Notities bij alle 4 de powerpoints van de werkcolleges. Hoofdstuk 4,5 en 7.
Ik noteer heel veel (pauzeer constant) dus ze zijn volledig. Geen foto's ik eg vb. dia 14 en dan de info dus ppt ernaast houden is noodzakelijk.
→ periode voor de renaissance, vooral op de middeleeuwen (vnf 300 tot 1400)
→ volgen héél strikt het boek (<-> theorie)& extra illustratie naast het boek (schema: gebouwen in cursief moet je kennen)
Hoofdstuk 4 vroegchristelijke en byzantijnse architectuur
4.1 vroegchristelijke architectuur
4.1.1 intro
→ start in vroege 3de eeuw
→ periode van instabiliteit & economisch verval, grote ontevredenheid over heidendom
-> er komen een reeks nieuwe religies op dat veel meer te bieden hebben dn godendom v/d romeinen
-> bv. christendom, het brengt hoop & absolute zekerheden (evolutie gaat heel traag)
250: helft v/d bevolking is christelijk -> in principe illegaal maar wordt getolereerd
dia 6
→ de eerste architectuur was bescheiden& hebben we weinig van gevonden (want eig illegale godsdienst)
→ altaren opgezet in bestaande appartementen/woning etc
→ de eerste wel bekende architectuur v/d chirstenen = de catacomben (begraafplaatsen)
-> ondergronds want grond was duur op echte tombes te bouwen
dia 7
→ de situatie v/h christendom veranderd met het visioen v/h brandend kruis door keizer constantijn
-> krijgen vn dat visioen voorgesteld op dit plafond
dia 8
→ vanaf dat ogenblik wordt kruis het symbool v/h christendom, want vnf visioen christendom = legitiem
-> keizer wordt het hoofd v/d nieuwe religie, wordt officiële staatsreligie
→ ook periode waarin de splitsing vn romeins rijk zal plaatsvinden (door zetelverplaatsing) (oost/ west)
dia 9/10
→ christendom krijgt een keizerlijk aura als staatsreligie
=> bepaald de figuur van christus: evolueert vn bescheiden herder & prediker naar een keizer (zie mozaïk)
⇒ nieuwe chirstelijk architectuur nodig om die aura te matchen
(want constantijn was hoofd -> man waarvoor boog gebouwd, presenteert zichzelf met kolossaal beeld)
4.1.2 eerste kerken
dia 11
→ probleem : welke architecturale uitdrukking kiezen we?
-> tempel is mogelijk, maar uitgesloten want verbonden met heidense cultuur & praktisch ritueel buiten?
→ christendom ontwikkeld binnen want eerst geheim (eucharistie = ‘maaltijd’)
-> meer complex geworden tijden evolutie vb. processie, scheidingen tussen clerus & gelovigen,
. alle categorieën moeten een plek vinden in binnenruimte
=> die noodzaak verklaart het plan v/d eerste monumentale christelijke kerk
vnf 313: start bouw vn chirstelijk kerken, keizer schenkt dan 1 paleis aan bisschop vn Rome
-> daarnaast bouwt men de eerste kerk ‘S. Giovanni in Laterano’
→ model: niet tempel, maar men volgt functionele logica v/d processie
-> doorheen een langschip met de gelovigen in de zijbeuken & catechese achteraan en clerus vooraan
. in een absis (gescheiden)
=> type v/d romeinse basilica (publieke hal) was perfect (gwn keizer vervangen door paus)
dia 12
→ grondplan basilica links <-> plan rechts
-> we zien dat de plaats v/d keizer de absis wordt
-> middenschip met zijbeuken overgenomen
=> plan is functioneel heel geschikt om overgenomen te worden
,dia 13
verschil kerk met basilica?
→ K: meer gedecoreerd & belicht
-> bekleding met marmer, aanwezigheid kandelaars, mozaïek, bladgoud
=> rijkere interieur decoratie die een soort mysterieuze fusie is van kleur, licht, afbeeldingen heiligen
→ K: extérieurs waren sober
dia 14/15/16
→ S. Giovanni = archetype voor kerk, maar meest belangrijk = S. Pietro (rechts) +/-330 start
→ de typologie blijft hetzelfde
→ Sint-Pieterbasiliek wordt opgericht op de heuvel v/h vaticaan, gebouwd over de begraafplaats vn Petrus
-> P is niet de kathedraal vn Rome (dat is S.Giovanni)
-> is in essentie een soort overdekte begraafplaats
→ structuur (oude SP): bestaat uit verschillende delen:
1) groot atrium (grote groepen gelovigen kunne daar toestromen om wachten tt betreden v/d kerk
2) betreden via het narthex (portiek)
3) schip erachter die loopt tot aan de dwarsbeuk
4) transept (= dwarsbeuk) (vernieuwing!) -> verbonden met idee v/e martyrium
-> waarin: relieken, tombes (wie kan permitteren) in nabijheid heiligen
=> door toevoegen v/d dwarsbeuk ontstaat iets theatraals, een soort scène ‘een theater vn relieken’
-> benadrukt door de lichtinval, veel feller belichte dwarsbeuk dan de zijbeuken (dia 17)
4.1.3 centraal plan
→ geschiedenis v/d vroegchristelijke architectuur buiten rome = in het heilig land (waar christus stierf)
→ heel andere typologie daar (in exact dezelfde periode)
dia 20 = site v/h heilig graf
→ bouw v/e martyrium
→ ontwikkeling v/e centraalbouw architectuur = verwijzing naar Romeinse ‘mausolea’ (vb. dia 21 august)
→ een 2de romeinse structuur die belangrijk archetype/model is
⇒ mausoleum omgezet naar typologie centraal
dia 22 Santa Costanza (rome)
→ belangrijk voorbeeld
→ oorspronkelijk mausoleum, we zien overgenomen naar een centraal plan kerk
→ exterieur= sober
→ interieur= fantastische lichtinval (rondgang duister & licht in centraal), alles bekleed met mozaïek, deco!
