,Inhoudsopgave
De organisatie als sociaal systeem....................................................................................8
1 Preview......................................................................................................................8
2 Theorie......................................................................................................................9
2.1 Theorie en wetenschap...........................................................................................9
2.2 Elementen van theorie............................................................................................9
2.3 Theorie en werkelijkheid.........................................................................................9
2.4 Theorie en onderzoek...........................................................................................10
2.5 Hypothesen.........................................................................................................10
2.6 Theorie en praktijk...............................................................................................11
3 Een systeemperspectief..............................................................................................12
3.1 Rationele systemen – gesloten om te openen..........................................................12
3.1.1 Het beginnend wetenschappelijk beheer : rationeel en gesloten machinemodel......12
3.1.2 Eigentijdse visie: rationeel en open structuurmodel.............................................14
3.2 Modellen met natuurlijke systemen - gesloten om te openen.....................................15
3.2.1 De beginnende menselijke relaties: een natuurlijk en gesloten organisch model.....15
3.2.2 De eigentijdse visie – HR: een natuurlijk en open model......................................15
4 Open systeem - een integratie.....................................................................................16
5 Belangrijke eigenschappen van open systemen.............................................................17
6 Sociaal-systeemmodel: basis assumpties......................................................................18
7 Sleutelelementen van het sociale systeem van de school................................................18
7.1 Resultaten...........................................................................................................20
8 De school als lerende organisatie.................................................................................22
Externe omgevingen en verantwoordingsplicht van scholen...............................................23
9 Resource-dependence perspectief................................................................................24
9.1 Beschikbaarheid van middelen...............................................................................24
9.2 Afhankelijkheid....................................................................................................25
9.3 Het beheren van resource-omgevingen...................................................................25
9.3.1 Interne copinstrategieën..................................................................................26
9.3.2 Interorganisatorische coping strategieën...........................................................27
10 Institutioneel perspectief...........................................................................................27
10.1 Conformiteit en institutionele omgevingen.............................................................28
10.2 Aanpassing aan externe omgevingen...................................................................30
Organisatiecultuur van scholen.......................................................................................32
11 Organisatiecultuur....................................................................................................32
11.1 Definitie organisatiecultuur..................................................................................32
11.2 Niveaus van organisatiecultuur.............................................................................34
11.3 Functies van cultuur...........................................................................................36
, 11.4 Schoolcultuur.....................................................................................................36
11.4.1 Onderzoek naar schoolcultuur........................................................................38
11.4.2 Een cultuur van doeltreffendheid.....................................................................38
11.4.3 Collectieve effectiviteit: onderzoeksbevindingen................................................39
11.4.4 Een cultuur van vertrouwen...........................................................................39
11.4.5 Faculteitsvertrouwen: enig onderzoeksbewijs...................................................40
11.5 Een cultuur van academisch optimisme (AO).........................................................40
11.5.1 Schoolcondities die de verwezenlijking van de schoolprestaties bevorderen..........41
11.5.2 Nut van een cultuur van academisch optimisme................................................41
11.5.3 Een cultuur van controle................................................................................42
11.5.4 Leerling-controle: onderzoeksbevindingen........................................................42
12 Veranderende schoolcultuur......................................................................................42
12.1 Een norm-veranderende strategie........................................................................42
13 Handleiding voor de praktijk......................................................................................43
14 Belangrijkste veronderstellingen en beginselen............................................................43
Organisatorisch klimaat van scholen...............................................................................45
15 Organisatieklimaat...................................................................................................45
15.1 Organisatorisch klimaat – definitie........................................................................45
15.2 Een klimaat van organisatorische openheid............................................................46
15.3 Onderzoeksbevindingen......................................................................................47
15.4 Een klimaat van organisatorische gezondheid........................................................47
15.5 Onderzoeksbevindingen rond OHI.........................................................................48
15.6 Een synthese: organisatorische klimaatindex – OCI................................................48
15.7 Een klimaat van burgerschap...............................................................................49
16 Verandering van het klimaat in scholen.......................................................................49
Structuur in scholen......................................................................................................51
17 Weberiaans model van bureaucratie...........................................................................51
17.1 Efficiëntie..........................................................................................................52
17.2 Ideaaltype.........................................................................................................52
18 Kritiek op het Weberiaanse bureaucratische model.......................................................52
18.1 Functies en disfuncties van het model...................................................................52
18.2 Functies en disfuncties van de regels....................................................................53
18.3 Verwaarlozing van de informele organisatie...........................................................54
18.3.1 De ontwikkeling van een informele organisatie.................................................54
18.3.2 Hypothetische situatie...................................................................................55
18.4 Dubbele structuur van het bureaucratische model..................................................56
18.5 Feministische kritiek op de bureaucratie................................................................57
19 Formele structuur in scholen.....................................................................................58
19.1 Hall over bureaucratische structuur......................................................................58
19.1.1 Organisatorische types..................................................................................58
, 19.1.2 Veranderen van schoolstructuren....................................................................59
