Lestekst Internationale Politiek sinds 1945 - Ria Laenen
12 views 0 purchase
Course
Internationale Politiek Sinds 1945
Institution
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)
Geslaagd in eerste zit!
Vermits er geen handboek is voor het vak Internationale Politiek sinds 1945, maakte ik zelf een lestekst voor hoofdstukken 1 t/m 5 op basis van de colleges en slides van professor Ria Laenen en eigen lesnotities.
LESTEKST: INTERNATIONALE RELATIES SINDS 1945
Hoofdstuk 1: Het Broze Bondgenootschap tussen de Grote Drie valt uit elkaar
1.1 Op weg naar de Koude Oorlog in 6 topontmoetingen
Titel verwijst nr het Bondgenootschap tss de “Grote 3”: de Verenigde Staten olv Roosevelt, de Sovjet-
Unie olv Stalin en het Verenigd Koninkrijk olv Churchill
Eerste tekenen vd Koude Oorlog vinden al plaats tijdens WOII
Waarom er al tijdens WOII sprake is vd Koude Oorlog:
Het ontstaan vh bondgenootschap en de eerste tekenen van breuken in dat bondgenootschap = de
aanloop nr de Koude Oorlog
Er w ingezoomd op ontwikkelingen in Centraal- en Oost-Europa en de sterk hertekende grenzen. De
focus verschuift v/e West-Europees perspectief nr een internationaal perspectief, waaronder ook de
Stille Zuidzee en het Oosten
Naarmate het duidelijker w dat Duitsland verslagen w, zie je bepaalde dynamieken tot stand komen
tss VS en SU, alsook dat VK dominante positie binnen internationale politiek (die het voordien had)
stelselmatig moet afgeven
Stalin en Hitler hadden een niet-aanvalspact = Molotov-Ribbentroppact (augustus 1939). Toen in
juni 1941 Nazi-Duitsland de SU binnenviel onder operatie Barbarossa, was Stalin uitermate verrast.
De inval w ook nt door Stalin aan bevolking bekendgemaakt, mr door minister BuZa. Stalin spreekt
later v/e sterk discours en zal zich nt laten afschrikken door Nazi-Duitsland Ontvangen als een
held!
Aanval was gn volledige verassing. Er waren al politici in SU zoals generaal Zjoekov die dit
voorspelde, mr Stalin sprak vn misinformatie. Het resultaat vd aanval was dat er een
bondgenootschap ontstond tss de VS, de SU en het VK, wat verrassing was voor Hitler. De VS had
een Lend&Lease-act waarmee ze belangrijke militaire steun bieden in bruikleen aan het VK. Het
resultaat vh bondgenootschap tss de grote drie was dat dit verdrag ook vn toepassing werd op de SU
waardoor de SU Nazi-Duitsland kon bevechten met Amerikaans militaire apparatuur.
WOII heeft een grote menselijke tol geëist bij SU en staat in het Russische collectieve geheugen
gegrift. Wordt ook ‘Grote Vaderlandse Oorlog’ genoemd. Dit is ook een teken vd patriottistische
kijk op deze tijd. Uit opiniepeilingen blijkt de overwinning op Nazi-Duitsland ook de periode waar de
Russen het meest trots op zijn.
Landen behorend tot de Sovjet-Unie: Estland, Letland, Litouwen, Armenië, Georgië, Kazachstan, Oekraïne,
Azerbeidzjan, Turkmenistan, Oezbekistan, Kirgistan, Wit-Rusland, Moldavië
Tsjecho-Slowakije en Polen = satellietstaten: bevinden zich in invloedsfeer vd SU door de aansluiting
Warschaupact
1.2 De Top van Casablanca
1ste ontmoeting tss de Grote 3 is de top van Casablanca in januari 1943 waar Roosevelt en Churchill
samenkomen. Stalin was uitgenodigd, mr kwam nt. Stalin was al langer vragende partij vr bijkomend
front in het Westen, want de grote veldslagen werden uitsluitend aan Russische zijde uitgevochten
met een grote tol tot gevolg. Tegelijkertijd vond de slag om Stalingrad plaats.
