Summary
uitgebreide samenvatting historische context verlichting
- Course
- Level
erg uitgebreide samenvatting van de historische context: 'De verlichting'
[Show more]
Seller
Follow
biancakieszl
Content preview
De verlichting (1650-1900)Oriëntatie :
17e eeuw: wetenschappelijke revolutie
Europa 18e eeuw
Verlichting: met zijn verstand zou de mens alle maatschappelijke problemen kunnen
oplossen
Democratische Revoluties in Europa en Noord-Amerika
Revoluties geïnspireerd door verlichte ideeën over vrijheid en gelijkheid
Gevolg: grondwetten, inspraak in bestuur, mensenrechten en tolerantie
Maar ook: veel geweld en executies
Spanning tussen vrijheid en gelijkheid
19e eeuw nieuwe politieke stromingen geïnspireerd door de verlichting of gingen er
juist tegen in.
2.1 verlichte ideeën over een betere samenleving
Kenmerkende aspecten:
23. het streven van vorsten naar absolute macht
26. de wetenschappelijke revolutie
27 Rationeel optimisme en een ‘verlicht denken’ dat werd toegepast op alle terreinen
van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen
28. voortbestaan van het acien régime met pogingen om het vorstelijk bestuur een
eigentijdse verlichte vorm te geven
Welke ideeën ontstonden tijdens de verlichting over een meer rechtvaardige
samenleving (1650-1798)
Vooruitgang van de wetenschap
Middeleeuwen: geleerden waren meestal geestelijken. Scholastiek > filosofie staat in
dienst van de theologie
Renaissance: steeds meer onderzoekers zijn geen geestelijken> humanisten> gaan
uit van Griekse en Romeinse auteurs.
Draagt bij aan het ontstaan van het nieuw mens- en wereldbeeld van de
Renaissance
Humanisme
Bestuderen van teksten uit de Oudheid
Niet God en de hemel staan centraal
Stimuleren nieuwe wetenschappelijke belangstelling
Er is nauwelijks sprake van vernieuwing maar veelmeer van teruggrijpen
Wetenschappelijke revolutie
Halverwege de 17e eeuw: begin van het verlicht denken
Wetenschappelijke revolutie: niet de oude ideeën zijn leidend maar waarnemingen
en experimenten
Nieuwe manier van kijken naar de natuur
Voortbouwen op de Renaissance> grijpt vooral terug op klassieke oudheid> niet
kritiekloos.
,Kenmerken
Nieuwe manier van onderzoeken: observeren, experimenteren en redeneren
Grote veranderingen in het leven van mensen: vooruitgang in bijvoorbeeld medische
zorg, nieuwe energiebronnen
Verzet van de kerk en de overheid> kerkelijke opvattingen worden ondermijnd door
wetenschappelijk onderzoek
Oorzaken
De ontdekkingsreizen> verbreding wereldbeeld
Ambachtelijke technieken> de praktische kennis van ambachtslieden zorgde voor
verdere ontdekkingen
Humanistische tekstanalyse
Rationalisme va Descartes
Empirisme van Locke en Bacon
Moeilijk?
We vragen het aan kant: hij maakt een combinatie van rationalisme en empirisme
Kennis is een combinatie van rede en ervaring
Kennis kan niet zonder ervaring: kennis is immers niet aangeboren
Ervaring kan niet zonder kennis: waardoor wordt die stroom van ervaringen
geordend?
Empirisme lijkt logischer maak bedenk: zintuigen kunnen je bedriegen.
Natuur wetten van God
Isaac Newton komt door waarnemen en proeven doen tot natuurwetten
Antoni van Leeuwenhoek. Ontwerpt goede microscopen en ziet voor het eerst zaken
die niet in de bijbel voorkomen
Het idee van natuurwetten die zowel de baan van de planeten als de het leven op
aarde bepalen wekt argwaan bij de kerk.
Betekenis
Er was een nauwe samenhang tussen christelijke levensbeschouwing en
geocentrisch wereldbeeld> nu het ene ter discussie stond begon men te twijfelen
over het andere> twijfel aan het overgeleverde> niet perse onchristelijk
christelijke kerken zagen dit als aantasting van hun gezag> vreesden onrust bij
gelovigen> zo kreeg de kerken het verwijt dat ze vooruitgang tegenhielden
kerk onder druk
humanistische tekstanalyse> kritiek op de leer van de kerk: De Latijnse vertaling van
de Bijbel die de RKK gebruikte bevatte fouten> dit zou o.a. leiden tot hervorming.
Wetenschappers waren wel vaak gelovig: wetenschap bewees volgens hen de
grootsheid van god
De rol van de kerk komt ter discussie te staan
Geloof en samenleving
Wat was nu de positie van religie in de samenleving?
De kerk had het te vaak fout gehad> dat bewezen de nieuwe inzichten/
ontdekkingen
Geloof en geweten werden steeds meer zaken van het individu
Wie zelf nadenkt kan zelf bepalen wat hij gelooft> niet de vorst, niet de kerk
, Tegen het zere been
Maar vorsten willen maar één geloof in hun staat toestaan.
Uit godsdienstige overtuiging
Om godsdienstoorlogen te voorkomen
Ze bepalen dus ( denk aan de vrde van Ausburg) welk geloof hun onderdanen
moesten aanhangen
Die nieuwe opvattingen waren dus tegen het zere been
Wetenschappelijke revolutie leidt tot verlichting
Wetenschappelijke revolutie> mensen vertrouwen op hun eigen verstand
Niets wordt zo maar aangenomen omdat het in de Bijbel staat of omdat Socrates het
zegt
Verlichting ontstaat.
Wat is verlichting?
Periode van de westerse geschiedenis
Datering 2e helft van de 18e eeuw
Zeer divers verschijnsel
Wel een aantal kernideeën:
1. geloof in de rede als noodzakelijke leidraad van het menselijk handelen
2. Denkbeelden over een rechtvaardige samenleving waarin afkomst geen rol
speelt
3. Kennis maakt mens en maatschappij beter.
Rationeel optimisne
Verlichte denkers: wetenschappelijke methoden moeten toegepast worden op de
samenleving> alles moet getoetst worden aan de criteria van de redelijkheid
Rationeel optimisme: met zijn verstand kan de mens alle problemen oplossen>
geloof in maatschappelijke vooruitgang.
Concrete opvattingen
Verlichte denkers gaan in tegen traditie en geloof
Verstand en rede staan voorop
Individualisme
Tegen intolerantie
Scheiding van kerk en staat
Tegen misbruik van macht door kerk en staat:
Volksoevereiniteit
Sociaal contract tussen vorst en volk of volk onderling
De scheiding van de machten in een staat
Invloed van de verlichting
verlichtingsideeën> grote invloed op:
De inrichting van de maatschappij in het westen
Op wetenschappelijke praktijk in het westen
De opvattingen over moraal in het westen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller biancakieszl. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.54. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
62890 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now