Summary
Samenvatting relationele vaardigheden
- Course
- Institution
Samenvatting relationele vaardigheden
[Show more]
Seller
Followbodereviere
Reviews received
Content preview
RELATIONELE VAARDIGHEDEN 2 2020-2021H1 Omgaan met weerstand
INHOUDSOPGAVE
Inleiding
Leerdoelen
1. De aanwezigheid van weerstand
1.1 Een gezonde eigenschap: zelfbehoud
1.2 Uitingsvormen van weerstand: Direct vs. Indirect
1.2 Verpleegkundige in rol van “vertaler”
2. Beïnvloedende en regulerende factoren
2.1 Team en afdelingsklimaat
2.2 Communicatie & relatie zorgverlener-zorgvrager
2.2.1 Sensitiviteit/responsiviteit als kracht
2.2.2 Communicatie & relatie: bepalende factoren
A. BULLDOZER versus BALLETDANCER
B. Bepalende en regulerende factoren
2.3 Contextfactoren
2.4 Factoren m.b.t. de rol van zorgvrager
3. Constructief omgaan met weerstand
3.1 Herkennen
3.2 Erkennen
3.3 Betekenisvolle relatie creëren
3.4 Zorgverlening moduleren
3.5 Afronden
4. Te vermijden
Inleiding
Afweer en weerstand hebben in de hoofden van veel hulpverleners een negatieve connotatie. “Ik
kom hier om mensen te helpen en die gaan het even moeilijk en ingewikkeld maken.” Maar toch is dit
dagelijkse, zo niet wekelijkse realiteit. Zorgvragers zijn in een onvrijwillige positie gebracht door
ziekte, verlies, bedreiging, slecht nieuws, een ongeval, een gezondheidsprobleem, soms een
kleinigheid in ‘onze’ ogen, een afscheid, een beperking, afhankelijkheid, … En hij/zij moet hiermee op
weg, voor lange of voor kortere duur. Dit geeft spanningen, emoties, nare gedachten en ook veel
reacties. Reacties, om met dit nieuwe gegeven om te gaan, eventueel het gegeven waar men al een
tijdje zo bang voor was.
,RELATIONELE VAARDIGHEDEN 2 2020-2021
Wij zullen ontdekken dat het fenomeen “weerstand” een nuttig mechanisme kan zijn, mits de
verpleegkundige er op een constructieve en sensitieve manier mee omgaat en deze professioneel
hanteert. De signalen opmerken, dit kunnen vertalen om er een correcte interpretatie aan te
koppelen en er vervolgens iets mee doen. Dat is waar een verpleegkundige in staat moet toe geacht
worden.
Na een verduidelijking van waaruit weerstand ontstaat, wordt in dit hoofdstuk een overzicht gegeven
van de vormen waarin weerstand zich kan uiten. Aansluitend worden de verschillende
beïnvloedende en regulerende factoren van weerstand besproken. En eens je daar zicht op hebt,
belichten we hoe je constructief kan omgaan met weerstand en de relatie met de zorgvrager
herstellen. In bijlage is hierover een richtinggevend en ondersteunend schema terug te vinden.
SCHEMA: ‘OMGAAN MET WEERSTAND’
LEERDOELEN
Na het bestuderen moet je:
Weerstand kunnen omschrijven als gezonde menselijke eigenschap
Directe en indirecte uitingsvormen van verzet kunnen weergeven
Directe en indirecte uitingsvormen van verzet kunnen herkennen in een casus
De rol van de verpleegkundige als vertaler kunnen uitleggen in eigen woorden
Verschillende factoren die aan de basis van weerstand kunnen liggen, kunnen weergeven
De 4 grote groepen van beïnvloedende en regulerende factoren kunnen benoemen
De 4 grote groepen van beïnvloedende en regulerende factoren kunnen duiden in eigen
woorden
De doelstellingen bij het constructief hanteren van weerstand kunnen toelichten
De gespreksmethodiek kunnen weergeven
De communicatietips kunnen omschrijven om weerstand te herkennen
De communicatietips kunnen omschrijven om weerstand te erkennen
De gespreksmethodiek stapsgewijs kunnen toepassen op een casus
Foutieve aanpak van weerstand kunnen herkennen en weergeven
Er in slagen ‘uit de weerstand te blijven’ en er constructief mee om te gaan
1. De aanwezigheid van weerstand
1.1 Een gezonde eigenschap: zelfbehoud
Weerstand en verzet dragen een eerder negatieve klank met zich mee. Iemand die niet wil
meewerken of niet wil luisteren, wordt dan ook al snel als ‘lastig’ gezien. Bij het professioneel
omgaan met weerstand, is het echter van fundamenteel belang dat je als zorgverlener beseft dat
, RELATIONELE VAARDIGHEDEN 2 2020-2021
weerstand ontstaat bij jezelf. Het is namelijk jouw beleving van hoe de ander zich gedraagt. Die
persoon zal zijn eigen gedrag immers nooit als weerstand aanzien, wel integendeel. Het getuigt net
van betrokkenheid, van iemand die voor zichzelf en zijn eigen belangen opkomt.