De slag om Stalingrad was om allerlei redenen belangrijk vanuit verschillende perspectieven. Het was
de gruwelijkste veldslag vn WOII en kreeg bij Duitsers ook de bijnaam ‘Rattenkrieg’, omdat telkens
1
,wnr ze dachten een overwinning te naderen, er vanuit allerlei hoeken opnieuw Sovjetsoldaten
aankwamen. De slag was symbolisch belangrijk omdat het de naam van Stalin droeg, mr ook omdat
de Duitsers via deze plek tot aan de oliereservaten wilde geraken vd Kaspische zee.
De Gaulle was ook aanwezig op de top, al dan nt onder dwang vn Roosevelt. Roosevelt had
ambitieuze plannen over hoe de wereld en de internationale politiek er na WOII zou moeten uitzien
na de overwinning op Nazi-Duitsland. Hij had daarover al gesprekken met Churchill aangegaan en ze
hadden al het Atlantisch Handvest ondertekend.
Op de top van Casablanca wilde ze dit verder uitwerken. Uiteindelijk gaat Roosevelt akkoord met de
wens vn Churchill om een offensief in Italië op te zetten. Churchill was hier al langer vragende partij
vr, omdat de Middellandse Zee een belangrijke doorgang is vr VK nr kolonies.
Binnen de toekomstvisie vn Roosevelt ziet hij gn plaats vr Duitsland, Italië en Japan als wereldmacht.
Hij eist ook onvoorwaardelijke overgave, wat betekent dat er gn onderhandelingen kunnen
plaatsvinden met deze landen. Hier zie je ook al een steek nr Stalin, want het brengt hem ook in de
onmogelijkheid om te onderhandelen met Nazi-Duitsland.
Roosevelt heeft in Casablanca sterk touwtjes in handen, wat ook signaal was nr de buitenwereld om
te tonen hoe VS als nieuwe wereldmacht op voorgrond treedt. Stalin uit meteen zijn wantrouwen in
de bijeenkomst en ziet het als een complot tegen de SU. De Gaulle voelt zich dan weer vernederd.
Hij beschouwde Casablanca namelijk als Frans territorium en vond dat hij eerst geconsulteerd moest
w. Churchill zag het dan weer als een voorrecht om op privébezoek te mogen komen bij de Koning
van Marokko. Met deze ontmoeting stelde Roosevelt zich ook duidelijk op als voorstander vd
dekolonisatie.
1.3 De Conferentie van Caïro
Volgende conferentie = de Caïroconferentie in november 1943 waar Churchill, Roosevelt en Tsjang
Kai-Tsjek, de vertegenwoordiger van Nationalistisch China, samenkomen. Stalin is opnieuw nt
aanwezig. Even werd nog gedacht dat minister BuZa Molotov, zou gaan mr toch nt door
aanwezigheid vn Tsjang Kai-Tsjek. Rusland en Japan hadden in het verleden een nt- aanvalspact
afgesloten en met aanwezigheid v/e vertegenwoordiger vn China, toen in oorlog met Japan, zou
Japan hier aanstoot aan kunnen nemen. Resultaat is dat beslissingen over de Pacific War w gemaakt
zonder input vn Stalin.
Caïro is kleinere en minder belangrijke setting. Hier w opnieuw afgesproken dat er onvoorwaardelijke
overgave van Japan w geëist en ook dat ze de veroverde gebieden sinds 1894 teruggeven. Ook
schriftelijke belofte vn Tsjang Kai-Tsjek om te blijven vechten tegen Japan.
Belang vd Caïroconferentie is dat het signaal geeft aan de buitenwereld dat Nationalistisch China op
gelijke voet geplaats w met overige wereldleiders die daar aanwezig zijn. Het kan ook w beschouwd
als voorprogramma vr volgende top.