19.2 Hoy en Sweetland over structuur..........................................................................60
19.2.1 De schoolstructuur inschakelen.......................................................................60
19.2.2 Volgzame scholen.........................................................................................61
19.2.3 Mogelijk maken/bewust maken van schoolstructuren........................................61
19.3 Mintzberg over structuur.....................................................................................61
19.3.1 Belangrijkste onderdelen..............................................................................62
19.3.2 Toegepast op scholen....................................................................................62
20 Loskoppelingsperspectief..........................................................................................63
21 Professioneel en bureaucratisch conflict......................................................................64
21.1 Professionele en bureaucratische oriëntaties in scholen...........................................64
Macht en politiek in scholen...........................................................................................66
22 Bronnen van gezag: legitieme macht..........................................................................66
22.1 Autoriteit en administratief gedrag in scholen........................................................67
23 Krachtbronnen.........................................................................................................68
24 Administratief gebruik van energie.............................................................................69
25 Mintzbergs perspectief op macht................................................................................70
26 Een vergelijking en synthese van machtsperspectieven.................................................71
27 Macht, rationaliteit en rationalisatie............................................................................71
28 Organisatorische macht en politiek.............................................................................72
29 The power game......................................................................................................72
29.1 Politieke tactiek..................................................................................................73
29.2 Overtuigen en beïnvloeden: enkele basisprincipes..................................................74
29.3 Politieke spelletjes > zie cursus............................................................................74
29.4 Conflictbeheer....................................................................................................76
Besluitvorming in scholen..............................................................................................78
30 Het klassieke model: een optimaliseringsstrategie........................................................78
31 Het administratieve model: een bevredigende strategie................................................78
31.1 Besluitvormingsproces: een actiecyclus.................................................................78
32 Het incrementele model: strategie van opeenvolgende beperkte vergelijkingen...............81
33 Het mixed-scanning model: een adaptieve strategie.....................................................83
34 Een model voor onvoorziene omstandigheden: een strategie en een situatie die bij elkaar
passen........................................................................................................................83
35 Snelle en slimme besluitvormingsprincipes..................................................................84
36 Janis-Mann conflicttheorie: stress en irrationaliteit in besluitvorming..............................84
Gedeelde besluitvorming: empirische leraren...................................................................85
37 Besluitvormingscyclus: een uitbreiding en enkele suggesties.........................................85
37.1 Kracht van perceptie...........................................................................................85
37.2 Kracht van besluitvaardigheid..............................................................................85
37.3 Kracht van deadlines...........................................................................................85
De organisatie als sociaal systeem....................................................................................8
1 Preview......................................................................................................................8
2 Theorie......................................................................................................................9
2.1 Theorie en wetenschap...........................................................................................9
2.2 Elementen van theorie............................................................................................9
2.3 Theorie en werkelijkheid.........................................................................................9
2.4 Theorie en onderzoek...........................................................................................10
2.5 Hypothesen.........................................................................................................10
2.6 Theorie en praktijk...............................................................................................11
3 Een systeemperspectief..............................................................................................12
3.1 Rationele systemen – gesloten om te openen..........................................................12
3.1.1 Het beginnend wetenschappelijk beheer : rationeel en gesloten machinemodel......12
3.1.2 Eigentijdse visie: rationeel en open structuurmodel.............................................14
3.2 Modellen met natuurlijke systemen - gesloten om te openen.....................................15
3.2.1 De beginnende menselijke relaties: een natuurlijk en gesloten organisch model.....15
3.2.2 De eigentijdse visie – HR: een natuurlijk en open model......................................15
4 Open systeem - een integratie.....................................................................................16
5 Belangrijke eigenschappen van open systemen.............................................................17
6 Sociaal-systeemmodel: basis assumpties......................................................................18
7 Sleutelelementen van het sociale systeem van de school................................................18
7.1 Resultaten...........................................................................................................20
8 De school als lerende organisatie.................................................................................22
Externe omgevingen en verantwoordingsplicht van scholen...............................................23
9 Resource-dependence perspectief................................................................................24
9.1 Beschikbaarheid van middelen...............................................................................24
9.2 Afhankelijkheid....................................................................................................25
9.3 Het beheren van resource-omgevingen...................................................................25
9.3.1 Interne copinstrategieën..................................................................................26
9.3.2 Interorganisatorische coping strategieën...........................................................27
10 Institutioneel perspectief...........................................................................................27
10.1 Conformiteit en institutionele omgevingen.............................................................28
10.2 Aanpassing aan externe omgevingen...................................................................30
Organisatiecultuur van scholen.......................................................................................32
11 Organisatiecultuur....................................................................................................32
11.1 Definitie organisatiecultuur..................................................................................32
11.2 Niveaus van organisatiecultuur.............................................................................34
11.3 Functies van cultuur...........................................................................................36
, 11.4 Schoolcultuur.....................................................................................................36
11.4.1 Onderzoek naar schoolcultuur........................................................................38
