Summary
samenvatting psychologie
- Course
- Institution
Dit is een samenvatting van psychologie deel 2
[Show more]
Seller
Follow
celeste2
Content preview
Samenvatting psychologie deel 2Gewenningsleren: habituatie en sensitisatie
In dagelijks leven voortdurend prikkels of stimuli
Informatie uit onze omgeving, waar we zijn, welke voorwerpen er staan, hoe hard of zacht
die zijn
Organisme selecteert prikkels op relevantie
Habituatie:
Herhaaldelijk zelfde prikkels krijgen kan leren optreden
Leren gebeurtenis kennen als (on)interessant of (on)gevaarlijk, doordat die gebeurtenis
herhaaldelijk met of zonder gevolgen heeft plaatsgevonden
Gebeurtenis geen noemenswaardige gevolgen (meer) heeft gewenning of habituatie
optreden
Habituatie uitdoven van reactie op bepaalde prikkel, voorwaarde dat prikkel niet veranderd
Bv: Je gaat op bezoek bij iemand die net koffie heeft gezet. Je zal de koffiegeur direct opmerken als je
binnenkomt. Het is een nieuwe stimulus in deze setting en die valt op. Al na enkele minuten treedt er
echter gewenning op en zal de koffiegeur je niet meer opvallen. Voorwaarde is dat de prikkel niet
verandert.
Bv: Als je voor het eerst de airconditioning in de aula hoort, dan valt dit je erg op. Na enkele keren les
in die aula hoor je het geluid niet meer, tenzij dit plots stopt, dan valt het weer op.
Leerproces maar toch aangeboren, baby kan het al
Mensen verschillen in mate waarin ze kunnen habitueren, Mensen die traag habitueren
kunnen schrikachtig zijn, maar zullen zich niet zo snel vervelen. Mensen die snel habitueren,
raken sneller verveeld.
Bv: Mensen met autisme of ASS kunnen vaak slecht habitueren. Een prikkel die herhaald
toegediend wordt blijft dan voor hen een ‘nieuwe’ prikkel. Een praktijkgerichte
orthopedagoog die met een cliënt met autisme werkt, zal een klepperende deur in de
aangrenzende kamer niet opmerken, terwijl de cliënt schrikt van elke nieuwe klap. Belangrijk
voor praktijkgerichte orthopedagogen is dat bij een gesprek storende prikkels sterk beperkt
moeten worden en dat men dient te beseffen dat wat personen met autisme stoort voor
anderen onopvallend kan zijn.
Sensitisatie:
Tegenovergestelde van habituatie
Gebeurtenis die bij herhaling met relevante gevolgen samenhangt, versterkt reageren
Sensitisatie gevoeliger worden voor prikkel
Bv: Wanneer je voor het eerst een smartphone hebt, vallen ook de geluiden van andere smartphones
sterker op
Sensitisatie komt ook bij angst voor en duidt op het verschijnsel dat een lichte variant van de
oorspronkelijke prikkel dezelfde angst uitlokt
Begrippen habituatie en sensitisatie verwijzen naar de fysiologische verwerking van
zintuiglijke prikkels zoals licht, temperatuur, geluid,… in het centrale zenuwstelsel
,Associatieve leertheorieën:
Pavlov, Thorndike en Skinner
Dieren en mensen op basis van ervaringen verbindingen gaan leggen tussen fysische prikkel
(S) en bepaald gedrag (R), verbindingen zijn van fysiologische aard zoals reflex
Gedragsreactie is van daaruit slechts complexe reflexreactie
S R C
Associatieve leertheorieën, associatie ontstaat tussen gedrag en hetzij stimulus klassieke
conditionering of gevolg operante conditionering
Klassieke conditionering:
Pavlov droeg bij tot ontstaan van behaviorisme: fysiologisch georiënteerde reactie
Experiment met honden: speekselreactie niet alleen uitgelokt wordt door voedsel, maar ook
door zien van voedsel
Speekselreactie die uitgelokt wordt door voedsel op tong niet- aangeleerde,
ongeconditioneerde (onvoorwaardelijke) reactie
Speekselsecretie optreedt bij zien van voedsel is volgens pavlov aangeleerd,
geconditioneerde (voorwaardelijke) reactie
Verloop experiment:
Hond in geïsoleerde kooi geplaatst, toedienen van voedsel aangekondigd door objectief
signaal waarop hond voedsel automatisch toegediend werd
Speeksel opgevangen door buisje
Beginsituatie:
o Hond kan voedsel niet zien, laat belgeluid horen: neutrale stimulus prikkel die