1.4 De Top van Teheran
De Top van Teheran loopt vn november 1943 tot eind december 1943 en is 1 ste ontmoeting tss de
Grote 3. Roosevelt als initiatiefnemer vd bijeenkomst. Hij wilde Stalin geruststellen dat er nt ‘achter
zijn rug om gepraat w’ over SU. Stalin is nog steeds misnoegd over feit dat er gn 2de front geopend
w. Vr Roosevelt gaat het om noodzakelijke steun vd Sovjet-Unie bij oorlog tegen Japan en wilde het
ook hbb over oprichting v/e nieuw internationaal orgaan dat wereld zou leiden, waarbij hij ook het
engagement vd SU nodig had. Hierdoor was hij bereid meer toegevingen te doen aan Stalin. Meer en
2
,meer een dynamiek waarbij Churchill en VK nt meer grote wereldmacht zijn, mr VS en SU grote
machthebbers w.
1.5 De Top van Moskou
De Top van Moskou vindt plaats in okt 1944 en kent een ontmoeting tss Churchill en Stalin, zonder
Roosevelt. Churchill is hier de initiatiefnemer, omdat hij ongerust was over de snelle opmars vh Rode
Leger in Roemenië en Bulgarije. Hij vond het urgent om te bespreken wat Stalin van plan was in de
regio. Hij was bezorgd dat de SU de hele Balkanregio zou innemen. De SU had op dat moment al
quasi controle over grote delen vh platteland in Griekenland, Joegoslavië en Albanië.
Ondertussen heeft D-day al plaatsgevonden, waardoor Churchill een vertrouwen boost heeft
gekregen. Het front in Normandië is vanuit Stalins perspectief gn vorm van ondersteuning meer, mr
vorm vn concurrentie om zo snel mogelijk de pas vh Rode leger af te snijden.
De afspraken die gemaakt zijn, zouden door Churchill op servet zijn neergekrabbeld en bevatten
akkoorden over verdeling vn andere landen na de oorlog mbt welke invloedsfeer zij zouden behoren
binnen de grote 3. Griekenland was vr Churchill zeer belangrijk. Na het akkoord met Stalin gaat hij
ook meteen bevel geven om Griekse Communisten te verslaan ,wat op een bloederige wijze zal w
gevolgd. Ondanks dat het communisten zijn, schiet Stalin niet te hulp. Hierop verwacht hij volledige
onthouding vd andere wereldmachten om zich te mengen binnen zijn invloedssfeer.
Het concreet gevolg vd Top was dat Stalin in grote mate vrij spel kreeg over wat er in Oost-Europa
zou gebeuren en Churchill krijgt groen licht vr de Britse controle over de Middellandse Zee. Roosevelt
kon wegens gezondheidsproblemen en interne aangelegenheden nt actief zijn, waardoor hij
nagenoeg gn inbreng had bij de onderhandelingen. Hij zou dan ook misnoegd zijn over het akkoord.
Roosevelt ziet het hierdoor als een tijdelijke regeling, terwijl Stalin het ziet als een definitieve orde.
1.6 De Top van Jalta
De conferentie van Jalta vindt plaats in februari 1945 en is belangrijk ijkpunt vd topontmoetingen.
Het is ook de laatste keer dat ze zouden samenkomen. Roosevelt wilde vd SU belofte v/e
oorlogsverklaring tegen Japan en verdere regeling ivm de oprichting vd VN. Stalin wilde
schadevergoeding vn 20 miljard door het verlies dat geleden is tijdens de oorlog. Indien dit nt
mogelijk was, wilde hij het halen uit industrieel kapitaal in Duitsland. Eveneens wilde hij ook
territoriale compensatie. Bij Stalin ging het dus concreet over een uitbreiding vd invloedssfeer. De
verschillende perspectieven tijdens de ontmoeting leidde tot zware onderhandelingen.
De eindverklaring vd conferentie zal bekendgemaakt w onder verklaring vh bevrijde
Europa. Ze spreken daarin over de hoop dat de bezette Duitse gebieden vervolgens over
democratische instellingen zullen beschikken en dat er verkiezingen zullen georganiseerd
w. Er w echter gn concrete afspraken gemaakt over hoe dit zal gebeuren. De grote 3
beschouwen zichzelf als bevrijders vn Europa en eigenen zichzelf recht toe om zich te
mengen in interne aangelegenheden op het continent.
