STEDENBOUW H4: STADSPLANNING ALS GEOMETRISCH PROBLEEM – HET DENKEN
OVER DE STAD IN DE RENAISSANCE
De Renaissance in de 15e-16e eeuw
= wedergeboorte!!
van wat?
van de klassieke oudheid/erfenis verschilt van wat daarvoor kwam
middeleeuwen => dit was een periode tussen de klassieke oudheid en de renaissance
- Antropocentrisme ipv theocentrisme
= Er ontstaat een nieuwe tijdsgeest
= middeleeuwen: theo ~god staat centraal
=> wij moeten ons schikken naar een bovennatuurlijk wezen
o ‘Ratio’ als kritisch kennisinstrument
mensen meer intelligent, ratio
o Wiskunde: taal van de kunsten en wetenschappen
rede waarmee we in staat zijn om zelf kennis en waarheid te achterhalen
we hebben er geen bijbel voor nodig
artificiële taal uitgevonden door mens laat toe om zaken in de wereld te
beschrijven
o Mens = maat van de dingen
Mens zelf centraal in wereldbeeld
geen god meer => mens wordt maat van alles => Leonardo Da Vinci
o Uitvinding perspectief: menselijke blik als maat
mathematische manier om het menselijke waarnemen te gaan kopiëren =>
we geven dingen weer zoals de menselijke blik ze ziet vanaf de renaissance
- Antieke Oudheid als ideaalbeeld
o terug gerijpen naar geschriften en andere elementen van de oudheid om kennis op
te doen
o Herdruk Vitruvius in Rome, 1486
belangrijke impact op het denken op architectuur en stedenbouw
- Vroeg-kapitalisme
o economische evolutie => economie niet langer gebaseerd op grond
o maar verschuift naar een stedelijke economie die gebaseerd is op handel en diensten
o geld = abstract ruilmiddel => wordt belangrijker dan het bezitten van veel grond
o Stedelijke geldeconomie gebaseerd op handel en diensten
o Nieuwe opdrachtgevers: bankiers, groothandelaars, hoge ambtenaren
ontstaan van nieuwe groepen
die gaan net zoals de adel voor hen gebruik maken van
architectuur en kunst om hun status aan de wereld te laten zien
Rafael, Huwelijk van de H. Maagd, 1504
= het schilderij wordt overheerst door de tempel op de achtergrond (oefening in perspectief)
= tafereel zelf van het huwelijk is dus niet het onderwerp van het schilderij
, Stedenbouw in de Renaissance
Er ontstaat een kleine paradox
we hebben een heel instrumentarium voor handen (wiskunde, wetenschappen,...) maar
helaas is er in de renaissance geen behoefte meer aan echte steden
Kolonisatie Europa is voltooid
o tweede verstedelijkingsgolf voorbij
o bevolking neemt ook niet meer fel toe
Demografische ‘pauze’ na de Pest
(geen nood aan nieuwe steden om te huisvesten)
= politieke en economische instabiliteit
o landadel feodale systeem concurreert met nieuwe handelaars stedelijke economie
o absolutisme
o deze twee systemen wringen
o meer steden ook met elkaar gaan concurreren
kleine oorlogen
= achterliggende steekvlammen van de instabiliteit
=> geen behoefte aan architectuur/stedenbouw of als er een oorlog is??
=> dan wordt er nagedacht over de stad!!
Idee van de ‘Ideale Stad’
hebben we al zien ontstaan bij de grieken
stad is object van reflectie
hetzelfde bij de renaissance
ideale stad en ideale maatschappij
men ziet de stad als een letterlijk kader dat kan vormgeven aan de ideale maatschappij
- Ideaal stadsplan als kader voor ideale maatschappij > ruimtelijke ordening als kader voor
sociale organisatie
o geloof in maakbaarheid
ruimtelijke ordening als handig middel voor om dit te doen/te bereiken
mensen en stad gaan kneden
- Orde, geometrie, hiërarchie vs. organische chaos van de ME stad
o ruimtelijke ordening hier letterlijk op gebaseerd
o tegenovergestelde middeleeuwse chaos
Toepassingsdomeinen
- Militair: Garnizoensteden en versterkingen
- Representatief/speculatief: ingrepen in het ME weefsel
o om macht en rijkdom te etaleren + vanuit winstbejag (investering)
o ingrijpen in een reeds bestaande stad
- Expansief: de kolonisatie van Amerika
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller stuvia2003. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.59. You're not tied to anything after your purchase.