-> dia 25/26 detail overgebleven van originele bekleding : prachtige mozaïek, goud lichtweerspiegeling
–> ongelofelijk mooi & mysterieus
→ we zien de link tussen de 2 archetypes architectuur vn vroeg-christelijk tijdens dezelfde periode (parallel)
4.1.4 Milaan
→ als de vroeg-christelijk architectuur zich verder verspreid zal die een grote inventiviteit & variatie kennen
dia 28 San Lorenzo
→ belangrijk architecturaal centra = milaan (wordt de residentie v/d keizer in 350)
-> keizer heeft paleis & kerk nodig daar => S Lorenzo
→ grotere ruimtelijke & structurele sofisticatie t.o.v. de basilica
→ we hebben tegelijkertijd het centraal plan mausoleum maar ook architectuur v/d paleizen en villa’s
→ schaal vn de kerk is gelijk aan/ zelfde niveau als keizerlijke architectuur in Rome
-> dia 29 heeft een idee v/d grote
→ interieur: oorspronkelijk idee van centrale in mausoleum wordt gecompliceerd (zie dia 29)
-> wordt gekruist met architectuurelementen van villa’s etc.
→ exterieur: plan zien we ook daarin
, 4.1.5 Ravenna
dia 31
→ belang vn Milaan als een centrum is heel kort,
want in 402 zal de HF west rr overgebracht worden naar Ravenna
→ door wijzigingen in geopolitiek = verschuiving vn contacten richting het oosten
-> 4de & 5de eeuw volksverhuizingen Ostrogoten komend vanuit oosten westen binnendringen
–> die koning (Theodoric) luidt periode vn grote welvaart & vrede in
+ heeft nauw contact met Byzantium maar ook beïnvloed door romeinse cultuur
dia 32
→ Ravenna blijft belangrijk centrum ook na val rijk Ostrogoten
-> keizer vanuit constantinopel herovert Italië => R wordt residentie vn Byzantijnse onderkoningen
–> complex bestaan tussen west & oosten (wel heel rijk, zie bv. mozaïek dia 32)
dia 33
→ afbeelding v/h paleis vn Theodoric (Sant-Apollinare Nuovo), voor herverovering ook al rijk
dia 34/35/36/37/38 , Mausoleum Galla Placidia (425)
→ 1 v/d meest intrigerende, mysterieuze gebouwtjes uit die periode
→ gebouwd voor de zus v/d keizer
→ eig heel eenvoudig, kruisvormig grondplan met 3 sarcofagen elk in een beuk
→ exterieur= heel sober & eenvoudig, eenvoudig plan
→ interieur = - beuken hebben elk een tongewelf die samenkomen in centraal pendentiefkoepel
- grijs marmer met erboven exquise mozaïek
- weinig lichtinval, enkel door de ramen met een albast plaat = gefilterd, geel, mysterieus licht
- hoge graad vn raffinement
→ video dia 38 toont de mozaïeken mooi
dia 39/40/41/42 Sant Apollinare in Classe (532-49)
→ verder gebouwd op typologie v/d basilica
→ in de haven
→ we zien een conservatief latijns plan, maar het decor, belichting etc. getuigen vn oosterse invloed
→ exterieur= sober & baksteen
→ interieur= - licht is niet dramatisch zoals in rome, veel meer diffuus licht hier (dia 40)
- oosterse invloed bv. behandeling marmeren zuilen & kapitelen is niet lauter romeinse(dia 41)
- heel rijke mozaïek, polychrome behandeling v/h hele opp maar met een soort globaal licht
dia 43
→ ondertussen zien we ook enorme vitalietit & diversiteit v/d architectuur vn vroeg-chri buiten Italië
→ bv. oosten v/d middellandse zee in Syrië = bouw vn martyrium van Simeon de Pilaarheilige
-> Simon zat 36jaar op een zuil, werd object vn levendige vereeing (pelgrims kwam naar hem)
–> rond die plek martyrium gebouwd
→ grandioze constructie, octogonaal plan rond de site v/d zuil, overdekt met houten dak
-> eenvoudig maar heel intrigerend
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller evypille. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.73. You're not tied to anything after your purchase.
