Hoorcolleges Reflectie op Gezondheidswetenschappen - Wetenschapsgeschiedenis
28 views 0 purchase
Course
Reflectie op gezondheidswetenschappen (AB_1171)
Institution
Vrije Universiteit Amsterdam (VU)
Uitgebreide aantekeningen van hoorcolleges van het vak Reflectie op Gezondheidswetenschappen - Wetenschapsgeschiedenis van de opleiding Gezondheidswetenschappen aan de VU.
Reflectie op Gezondheidswetenschappen:
Wetenschapsgeschiedenis:
Hoorcollege 1:
Waarom geschiedenis?
- Wie wij zijn, wat wij denken en wat wij doen veelal product van historische ontwikkelingen
- Geschiedenis is een laboratorium of proeftuin van visies en praktijken op medisch gebied
Intellectueel eigendom:
- Essentieel voor het beloningssysteem wetenschappelijke wereld
Belangrijkste soort ‘kapitaal’ voor een wetenschapper
Reputaties en carrières hangen er van af
- Tevens problematisch
Vaak aangevochten door anderen
Geen patentsysteem voor puur intellectuele goederen
- Meest directe claim op kennis: ontdekking
Criteria nobelprijzen natuurkunde, geneeskunde, scheikunde
- Geschiedenis gevuld met bekende ontdekkingen
- Zwaar bevochten in verleden
Bijvoorbeeld Newton versus Leibniz over differentiaalrekening
- 1952 Selman Waksman Nobelprijs ontdekking geneesmiddel tegen tbc: streptomycine
Proces Albert Schatz: royale vergoeding
Ontdekking HIV:
- Mei 1983: team van Luc Montagnier, Pasteur Instituut Parijs, isoleert retrovirus (LAV)
afkomstig van aidspatiënt
- Mei 1984: team van Robert Gallo, NCI Maryland, toont aan dat retrovirus (HTLV-III) oorzaak
AIDS
- 1987: regeling met medewerking van presidenten Frankrijk en VS:
Montagnier en Gallo beiden co-ontdekkers
Patenten AIDS-test 50-50 verdeeld
- 1993: Gallo verdacht en vrijgepleit van integriteitsschending
- 2008: Nobelprijs naar Montagnier, niet Gallo
Beeld van ontdekkingen:
- Gebeurtenissen, gekoppeld aan:
Een specifieke wetenschapper, de ontdekker
Specifieke plaats en tijd
Nieuw inzicht of waarneming: ‘Aha-Erlebnis’, eurekamoment
Ontdekking Uranus:
- William Herschel, 13 maart 1781:
‘in the quartile near Zeta Tauri … is a curious either nebolous star or perhaps a comet’
- 17 en 19 maart: neemt verplaatsing waar
Dus komeet, maakt ontdekking bekend
- Is waarneming voldoende voor ontdekking?
, - Object tussen 1690 (John Flamsteed) en 1781 al 17 keer waargenomen en als ster
geregistreerd
- Opgave: reconstructie baan komeet
Wiskundigen, pogingen falen
- Nevil Maskelyne: vermoeden planeet
- Anders Lexell: reconstructie planetenbaan
- Groeiende consensus, twijfels Herschel
Wie ontdekte Uranus?
- Eerste waarnemer?
- John Flamsteed, als eerste geregistreerd?
- William Herschel, eerste die beweging ziet?
- Nevil Maskelyne eerste met suggestie planeet?
- Anders Lexell, eerste met sterke aanwijzingen?
- Latere astronoom?
