DEEL 1: AANVANKELIJK SCHRIFT
WAT IS (AANVANKELIJK) SCHRIFT?
DEFENITIE SCHRIJVEN:
Schrijven is een complexe, motorische activiteit met cognitieve, motorische, creatieve ruimtelijke en culturele
aspecten, die bestaat uit doelgericht bewegingen.
(De culturele aspecten zitten in het feit dat we van links naar rechts schrijven, letters tot woorden groeperen op
een horizontale wijze, van linksboven naar rechtsonder schrijven, …)
Schrijven bestaat uit 3 onderdelen: schrijven is bewegen, schrijven is oriënteren en schrijven is communiceren.
Schrijven is bewegen:
o Als je een schrijvend persoon observeert, dan zie je beweging.
Schrijven is oriënteren:
o Anderzijds moet je bij het schrijven de bewegingen ook op een geordende manier uitvoeren:
waar begint de letter, waar verandert die van richting, waar plaats ik die o het blad, ..
Schrijven is communiceren:
o Tenslotte schrijf je niet zomaar wat, je hebt altijd een bedoeling met schrijven: je wilt iets niet
vergeten, je wil iets meedelen met anderen, …
1. SCHRIJVEN IS BEWEGEN
Bij schrijven komt heel wat lichaamsmechaniek kijken. Een samenspel van hand en vingers met onder- en
bovenarm en de schouder van de schrijver wordt verondersteld. Zowel de fijne als de grove motoriek spelen
een rol.
Fijne motoriek:
o Zorgt voor een vloeiende uitvoering van de schrijfbeweging via hand- en vingerbewegingen
o Laat een correcte pengreep toe
Grove motoriek:
o Een stabiele houding is nodig om rechtop te zitten
o De lichaamsdelen die we niet nodig hebben moeten ‘stil’ gehouden worden
=> Om dit te kunnen moet de grove motoriek voldoende ontwikkeld zijn.
DE SCHRIJFBEWEGING ONTLEED
De schrijfbeweging kunnen we opdelen in 3 deelbewegingen:
1. De grote progressie
2. De kleine progressie
3. De inscriptie
1. DE GROTE PROGRESSIE
1
,= Ook wel de ruitenwisserbeweging genoemd
Met de elleboog als scharnierpunt wordt de onderarm van links naar rechts verplaatst, is vooral zo bij
rechtshandigen. Linkshandigen bewegen eerder de ganse onderarm verder
Daarnaast ‘trekken’ rechtshandigen hun schrijfmateriaal naar rechts. Linkshandigen ‘duwen’ hun
schrijfmateriaal naar rechts
2. DE KLEINE PROGRESSIE
Bij de kleine progressie is de pols het scharnierpunt en maakt de pols een boogbeweging terwijl de
onderarm niet beweegt
Rechtshandigen maken een beweging met hun schrijfmateriaal van linksonder naar rechtsboven en
terug. Dit geeft een helling naar rechts.
Linkshandigen maken een beweging van rechtsonder naar linksboven en terug. Dit geeft een helling
naar links => heeft gevolgen voor de bladligging
3. DE INSCRIPTIE
De beweging wordt gemaakt door het buigen en strekken van duim en de vingers van de schrijfhand.
Rechtshandigen maken een beweging van hun schrijfmateriaal: van rechtsonder naar linksboven en
terug
Linkshandigen maken een beweging van linksonder naar rechtsboven en terug
Bij het schrijven zijn: duim, wijsvinger en middelvinger aan zet = driepuntsgreep
Er zijn ook enkele hulpmiddelen:
Welke vingers zijn sturend voor welke beweging?
o Bij de neerwaartse schrijfbeweging: duwt de wijsvinger het schrijfmateriaal naar beneden
(naar lichaam toe)
o Bij opwaartse schrijfbeweging: duwt de duim het schrijfmateriaal naar boven (van lichaam
weg)
o Bij zijwaartse beweging naar rechts: duwt duim op het schrijfmateriaal
Deze drie bewegingen (grote progressie, kleine progressie en de inscriptie) moeten soepel op elkaar inspelen
om vlot te kunnen schrijven.
BEGINNENDE SCHRIJVERS
2
, Beginnende schrijvers hebben nog veel last met de grote progressie: hun onderarm glijdt niet over het
schrijfoppervlak met de elleboog als scharnierpunt + verplaatsen steunpunt van de arm verschillende malen bij
het schrijven. Er is dus niet echt sprake van een scharnierpunt.
Ook de kleine progressie is een evidentie: boogbewegingen met de pols als scharnierpunt lukken niet bij
iedereen.
Veel beginnende schrijvers schrijven dan ook krampachtig, doordat ze nog niet schrijven met
vingerbewegingen
HET MENTALE SCHRIJFPROCES ONTLEED
Wat gebeurt er allemaal in ons brein vooraleer een letter op papier komt? Dit gebeurt in 3 stappen:
o Uit het motorisch langetermijngeheugen wordt de juiste bewegingsinformatie opgehaald. Deze
bewegingsinformatie omvat de deelbewegingen van vingers en hand waaruit een bepaalde lettervorm
is opgebouwd. Er wordt ook rekening gehouden met de letters die er net voor of net achter komen
want die kunnen de schrijfwijze beïnvloeden.
o Daarna komt de bewegingsinformatie terecht in het motorisch kortetermijngeheugen waar
ruimtelijke parameters en tijdsparameters ingesteld worden: zal de letter groot of klein geschreven
worden, langzaam of snel, recht of schuin, slordig of nauwkeurig, …
o Vervolgens wordt de bewegingsinformatie omgezet in spieracties. Naast de spierinstellingen die nodig
zijn om de schrijfbeweging te starten, worden ook deze om de schrijfbeweging af te remmen en te
stoppen geactiveerd.
=> Dit gebeurt allemaal VOOR er iets op papier staat, maar gebeurt ook TIJDENS het schrijven.
DE LETTERVORMEN ONTLEED
Elke letter bestaat uit een aantal deelbewegingen. Deze deelbewegingen worden schrijfhalen of halen
genoemd. Er bestaan drie soorten halen:
1) De ophaal = schrijfbeweging gaat van beneden naar boven
2) De neerhaal = schrijfbeweging gaat van boven naar onder
3) De zijwaartse haal = schrijfbeweging gaat van links naar rechts
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller louisedemey10. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.27. You're not tied to anything after your purchase.