiding:
Vanuit een nieuwe denkstroming het “postmodernisme”, is er vanaf de jaren ’80 kritiek
gekomen op het project van de “redelijke” mens om alle problemen op een “rationele”
manier, eens en voor altijd, op te lossen. Maar de rationele oplossingsmethoden bleken niet
universeel toepasbaar te zijn. Ze gingen immers uit van specifieke perspectieven: westers,
burgerlijk en mannelijk. Ook het humanistisch project ontsnapte hier niet aan: het werd
gekleurd vanuit een welbepaalde context. Wat tot kort nog verzwegen werd, is dat de hele
context van de westerse geschiedenis mannelijk bepaald was – en nog grotendeels is. Het
hoofdstuk feminisme is opgenomen om de aandacht te vestigen op die specifieke context, en
om de feministische kritiek weer te geven. Rond dit thema heeft in Frankrijk vanaf de jaren
’60 een filosofische traditie opgang gemaakt: het differentiedenken. Vrouwelijke filosofen
hebben zich tot taak gesteld de westerse geschiedenis kritisch te bekijken en de
zogenaamde “neutrale” theorieën te ontmantelen. Zo kwamen ze tot de ontdekking dat een
aantal theorieën over de redelijke mens, de menselijke seksualiteit,… in feite bepaald zijn
vanuit mannelijke parameters. Ze hebben de mannelijke denkrasters blootgelegd en
doorbroken. Ze hebben kritiek geleverd op het feit dat het mannelijke steeds de norm is en
dat het vrouwelijke daaruit gedefinieerd en afgeleid wordt.
Er wordt een overzicht gegeven van 2 dominante stromingen binnen het feminisme:
Gelijkheidsdenken (ontstaan uit het verlichtingsdenken, centrale idee = gelijkheid
tussen mannen en vrouwen)
Differentiedenken (verruiming van het kader. Kijken naar invulling van vrouwelijke,
verschil tussen vrouwelijkheid en mannelijkheid, en tussen vrouwelijk verlangen en
mannelijk verlangen. Het heeft ook aandacht voor verschillen tussen vrouwen
onderling)
Deze worden vaak beschouwd als elkaars tegenpolen. Toch is dat zeker niet helemaal het
geval.
Kritiek om de verantwoordingsvraag:
Vrouwen moeten zich heel dikwijls verantwoorden. Daarom kiest de feministische beweging
vaak voor een tijdelijke en zeker ook ruimtelijke afscheiding, ‘om vanuit die positie versterkt
terug te komen in de gemengde maatschappij’. Vrouwen willen zich nu eenmaal niet altijd
verantwoorden wanneer ze als vrouwen in het openbaar treden, publieke ruimte nemen,
“aanwezig zijn”. Men zou zich eerder vragen moeten stellen over hun afwezigheid, die zo
vaak als norm, als “normaal” wordt beschouwd.
Voorbeeld vraag examen: Wat weet je over Olympe de Gouges?
Wat zijn de grote stromingen uit het feminisme 20 ste eeuw? (3)
Verschil tussen gelijkheidsdenken en differentiedenken
, Samenvatting NCZ: vrouwen denken
2. De complexiteit van het begrip “emancipatie”:
In het tijdperk van de Verlichting neemt de emancipatie-idee verschillende gedaanten aan,
zowel in de theorie als in de praktijk. Als we deze verschijningsvormen analyseren, wordt
meteen de complexiteit van het begrip duidelijk, dat het op het eerste zicht bijzonder
eenduidig lijkt.
1: De emancipatie slaat op een individuele, persoonlijke bevrijding. Dat betekent enerzijds
dat de individuen zelf de inspanning leveren om zich los te maken uit de betutteling – die
tevens geborgenheid was. Ze moeten zelf hun handelingen bepalen en er de
verantwoordelijkheid voor dragen. Anderzijds veronderstelt de gedachte van “persoonlijke
emancipatie” dat elkeen het recht heeft om voor zijn eigen welvaart te zorgen. Deze eerste
invulling van de emancipatiegedachte is gericht tegen het paternalistisch bepalen door de
staat of andere instanties van wat het menselijke geluk en welzijn zou zijn.
2: Emancipatie slaat op de ontvoogding van maatschappelijke groepen voornaamste
motor van historische Verlichting en de Franse Revolutie namelijk strijd burgerij tegen
privileges van adel en clerus. De strijd voor gelijke rechten ging voornamelijk uit van de
economisch sterk geworden burgerij, die in haar eigen voordeel opkwam voor sociale
mobiliteit en gelijkheid. Die idealen zijn haar daarna echter overstegen. Verschillende andere
emancipatiebewegingen, waaronder die van de vrouw, zullen dezelfde tactiek toepassen. In
de 18de eeuw is er ook reeds sprake van de emancipatie van de joden. Deze
ontvoogdingsbeweging onthult nog een ander aspect van de emancipatieproblematiek. Zo
zal men in de 19de eeuw ook spreken van de emancipatie van de katholieken in het
anglicaanse Engeland. Deze interessante combinatie van gelijkberechtiging en recht op
“anders-zijn” is een uiting van de tolerantiegedachte – eveneens een typisch kenmerk van de
Verlichting
3: In de Verlichting ontstaat een geschiedfilosofische opvatting van de emancipatiegedachte.
Een aantal verlichte denkers veronderstellen namelijk dat de geschiedenis van de mensheid
een vervolmakingsproces is, naar analogie met het volwassen worden van een kind. Dat
proces zou dan verlopen volgens een 3ledig schema: “onmondigheid – emancipatie –
mondigheid”. Voor sommige denkers is de tussenschakel “emancipatie” een langzame
hervormingsbeweging, terwijl anderen hem eerder opvatten als een revolutionair gebeuren.
Gemeenschappelijk aan beide standpunten is echter dat ze elk het geloof vertolken in de
vooruitgang.
De emancipatiegedachte blijkt dus één van de centrale thema’s te zijn van het
verlichtingsdenken. De brede waaier van betekenissen die het begrip had in het tijdperk van
de Verlichting, liet ruimte voor diverse invullingen en vond verschillende toepassingsvelden.
Voor de moderne mens verwijst de term “emancipatie” in de 1 ste plaats naar de strijd voor
gelijke rechten van groepen mensen zoals slaven, zwarte mensen, arbeiders en, niet te
vergeten … vrouwen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lisalampaert. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.06. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
79271 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now