Summary
Samenvatting volledig te kennen leerstof PGO (geslaagd 1ste zit)
- Course
- Institution
bevat ook gastcolleges (niet die van de strafuitvoeringsrechtbanken)
[Show more]
1 review
By: juliettepopeye • 4 months ago
Seller
Follow
marietourlousse
Reviews received
Content preview
POLITIËLE EN GERECHTELIJKE ORGANISATIEDEEL 1: OPSPORING
KORTE GESCHIEDENIS VAN HET BELGISCHE POLITIEWEZEN (1794-1987)
HOOFDSTUK 1: DE FRANSE EN HOLLANDSE ERFENIS (1794-1830)
Waarom stilstaan bij de geschiedenis?
Inzicht in het verleden draagt bij aan inzicht in de complexiteit van het heden het
verleden werkt sterk door in de vormgeving van de toekomst
Opdrachten van politie en de organisatie van -en toezicht op- het politiebestel, steeds
gesitueerd in een ruimere socio-politieke en economische context
3 voorafgaande bemerkingen
1) De geschiedenis van het politiewezen is een rijke en complexe geschiedenis
2) De geschiedenis van het politiewezen is niet enkel een geschiedenis van de
misdaadbestrijding
3) De geschiedenis van het politiewezen kan niet losgekoppeld worden van de Belgische
politieke en sociale geschiedenis
Rode draden doorheen de politiegeschiedenis
Een politiebestel is gekenmerkt door een grote verscheidenheid enerzijds en een
onevenwichtige ontwikkeling anderzijds
Spanning tussen centrale aansturing enerzijds en lokale autonomie anderzijds
Spanning tussen streven naar efficiëntie en effectiviteit in politieoptreden enerzijds en
legitimiteit en democratische controle anderzijds
Diverse politie-instanties met eigen ontwikkelingsdynamiek die samen de politiezorg
moeten verzorgen – maar hoe?
,1. DE FRANSE TIJD (1794-1814)
Het Belgisch politiebestel draagt onuitwisbare sporen van de Franse bezetting
Frans model :
1) Burgerlijke republiek (1794-1814)
De politie hoort herkomst te vinden in de burgerij
2) Militair Napoleontisch regime (1799-1814)
Politiestaat = politie staat in functie van degene aan de macht
Gericht op openbare orde en politieke informatie (=inlichtingendiensten), want
kennis is macht
Kenmerken : militarisering, centralisering en verscheidenheid
1) Militarisering scherpe discipline en meer hiërarchie (troeven van de gendarmerie)
2) Centralisering uitbouw van de gendarmerie en de andere politiemachten worden centraal
ingericht
Uitvoerende macht oefent controle uit (niet de rechterlijke)
Onderscheid tussen administratieve en gerechtelijke politie
Administratieve (bestuurlijke) politie Gerechtelijke politie
Opsporen van misdrijven,
Openbare orde handhaving vaststellen, bewijzen verzamelen
Voorkomen van misdrijven Misdadigers voor het gerecht dagen
(preventief toezicht) (repressief)
Wie? Politiecommissarissen, veld-
Obv politiereglementen en boswachters, vrederechters,
luitenanten en kapiteins
gendarmerie
Belgisch politiebestel zal tot aan de hervorming de kenmerken van het Franse model hebben
Joseph Fouche : minister van Algemene Politie
Idee Haute police => verzameling van politieke informatie
Gevolg : oprichting Police Secrète (Openbare Veiligheid)
Taak: inwinnen, analyseren en gebruiken van inlichtingen dmv informaten en
infiltranten (vandaag : inlichtingendiensten)
Reden : nood aan verzameling politieke informatie
Politie wordt een instrument in handen van machthebbers en wordt verwacht de
samenleving in het oog te houden
<-> police basse = gewone politietaken (criminele inlichtingen)
3) Een verscheiden politieapparaat met als belangrijkste korpsen
Corps de la Gendarmerie Nationale (1789-1809), daarna Gendarmerie Impériale
Police municipale (1789) : voorkomen van misdrijven en de zorg voor de dagelijkse orde
in de gemeenten en steden
Tussen 1800 en 1810 : Garde nationale = voorloper burgerwacht handhaving van
