samenvatting politiële en gerechtelijke organisatie
1 view 0 purchase
Course
Politiële en gerechtelijke organisatie
Institution
Universiteit Gent (UGent)
het is een samenvatting van PGO, van het eerste jaar criminologie aan de universiteit Gent. Hiermee was ik erdoor, ik had een 11/20. Het is een super goede samenvatting van al de theorie van uit de les samengelegd met het boek.
,THEMA 1: OPSPORING
INLEIDING – FRANSE TIJD
Waarom stilstaan bij de geschiedenis van de Belgische politie?
inzicht geven in de geschiedenis van het politiewezen in België
1. inzicht in het verleden draagt bij aan inzicht in de complexiteit van het heden:
‘…niet alleen de manier waarop het politiewezen momenteel is georganiseerd, is in hoge
mate de vrucht van tal van beslissingen die in het (verre) verleden onder druk van alle
mogelijke omstandigheden zijn genomen, maar ook de manier waarop er momenteel door
beleidsmakers wordt gesproken over zijn verdere reorganisatie, laat zien hoe sterk het
verleden doorwerkt in de vormgeving van de toekomst’ (Fijnaut 1995: v)
LEZEN
2. Opdrachten van politie én de organisatie van - én toezicht op - het politiebestel, steeds gesitueerd
in een ruimere socio-politieke en economische context:
‘Een wettekst over structuren lijkt een neutraal technisch vertoog over de organisatie van de
opdrachten van de politie. Daarachter schuilt echter een ideologisch geladen debat over de
plaats van de politie in de samenleving over het moeilijk te vinden evenwicht tussen
(staats)orde en individuele rechten en vrijheden’ (Eliaerts 1999: 39).
LEZEN
Drie voorafgaande bemerkingen: de geschiedenis van het politiewezen is…
1. Een rijke en complexe geschiedenis.
2. Niet enkel een geschiedenis van de misdaadbestrijding.
3. Kan niet losgekoppeld worden van de Belgische politieke en sociale geschiedenis.
Rode draden doorheen de politiegeschiedenis:
1. Een politiebestel gekenmerkt door een grote verscheidenheid en een onevenwichtige
ontwikkeling.
2. Spanning tussen centrale aansturing (bv; minister Binnenlandse zaken) en lokale
(gemeentelijke) autonomie (bv. burgemeester).
3. Spanning tussen streven naar efficiëntie en effectiviteit in politieoptreden en legitimiteit en
democratische controle. Dus spanning tussen legitimiteit en effectiviteit.
4. Diverse politie-instanties met eigen ontwikkelingsdynamiek die samen de politiezorg moeten
verzorgen – maar hoe?
1. DE FRANSE EN HOLLANDSE ERFENIS (1794 – 1830)
,1.1. DE FRANSE TIJD (1794 – 1814)
Belgisch politiebestel zal nog lang (tot aan de hervorming) de kenmerken van het Franse model
hebben
Frans model:
• De burgerlijke republiek (1794-1799)
politie hoort herkomst te vinden in burgerij
• Het militair Napoleontisch regime (1799-1814): “politiestaat”
politie wordt gebruikt als middel om macht uit te breiden
Gericht op openbare orde en politieke informatie
Kenmerken: militarisering, centralisering, verscheidenheid:
1. Militarisering (discipline en hiërarchie -> gendarmerie)
2. Centralisering: uitbouw gendarmerie, nationale wetgeving
• Uitvoerende macht (ministerie van politie) oefent controle uit (niet
de rechterlijke!!).
• Invoering onderscheid tussen administratieve en gerechtelijke politie
Administratieve
Gerechtelijke politie
(bestuurlijke) politie
Opsporen van misdrijven, vaststellen, bewijzen
Openbare orde handhaving
verzamelen
Voorkomen van misdrijven
Misdadigers voor het gerecht dagen (repressief)
(preventief toezicht)
Obv politiereglementen Wie? Politiecommissarissen, veld- en
boswachters, vrederechters, luitenanten en
kapiteins gendarmerie
• Joseph Fouché en de idee van de ‘haute police’.
JOSEPH FOUCHÉ
• Fouché was minister van Algemene Politie
• Oprichting Police Secrète (Openbare Veiligheid)
• Taak: inwinnen, analyseren en gebruiken van inlichtingen
door middel van informanten en infiltranten
• Reden: nood aan verzameling politieke informatie
• Politie wordt instrument in handen van machthebbers en wordt verwacht de samenleving in
het oog te houden
= Haute police (politieke inlichtingen) (itt police basse – focus op criminele inlichtingen)
3. Een verscheiden politieapparaat met als belangrijkste korpsen:
• ‘Corps de la Gendarmerie Nationale’ (1798-1809), daarna ‘Gendarmerie
Impériale’ (elitekorps)
• ‘Police municipale’ (vanaf 1789); zij moesten « zorgen voor een vlot en
veilig verkeer, openbare rust bewaken, handhaven orde bij festiviteiten,
controleren van maten en gewichten, treffen van maatregelen bij brand,
besmettelijke ziekten,.. En het verhinderen dat geesteszieken en dolle dieren
ongelukken veroorzaken » (Vandewalle, 1992)
• Zij hebben een administratieve en gerechtelijke taak
• Commissarissen, veldwachters
• Belangrijke rol voor lokale overheid: burgemeester!
• ‘Garde Nationale’, opgericht tussen 1800 en 1810. (voorloper burgerwacht –
openbare orde en grens/kustbewaking)
, 3 KORPSEN:
Gendarmerie Imperiale
Police municipal
Garde National
voor- en nadelen van dit systeem?
+ het is redelijk duidelijk afgebakend
- informatieuitwisseling is bijna onmogelijk
1.2. HOLLANDSE TIJD (1815 – 1830)
• Overname Franse erfenis, maar in mildere vorm; afzwakking van de ‘politiestaat’.
• De haute police blijft wel belangrijk
• Politieorganisatie: 3 vergelijkbare politiediensten
• Maréchaussée
(= gendarmerie, maar de term was zeer beladen) werd
centrale korps in de Nederlanden
• Gemeentelijke politie (commissarissen en veldwachters)
• Toename gemeentelijke autonomie van 1815 (maar weer afzwakking v.a.
1825)
• Burgerwacht of ‘schutterij’
2. DE EERSTE FUNDAMENTEN VAN EEN NATIONAAL GECENTRALISEERD
POLITIESYSTEEM (1830-1885) BELGIË GESCHEIDEN VAN NEDERLAND
• De eerste fundamenten (1830-1885) van een Belgisch politiebestel:
• 1830: Belgische onafhankelijkheid -> naar een sterke, gecentraliseerde staat
met gemeentelijke autonomie
• 1831: grondwet
• 2e helft 19e eeuw: industriële ontwikkeling
• Industriële crisis tussen 1873 en 1885:
Disciplinering van werkende klasse
• Stakingen en sociale onrust -> machthebber vraagt
om sterke politie, er kan chaos ontstaan
DE VERSCHILLENDE POLITIE-INSTANTIES (1830-1885)
STERK GEËNT OP DE FRANS-HOLLANDSE MODELLEN
4 politiediensten, 1 op basis van gemeentepolitie (lokaal gerichte politie) en drie gebaseerd op
militaire korpsen: gendarmerie, leger en burgerwacht + openbare veiligheid
Weerstand tegen gecentraliseerd politiemodel
1. De ‘Gendarmerie nationale’
• November 1830: ontbinding Maréchaussée; vervangen door ‘Gendarmerie
nationale’ (wordt later de Rijkswacht)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller hannevandoren. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.49. You're not tied to anything after your purchase.