opgemerkt wordt maar geen specifieke reactie uitlokt
o Daarop volgt onmiddellijk voedselpoeder op tong van hond: onvoorwaardelijke
stimulus van nature stimulus
o Op belgeluid reageert hond met niet specifieke reacties: orïenteringsreflexen
o Op voedselpoeder volgt speekselsecretie : onvoorwaardelijke respons van nature
reactie
Leerproces:
o Na aantal keren belgeluid met daarop volgend voedsel gaat hond al speeksel
uitscheiden bij horen bel: voorwaardelijk of geconditioneerde reactie (VR)
aangeleerd reflexmatig gedrag
o Bel : voorwaardelijke of geconditioneerde stimulus (VS)
o Leerproces voorgedaan, waar vroeger geen speekselsecretie volgde bij bel volgt nu
speekselsecretie
o Neutrale stimulus wordt voorwaardelijke stimulus
o Onvoorwaardelijke reactie wordt voorwaardelijke reactie
Niet geleerd
VS orïenteringsreflex
Geleerd
OVS OVR wordt VR
Niet geleerd
, Resultaten:
o Oorspronkelijk neutrale prikkel verwerft kracht om antwoord uit te lokken dat voor
conditionering alleen uitgelokt werd door onvoorwaardelijke prikkel
o Grootte van voorwaardelijke antwoord stijgt geleidelijk terwijl latentietijd (tijd tussen
toedienen prikkel en uitvoerig reactie) vermindert en dit naarmate meer
conditionerings-beurten gegeven wordt
o Na zekere tijd bereikt conditionering maximumeffect
Toepassingen:
o Regelmatig met toepassingen van klassieke conditionering geconfronteerd in
dagelijks leven
o Bv reclame: koppelt product aan onvoorwaardelijke stimulus die positieve gevoelens
uitlokken
o In begeleiding van mensen kan soms ongewenst gedrag ontstaan door koppelingen
tussen bepaalde prikkels, belangrijk hier zicht op te krijgen om gepast aanpak te
kunnen uitwerken
Iedere neutrale prikkel kan geconditioneerd worden
Grootte en snelheid reactie nemen toe bij meer beurten
Maximum na bepaalde tijd
Geleidelijk leerproces
Geen bewuste verbanden
Psychische reflex vervangt gewone reflex
Passief leerproces
Antecedent gecontroleerd gedrag bepaald door iets dat vooraf ging
Kenmerken klassieke conditionering of respondent leren:
Leerproces is prikkelsubstitutie op basis van contiguïteit (samenhang zijn met elkaar)
o Op voorwaardelijke stimulus reageren zoals vroeger reageerde op onvoorwaardelijke
stimulus op voorwaarde dat VS en OVS herhaaldelijk samen voorkomen, geen nieuw
gedrag geleerd maar reeds bestaande reactie volgt op nieuwe stimulus
o Hierdoor ontstaat contiguïteit tussen VS en OVS
o VS gaat OVS vervangen als prikkel die speekselsecretie uitlokt prikkelsubstitutie :
OVS vervangen door VS als OVS en VS herhaaldelijk samen optreden
o Connectie tussen VS en VR die aangeleerd wordt is van zelfde aard als connectie
tussen OVS en OVR : zuiver fysiologisch, toch spreekt pavlov van psychische reflex als
hij geconditioneerde reflex bedoelt
o Mensen leren veel gedragingen door prikkelsubstitutie
Betreft respondents = gladde spieren
o Onwillekeurige gedragingen die los van wil plaatsvinden, geen directe greep op,
automatisch en reflexmatig gedrag
Leerproces verloopt passief: VR wordt onontkoombaar ontlokt
o Gedrag automatisch uitgelokt op basis van stimulus, persoon is passieve uitvoerder
die gedrag ondergaat
Leerproces wordt antecedent gecontroleerd: VS gaat VR vooraf
o Gedrag dat aangeleerd wordt is te wijten aan iets dat plaatsvindt voor gedrag
Uitdoving van geconditioneerde reactie en spontaan herstel:
, Onvoorwaardelijke prikkel systematisch en gedurende lange tijd niet meer volgt op
voorwaardelijke prikkel, zal voorwaardelijke reactie verdwijnen
Connectie tussen VS en VR verdwijnt, dooft uit wanneer geen contiguïteit meer is tussen VS
en OVS conditionering extinctie of uitdoving van geleerde, geconditioneerde reactie
Geleerde reactie verdwijnt niet maar wordt onderdrukt
Sprake van spontaan herstel van geleerde reactie, geleerde reactie zeer snel opnieuw te
conditioneren, vaak volstaan 1 of 2 aanbiedingen van OVS met VS samen
Bv: Bij het aanpakken van angststoornissen leert men de persoon vaak relaxatietechnieken.