openbare orden en de bewaking van de grenzen en kusten
, Nadelen van dit systeem : conflicten, concurrentie en communicatie
Voordelen van dit systeem : je kon op verschillende niveaus inzetten (lokaal :
goede band met de bevolking)
2. HOLLANDSE TIJD (1815-1830)
De Hollandse overheersers nemen het Napoleontisch repressief en politiek politiestelsel over in 1815
in een mildere vorm afzwakking van de politiestaat
Gedacht van ‘haute police’ blijft gehandhaafd
Politieorganisatie :
Maréchaussée
= gendarmerie, maar andere term werd het centrale korps in de Nederlanden
Gemeentelijke politie (commissarissen en veldwachters) :
= toename van de gemeentelijke autonomie in 1815, maar weer afzwakking in 1825
Burgerwacht of ‘schutterij’ :
= handhaven van de orde bij afwezigheid van veldwachters
Het gaat niet goed tussen de politiemachten:
HOOFDSTUK 2 : DE EERSTE FUNDAMENTEN VAN EEN NATIONAAL GECENTRALISEERD
POLITIESYSTEEM (1830-1885)
1. HET INSTITUTIONEEL KADER NA DE REVOLUTIE VAN 1830
1830 : Belgische onafhankelijkheid oprichting van een sterke gecentraliseerde staat met
gemeentelijke autonomie
1831 : Belgische Grondwet
2de helft 19de eeuw : industriële ontwikkelingen
Industriële crisis tussen 1873 en 1885 focus van de overheid lag op de disciplinering
van de werkende klasse
Stakingen en sociale onrust nood aan openbare ordehandhaving
, 2. DE VERSCHILLENDE POLITIE-INSTANTIES
1. De ‘gendarmerie nationale’
1830: het Voorlopig Bewind ontbindt de maréchaussée en vervangt haar door de
gendarmerie nationale
Aanvankelijk kleine rol op vlak van ordehandhaving
Aantal manschappen blijft beperkt
Strikte discipline
3 kernmerken : moeilijke reorganisatie, moeilijke voogdij en moeilijke interne controle
2. Het leger
Georganiseerd om de inwendige wanorde te bestrijden (optreden nav stakingen)
3. De burgerwacht
Decreet 1830 : burgerwachten georganiseerd op gemeentelijk niveau
Taak : handhaven van de gehoorzaamheid aan de wetten, bewaren of herstellen van de
orde en de publieke rust, helpen van het leger bij zijn binnenlandse operaties,
verzekeren van de onafhankelijkheid van België en de integriteit van zijn grondgebied
Rol wordt kleiner in 19de eeuw
4. Lokale/Gemeentepolitie (grootste korps)
Lokale politie bestaat uit landelijke politie (=veldwachters) in kleinere gemeenten en
gemeentelijke politie in grotere gemeenten kritiek : zwakke schakel
Gemeentewet 1836: burgemeester krijgt algemene politiebevoegdheid en kan
preventief beleid ontwikkelen
EERSTE PLEIDOOIEN VOOR AFZONDERLIJKE GERECHTELIJKE POLITIE
1871 : voorstel van Prins en Pergameni tot hervorming : er moet een autonome
gerechtelijke politie komen
1872 : oprichting speciale afdeling voor gerechtelijk werk te Brussel, maar terug afgeschaft in
1880 (budgettaire redenen)
Voorlopig geen resultaat zou inwerken tegen de gemeentelijke autonomie
5. Oprichting van de Openbare Veiligheid
1830 : einde van de haute police, maar behoud van de openbare veiligheidsdienst
inlichtingen verzamelen
Pas in 1998 : bevoegdheden bij wet vastgelegd
HOOFDSTUK 3 : DE VERHOOGDE MILITARISERING VAN EEN NATIONAAL SYSTEEM VAN
OPENBARE ORDE (1896-1914)
1. OPEENVOLGENDE SOCIALE BEROERINGEN
2. Eind jaren 1880 : eerder een somber beeld van de politie alle politiediensten waren
gebrekkig, zowel door hun aantal als door de kwaliteit van de agenten
Er kwam een periode van sociale onrust en beroering zorgde voor verhoogde
militarisering
In deze periode waren er ook grootschalige stakingen die op gewelddadige wijze werden
onderdrukt
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marietourlousse. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.36. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now