11.4.2 Een cultuur van doeltreffendheid.....................................................................38
11.4.3 Collectieve effectiviteit: onderzoeksbevindingen................................................39
11.4.4 Een cultuur van vertrouwen...........................................................................39
11.4.5 Faculteitsvertrouwen: enig onderzoeksbewijs...................................................40
11.5 Een cultuur van academisch optimisme (AO).........................................................40
11.5.1 Schoolcondities die de verwezenlijking van de schoolprestaties bevorderen..........41
11.5.2 Nut van een cultuur van academisch optimisme................................................41
11.5.3 Een cultuur van controle................................................................................42
11.5.4 Leerling-controle: onderzoeksbevindingen........................................................42
12 Veranderende schoolcultuur......................................................................................42
12.1 Een norm-veranderende strategie........................................................................42
13 Handleiding voor de praktijk......................................................................................43
14 Belangrijkste veronderstellingen en beginselen............................................................43
Organisatorisch klimaat van scholen...............................................................................45
15 Organisatieklimaat...................................................................................................45
15.1 Organisatorisch klimaat – definitie........................................................................45
15.2 Een klimaat van organisatorische openheid............................................................46
15.3 Onderzoeksbevindingen......................................................................................47
15.4 Een klimaat van organisatorische gezondheid........................................................47
15.5 Onderzoeksbevindingen rond OHI.........................................................................48
15.6 Een synthese: organisatorische klimaatindex – OCI................................................48
15.7 Een klimaat van burgerschap...............................................................................49
16 Verandering van het klimaat in scholen.......................................................................49
Structuur in scholen......................................................................................................51
17 Weberiaans model van bureaucratie...........................................................................51
17.1 Efficiëntie..........................................................................................................52
17.2 Ideaaltype.........................................................................................................52
18 Kritiek op het Weberiaanse bureaucratische model.......................................................52
18.1 Functies en disfuncties van het model...................................................................52
18.2 Functies en disfuncties van de regels....................................................................53
18.3 Verwaarlozing van de informele organisatie...........................................................54
18.3.1 De ontwikkeling van een informele organisatie.................................................54
18.3.2 Hypothetische situatie...................................................................................55
18.4 Dubbele structuur van het bureaucratische model..................................................56
18.5 Feministische kritiek op de bureaucratie................................................................57
19 Formele structuur in scholen.....................................................................................58
19.1 Hall over bureaucratische structuur......................................................................58
19.1.1 Organisatorische types..................................................................................58
, 19.1.2 Veranderen van schoolstructuren....................................................................59
19.2 Hoy en Sweetland over structuur..........................................................................60
19.2.1 De schoolstructuur inschakelen.......................................................................60
19.2.2 Volgzame scholen.........................................................................................61
19.2.3 Mogelijk maken/bewust maken van schoolstructuren........................................61
19.3 Mintzberg over structuur.....................................................................................61
19.3.1 Belangrijkste onderdelen..............................................................................62
19.3.2 Toegepast op scholen....................................................................................62
20 Loskoppelingsperspectief..........................................................................................63
21 Professioneel en bureaucratisch conflict......................................................................64
21.1 Professionele en bureaucratische oriëntaties in scholen...........................................64
Macht en politiek in scholen...........................................................................................66
22 Bronnen van gezag: legitieme macht..........................................................................66
22.1 Autoriteit en administratief gedrag in scholen........................................................67
23 Krachtbronnen.........................................................................................................68
24 Administratief gebruik van energie.............................................................................69
25 Mintzbergs perspectief op macht................................................................................70
26 Een vergelijking en synthese van machtsperspectieven.................................................71
27 Macht, rationaliteit en rationalisatie............................................................................71
28 Organisatorische macht en politiek.............................................................................72
29 The power game......................................................................................................72
29.1 Politieke tactiek..................................................................................................73
29.2 Overtuigen en beïnvloeden: enkele basisprincipes..................................................74
29.3 Politieke spelletjes > zie cursus............................................................................74
29.4 Conflictbeheer....................................................................................................76
Besluitvorming in scholen..............................................................................................78
30 Het klassieke model: een optimaliseringsstrategie........................................................78
31 Het administratieve model: een bevredigende strategie................................................78
31.1 Besluitvormingsproces: een actiecyclus.................................................................78
32 Het incrementele model: strategie van opeenvolgende beperkte vergelijkingen...............81
33 Het mixed-scanning model: een adaptieve strategie.....................................................83
34 Een model voor onvoorziene omstandigheden: een strategie en een situatie die bij elkaar
passen........................................................................................................................83
35 Snelle en slimme besluitvormingsprincipes..................................................................84
36 Janis-Mann conflicttheorie: stress en irrationaliteit in besluitvorming..............................84
Gedeelde besluitvorming: empirische leraren...................................................................85
37 Besluitvormingscyclus: een uitbreiding en enkele suggesties.........................................85
37.1 Kracht van perceptie...........................................................................................85
37.2 Kracht van besluitvaardigheid..............................................................................85
37.3 Kracht van deadlines...........................................................................................85