Als deze beheerst zijn, confronteert men de persoon met een milde angstopwekkende prikkel
en vraagt men de persoon om de relaxatie technieken toe te passen. Doordat de milde
angstopwekkende prikkel telkens niet meer gevolgd wordt door fysieke angstreacties, maar
door fysieke ontspanningsreacties vermindert het opkomen van deze fysieke angstreactie na
een tijd. Zo kan men steeds verder werken naar sterkere angstopwekkende prikkels. Deze
procedure om angst te behandelen noemt men systematische desensitisatie.
Ook hier komt spontaan herstel van de eerder geleerde reactie voor. Mensen die het gevoel
hebben dat ze hun angst voor een activiteit, (bv. rijden op de snelweg) overwonnen hebben,
voelen dikwijls een verhoogde angst wanneer ze na een lange periode niet op de snelweg
rijden voor de eerste keer weer de snelweg nemen. Hier moeten therapeuten zeker rekening
mee houden bij de behandeling van angsten
Aversieve conditionering:
Therapeutische techniek gebaseerd op klassieke conditionering
Afleren van ongewenst gedrag zoals roken, alcoholisme door deze in verband te brengen met
aversieve stimuli of ervaringen zoals zwakke elektrische schokken, sterk onaangenaam geluid
Aversief slaat dus op aard van OVS
Bv: Watson illustreerde de toepasbaarheid van klassieke conditionering in het
opvoedingsproces. Zijn proefpersoontje was helemaal niet bang voor witte ratten, maar wel
voor een plots intens geluid. Watson zette dan een klassiek conditioneringexperiment op
waarin hij de witte rat gebruikte als een voorwaardelijke stimulus en een sterk geluid als een
onvoorwaardelijke stimulus. Al na enkele sessies waarin telkens de witte rat getoond werd en
onmiddellijk daarop het sterke geluid gegeven werd, vertoonde het kind angstreacties bij het
zien van de witte rat.
Conditionering van hogere orde:
Elke prikkel kan bekrachtiger, beloning worden door associatie met al bekrachtigde prikkel,
prikkel die al werkte als beloning
Secundaire bekrachtiger omdat slechts bekrachtiger is door associatie met primaire
bekrachtiger
Bv: Wanneer de geconditioneerde speekselsecretie volgt op het belgeluid en men het
voedsel (O.V.S.) weglaat en bijvoorbeeld een lichtflits laat voorafgaan aan het belgeluid, dan
zal na enkele pogingen de speekselsecretie al volgen op de lichtflits. Een nieuwe reactie
(lichtflits-speekselsecretie) werd geleerd omdat het belgeluid werkt als een secundaire
bekrachtiger
Prikkel of stimulusgeneralisatie:
Als conditionering tot stand gebracht werd met behulp van geluid met bepaalde toonhoogte
als VS en toonhoogte licht wijzigt zal VR of geconditioneerde reactie toch optreden
Reageert op zelfde wijze op fysisch twee verschillende prikkels
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller celeste2. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.21. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now