VOORBEELD
Privacy beschermen door eigen territorium af te bakenen, iemand niet binnen laten
(letterlijk en figuurlijk: de gedachtewereld afsluiten)
Kritiek niet klakkeloos aanvaarden, je verdedigen
Hulp van anderen afwijzen, zelfstandig willen werken
Reclame niet kritiekloos opvolgen, niet laten meeslepen door de massa
Kritisch toetsen van wetenswaardigheden en nieuwtjes
Angst De zorgvrager komt in zekere zin in een afhankelijke positie terecht. Daardoor komt de vrijheid voor
voor het een stuk in het gedrang. Men moet iets bekend loslaten, maar het onbekende schrikt af en men voelt
onbekend zich bedreigd. Dit roept weerstand op. Dit gedrag kan gezien worden als een
e beschermingsmechanisme tegen al te gemakkelijk binnendringende psychische invloeden. Een
gezonde dosis kritiek en wantrouwen die zorgen voor het behoud van je individualiteit. Om die reden
zijn weerstand en verzet gedragseigenschappen die voor iedereen noodzakelijk zijn om aan
Onbewust zelfbehoud te doen. Het komt van binnenuit, maar het gebeurt niet altijd bewust of met opzet. De
persoon zit vaak zelf verstrikt in dit conflict en heeft niet steeds een duidelijk idee wat er verder te
gebeuren staat. Weerstand is in die zin niet te vertalen als onwilligheid. Men kan zo zichzelf blijven
en de ander op de nodige afstand houden
Veelal is er sprake van tegenstijdige gevoelens tegenover de hulpverlening:
- Patiënten willen eigenlijk beter worden (hoop), doch is er vrees en angst voor het onbekende
- De wens om te veranderen houdt ook een bedreiging in: loslaten van het bekende, loslaten
van gewoontes
o bij wijziging in de leef- en woonsituatie
o bij wijziging in de therapie
o bij activering van de zorgvrager
o bij het op gang brengen van een leerproces: zichzelf leren behandelen
o bij het opstarten van sociale begeleidingsgesprekken, …
1.2 Uitingsvormen van weerstand: Direct vs. indirect
Dat weerstand voorkomt, is met andere woorden niet erg. Integendeel! Het is zelfs normaal en
nuttig. Het wordt wel een probleem als de weerstand blijft duren of gaat escaleren. Het contact
tussen de hulpverlener en de zorgvrager kan op die manier aangetast worden. Het is niet zozeer van
belang hoe dit precies geuit wordt, zolang je de weerstand maar herkent. Pas dan zal je als
hulpverlener adequaat kunnen reageren en het contact kunnen herstellen.
Een adequate reactie veronderstelt dus een tijdig ingrijpen. Om dit te kunnen verwezenlijken, moet
je als hulpverlener natuurlijk in staat zijn om de juiste signalen op te kunnen merken. Weerstand kan
, RELATIONELE VAARDIGHEDEN 2 2020-2021
namelijk op heel wat verschillende manieren geuit worden. De zorgvrager kan argumenteren,
onderbreken, ontkennen of negeren. Deze reacties kunnen telkens ook nog eens opgesplitst worden
in een directe en een indirecte vorm. De tabel hieronder biedt een overzicht van de verschillende
vormen waar weerstand geuit wordt.
DIRECT INDIRECT
ARGUMENTERE De kennis van de hulpverlener in twijfel Wrange humor
N trekken vb. ze leren je hier wel hoe je er mee
vb. dat kan niet waar zijn, het klopt niet dat, om moet gaan
…
Cynisme, spot, sarcasme
De hulpverlener niet serieus nemen vb. de dokters kunnen er wat van!
vb. wat weet jij over …, je hebt het zelf nooit
Manipulerend gedrag
meegemaakt
vb. medicatie weer uitspuwen of
Verwijten, provoceren opsparen, infuus bijregelen
vb. jij hebt gemakkelijk praten, jij! Zou jij dat
Kritiek onrechtstreeks uiten
willen al je hier lag??
vb. op de voeding, op de bedden, …
Bezwaren aanvoeren
vb. de therapie duurt te lang, is te lastig, …
Zich verzetten tegen regels en normen
vb. ik kan me niet aanpassen aan die
spreekuren
Aanvoeren geen tijd te hebben
vb. ik heb geen tijd om naar die afspraak te
komen
Een hulpverlener afwijzen
vb. die student moet mij niet meer komen
wassen
ONDERBREKEN De hulpverlener onderbreken
vb. stop maar, ik weet het al; ik wil er niet
over praten
ONTKENNEN Andere mensen van zijn problemen Onwil om te veranderen
beschuldigen vb. ik heb geen tijd, laat mij gerust
vb. ik heb geen probleem, ik drink omdat mijn
Luchtigheid en oppervlakkigheid bij
vrouw van alles verwijt, het is haar schuld
zwaar zieke personen
Het oneens zijn met de hulpverlener, zonder vb. de werkelijkheid niet onder ogen
tegenargument zien
vb. je zegt dat ik minder suiker moet eten,
In algemeenheden praten
maar dat is niet juist, want ik voel me prima
vb. patienten met kanker kunnen veel
Eigen gedrag rationaliseren aan
vb. ik drink niet meer dan mijn vrienden, wat
Niet coöperatief zijn
is er nu verkeerd aan om af en toe een pint te vb. niet op tijd in de kamer zijn voor de
drinken? verzorging
Onkwetsbaar voelen
vb. ik kan er wel tegen, ik hoef die medicatie
niet; laat die rolwagen maar staan, ik kan het
zonder
Negatieve uitspraken over zichzelf maken
vb. ik kan niet meer stoppen met roken, ook
al zou ik dat willen
Kritische uitlatingen
vb. klopt dit wel?
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller bodereviere. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.34. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76669 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now