1.7 De Top van Potsdam
Context:
- Nazi-Duitsland is verslagen en Berlijn is gevallen na de zelfmoord vn Hitler
- Roosevelt is overleden en opgevolgd door zijn vicepresident Harry Truman die grote
anticommunist is en andere werkwijze zal hanteren dan Roosevelt
3
, - Churchill vreest met nieuwe Amerikaanse president dat Amerikaanse troepen zich zullen
terugtrekken uit Europa
- Stalin laat er gn gras over groeien en voert direct communisme in, in Roemenië en Bulgarije
- Dag vr de conferentie zijn Amerikanen erin geslaagd eerste succesvolle test uit te voeren vd
atoombom (Manhattenproject)
Conferentie van Potsdam vindt plaats in de zomer vn 1945 en agenda zit zeer vol:
- Het was bedoeling afspraken te maken over bestuur vh bezette Duitsland en wat er in de
toekomst zou gebeuren. Er moest ook vredesconferentie komen over Duitsland
- De vergoedingen aan de Sovjetzijde moet w georganiseerd
- De oostgrens vn Duitsland (aan Polen) moet w vastgelegd
Uitgangspunt was dat Duitsland 1 Duitse staat zou blijven en dat de oprichting hiervan unaniem zou
beslist w door de 4 bezettingsmachten: Frankrijk, het VK, de VS en de Sovjet-Unie. Het voorlopig
bestuur kwam in handen vh Allies Control Council (ACC), mr al snel kwamen hier moeilijkheden door
ongelijke interne visies vd machten.
Harry Truman had hardere houding tegenover Stalin. Voorheen kon Stalin vn Roosevelt veel
toegevingen krijgen door Roosevelts visie over naoorlogse machtsverhoudingen en grote focus
hierbij op VN, zowat ten koste vn alles. Truman zag VS echter als grote naoorlogse supermacht en gaf
aan SU niet meer nodig te hbb in de oorlog tegen Japan. Toch kan Stalin nog enkele grote politieke-
en territoriale afspraken afdwingen mbt Poolse dossier.
Na geslaagde atoomtest waren er ook nog mr weinig drijfveren vr de grote 3 om hun
bondgenootschap in stand te houden. Conferentie vn Potsdam w ook wel de begrafenis vd alliantie
tss de grote 3 genoemd. Iedere keer zie je tijdens topontmoetingen dat er onverzoenbare
tegenstellingen tss VS en SU bestaan. 2 dossiers die dit uitdrukkelijk weergeven zijn Poolse- en
Duitse kwestie.
1.8 De oorlog in de ‘Pacific’
Groot verschil tijdens WOII is oorlogsvoering op het Europees continent dat op land werd
uitgevochten en oorlog in de ‘Pacific’ dat bijna uitsluiten op zee werd uitgevochten. Het keizerrijk
Japan was al ruime tijd vr WOII bezig aan verovering vd omliggende gebieden.
In China was er machtsstrijd tss Communisten olv Máo Zedong en nationalisten, olv Sun Yat-Sen dat
controle had over zuidelijke deel vn China met hoofdstad Nanjing. De leider vn nationalistisch China
was Tsjang Kai- Tsjek. Onderling was er dus sterke verdeeldheid in China, wat in combinatie met
minder getraind en uitgevoerd leger de oorzaken waren vh verlies tegenover Japan, waar ze in
manschappen wel het grote voordeel hadden. Het is na Pearl Harbour dat er pas officiële
oorlogsverklaring door China aan Japan is.
Initieel probeerden de grote 3 zich zoveel mogelijk op achtergrond te houden over wat er zich
afspeelde tss China en Japan, terwijl de Chinese nationalisten wel grote vragende partij waren vr
internationale steun. Na Pearl Harbour verklaart VS handen vol te hbb op het Pacific grondgebied.
Resultaat is dat Japan wel gemeenschappelijke vijand werd, mr iedereen voerde individueel zijn strijd
uit.
Op 1 oktober 1949 roept Máo de Volksrepubliek China (PRC = People’s Republic of China) uit, iets
wat VS nt vr ogen hadden. De VS had namelijk Nationalistisch China al erkend als 4de grote macht in
de VN. De Nationalisten trokken zich terug op Formosa (huidig Taiwan, ROC= Republic of China)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ElleWoods2709. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.89. You're not tied to anything after your purchase.
