Mijlpalen in de kunst en materiële cultuur van de prehistorie tot
heden: Barok
1. Definiëring term ‘Barok’
Het woord ‘barok’ is afgeleid van het Portugese barocco dat ‘onregelmatige
parel/steen’ betekent gebruikte term om een stijlrichting aan te duiden die rond
1590 opkwam in Rome.
De ontwikkeling van de stijl liep parallel met het réveil van de Rooms Katholieke
Kerk. Na het Concilie van Trente (1545 – 1563) was de contrareformatie ingezet. De
glorie van het Roomse geloof mocht duidelijk naar voren komen in de kunst.
Niettemin werden er ook een aantal richtlijnen of voorschriften voorzien voor
kunstenaars. De Bolognese kardinaal Gabriele Paleotti stelde regels op in zijn
‘Discorso intorno alle imagini sacre e profane’1
2. Italië
De invloed van de contrareformatie liet zich uiteraard ook voelen in Italië; grote
schildersprojecten in kerken illustreerden de dogma’s van de Katholieke Kerk. Om de
boodschap over te brengen werden alle theatrale middelen ingezet: meesleurende
spiralen en diagonalen, een dramatisch clair-obscuur, weelderige kleuren, …
Da Cortona, Het martelaarschap van de H. Laurentius: De diagonale opstelling
brengt een grote dynamiek teweeg die nog ondersteund wordt door de wapperende
gewaden en de gestiek. Het werk toont de invloed van Rubens.
Dezelfde dynamiek kenmerkte de beeldhouwkunst. Sculpturen gingen steeds meer
interageren met de omliggende ruimte. De omgeving werd duidelijk beschouwd als
een onderdeel van het beeld.
Baciccio & Antonio Raggi & Leonardo Retti, Plafond van de Il Gesukerk: Dit plafond
is een mooi voorbeeld van een integratie in architectuur, schilderkunst en
beeldhouwkunst. Samen brengen ze een illusionistisch spektakel.
De barokke bouwkunst richtte zich op het scheppen van spektakel. De strenge
belijning en het evenwicht van de renaissance werden verlaten. De nieuwe taal
bestond uit vloeiende curven en illusionistische effecten. Net zoals in de
schilderkunst werd de lichtwerking een belangrijk expressiemiddel.
Bernini, Sint-Pietersplein: Het plein werd afgesloten door 2 colonnades met Dorische
zuilen, opgesteld in een halve cirkelvorm. Het waren 2 armen die de gelovigen
moesten omhelzen.
Tijdens de late 16de eeuw zette paus Sixtus V in Rome grote urbanisatiewerken in de
1
Over onderwerpen van kunstwerken en hun morele, didactische waarde: duidelijke,
verstaanbare voorstellingen en bepaald decorum (verheven stijl) voor sacrale onderwerpen,
geen erotiek in religieuze kunst.
1
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller raks8452. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.26. You're not tied to anything after your purchase.