Ontdekking vitamine B1:
- Christiaan Eijkman, Nobelprijs voor fysiologie of geneeskunde 1929
- Voor ‘discovery of the antineuritic vitamin’, die helpt beri-beri te voorkomen
- Eind jaren 1880 in militair hospitaal in Java
Beri-Beri:
- Probleem ontstaat in Nederlandse koloniën (Nederlands-Indië)
- Fatale ziekte, aantasting zenuwstelsel
- Snelle opkomst eind 19de eeuw
- Komt veel voor in gevangenissen en leger
- In politiek gevoelige periode van herhaalde opstanden tegen koloniale regime (Atjeh-
oorlogen)
- Nederlandse regering geeft Pekelharing (hoogleraar pathologie) opdracht oorzaak Beri-Beri
op Java te onderzoeken (1886)
- Voorzien van bescheiden laboratorium in militair hospitaal Batavia
- Eijkman assistent (later directeur laboratorium)
- Pekelharings conclusie: bacteriële ziekteverwekker, adviseert ontsmetting, terug naar
Nederland
Ontdekking vitamine B1:
- 1889 Eijkman signaleert plotselinge uitbraak van zenuwaandoening onder kippen, gevolgd
door even plotseling herstel
- Kippen tijdelijk gevoed met restanten geslepen rijst
- Eijkman stelt verband vast tussen ‘pluimvee polyneuritis’ en dieet geslepen (witte) rijst
- Rol zilvervlies, bevat beschermende werking, verwijderd door machinaal slijpproces
- Adolphe Vorderman: epidemiologische studie in gevangenissen Java
- Toont overtuigend verband tussen beri-beri en geslepen rijst
- Publiceert resultaten (1897)
- Suggestie Eijkman: zilvervlies bevat tegengif tegen zenuwbeschadigend gif, geproduceerd
door micro-organismen die floreren op zetmeelrijk dieet van rijst
- Onderzoek op Java voortgezet door Gerrit Grijns
, - 1901: niet alleen zilvervlies, ook veel peulen en bonen bieden bescherming
- Denkt aan voedingsdeficiëntie (Hopkins)
- 1909: sluit bacteriologische ziekteverwekker uit
- 1910: beri-beri veroorzaakt door gebrek aan ‘zenuwvoedsel’
- Verzet Eijkman
- Voorkeur aan bacteriologische oorzaak
- 1913: bacteriologisch gif niet uitgesloten: als infectietheorie al zwak staat, geldt dat ook voor
voedingstheorie
- 1918: neemt vitamineterminologie over
- 1929: in Nobel-voordracht reconstructie ontdekking vanuit vitamineperspectief
- 1912: Poolse biochemicus Casimir Funk noemt anti-beriberifactor ‘vitamine’
- 1926: Barend Jansen isoleert anti-beri-beri-vitamine, introduceert term aneurine
- 1936: Robert Williams stelt chemische structuur vast, slaagt erin het te synthetiseren:
thiamine
Wie heeft vitamine B1 ontdekt?
- Pekelharing?
- Eijkman, eerste aandacht voor rol zilvervlies?
- Vorderman, eerste die relatie ziet tussen beri-beri en dieet geslepen rijst?
- Grijns, eerste met idee voedseldeficiëntie?
- Jansen, eerste om vitamine te isoleren?
- Williams, eerste inzicht in chemische structuur en eerste om vitamine te synthetiseren?
Wat is nodig om van een ontdekking te kunnen spreken?
- Waarnemen?
- Als iets nieuws herkennen?
- Inzicht in aard van het ontdekte?
- Overtuigende argumenten?
- Brede erkenning van ontdekking?
Ontdekking is proces:
- Stap 1: nieuw verschijnsel als nieuw herkennen
- Stap 2: authenticiteit vaststellen
- Stap 3: interpretatie
Vaak eerst in bekende categorieën: ster, komeet, bacterie
Ontwikkeling nieuw begrippenapparaat
- Stap 4: ondersteuning zoeken voor interpretatie
- Stap 5: acceptatie door wetenschappelijke gemeenschap
Betrokkenheid meerdere wetenschappers:
- Omdat ontdekking vaak heel veel kleine stappen vergt, kan een ontdekking meestal niet aan
1 iemand worden toegeschreven
- Dat gebeurt in de regel echter wel (hetzelfde geldt voor uitvindingen)
- Waarom?
Behalve beloningsstructuur
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller taraloos11. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.85. You're not tied to anything after your purchase.
