Class notes
HC 5 Staatsrecht
- Course
- Institution
Omvat Hoorcollege 5 van het vak Staatsrecht aan de EUR in Bachelor Jaar 2.
[Show more]
Seller
Follow
merle_1234
Reviews received
Content preview
HOORCOLLEGE 5GRONDRECHTEN
Wat is een grondrecht?
Formele definitie
- Grondrechten zijn de als grondrechten benoemde rechten die voorkomen in regelingen die van hogere
orde zijn dan de wet in formele zin
- Dus grondrechten zijn grondrechten als ze zo worden genoemd in de Grondwet of een Verdrag.
Materiele definitie
- Bescherming van het individu tegenover staat. Dus je hebt grondrechten om de burger te beschermen
tegenover de staat.
Wie kunnen beroep doen op grondrechten?
Natuurlijke personen: burgers, zowel individueel en groepen. Soms aan voorwaarden gebonden (denk aan
kiesrecht, dat je bijvoorbeeld een bepaalde leeftijd moet hebben voordat je een beroep kan doen op een
grondrecht)
Privaatrechtelijke rechtspersonen
- Bedrijven, kerkgenootschappen, stichtingen voor bijzonder onderwijs, politieke partijen
- Niet elk grondrecht is toepasbaar
Ambtenaren
- Art. 125a Ambtenarenwet (dit is een wet in formele zin)
o Beperkingscriterium: je mag een beroep doen op grondrechten, maar niet als dat een goede
vervulling van je werkzaamheden in de weg komt te staan.
o Over andere grondrechten wordt op dezelfde manier geoordeeld
- Als ambtenaar mag je een beroep doen op een grondrecht, en ambtenaren mogen net zoals gewoon
mensen beroepen doen op een grondrecht, dus als je grondrechten van ambtenaren wilt beperken,
dan moet je dat doen in/op basis van een wet in formele zin.
- Hoe hoger je als ambtenaar in hiërarchie staat, hoe beperkter de uitoefening van grondrechten
- De overheid in overheidsverband kan in beginsel geen beroep doen op grondrechten
Geschiedenis
- Ontwikkeld vanaf de 17e/18e eeuw
- Omdat de staat opkwam en de burger had een zekere vrijheid ten opzichte van de staat nodig.
Daarnaast de strijd om godsdienst en gewetensvrijheid, dus ook de eerste grondrechten gaan over
godsdienst.
- Juridische uitwerkingen vanaf eind 18e eeuw
o UVRM uit 1798 (aan het eind van de Franse grondwet)
o Bill of Rights uit 1791 (eerste 10 amendementen van de Amerikaanse grondwet)
- Grondrechten sinds 1815 neergelegd in Nederlandse Grondwet
- Grondrechtenverdragen vooral belangrijk na WO II
EVRM, ESH (afkomstig van de Raad van Europa)
IVBPR, IVESCR (afkomstig van de VN)
EVRM en IVBPR bevatten voornamelijk klassieke grondrechten
ESH en IVESCR bevatten vooral sociale grondrechten
,Categorisering
Het onderscheid tussen klassieke grondrechten en sociale grondrechten is het meest gebruikelijk:
- Klassieke grondrechten: ook wel subjectieve rechten, rechten waar burger zich op kan beroepen (art.
1-17 GW)
Doel = de overheid verplichten zich te onthouden van inmenging (overheidsvrije
sfeer/overheidsonthouding)
- Sociale grondrechten: vragen om actief handelen van de overheid (art. 18-22 GW)
Doel = leggen aan de overheid een verplichting op actief handelen (overheidsoptreden)
Dit onderscheid is niet echt hard te maken, want de voornaamste reden hiervoor is dat je vaak bij klassieke
grondrechten ook positieve verplichtingen hebt. Dus de verplichtingen voor de overheid om op te treden.
PROBLEMATISCH ONDERSCHEID
Plattform Ärtze für das Leben
Dit ging om een vereniging die tegen abortus was. En er zouden tegendemonstraties komen. En dit liep op
vechten uit en de politie ging ertussen staan. Toen kwam er een tweede demonstratie waarbij hetzelfde
gebeurde, en hierbij werd ook veel herrie geschopt en ook daar trad de politie op.
Het Hof kijkt voornamelijk wat er volgt uit artikel 11 EVRM, dit gaat over de vrijheid van vergadering en is een
klassiek grondrecht.
R.O. 31: hierin zegt het Hof dat het een interpretatie moet geven van artikel 11 EVRM. Het draait in dit
arrest om de interpretatie van art. 11.
R.O. 32: het is dus een klassiek grondrecht, want het verplicht de overheid tot onthouding, maar nee zegt
het Hof. Het kan niet worden opgevat als een onthoudingsplicht voor de Staat, want zo’n zuiver negatieve
opvatting zou onverenigbaar zijn met het doel en de strekking van art. 11 EVRM. → Soms vereist dit artikel
positieve maatregelen van de Staat.
- De overheid moet er dus voor zorgen dat de demonstratie onverstoord en rustig door kan gaan.
Door voldoende politiebescherming te bieden.
- Dus deze rechtsoverweging zegt dat uit een klassiek grondrecht een positieve verplichting kan
voortvloeien.
R.O. 34: dit zegt wat anders, want je hebt inderdaad zo’n positieve verplichting ook bij klassieke
grondrechten, maar terwijl het de plicht is van lidstaten om redelijke en passende maatregelen te nemen om
de demonstraties vreedzaam te kunnen verlopen, kunnen ze vreedzame demonstraties niet garanderen en
hebben ze hierdoor dus een ruime beoordelingsvrijheid bij de keuze van de middelen die ze daarbij
gebruiken.
Ze hebben dus de verplichting vanuit art. 11 EVRM om maatregelen te treffen, maar geen verplichting tot het
boeken van resultaten.
GRONDRECHTSTHEORIEËN
Vijf relevante theorieën
Twee vragen (die hiervoor relatief zijn, voor de theorieën)
1. Wat is het karakter van grondrechten?
2. Welke functie hebben grondrechten?
Belang van theorieën
- Theorieën zijn niet onmisbaar, je hebt ze niet per se nodig. Wel verhelderend voor interpretatie
grondrechten
, De vijf theorieën:
1. Liberale theorie
2. Institutionele theorie (niet relevant)
3. Waardentheorie (niet relevant)
4. Democratisch-functionele theorie (niet relevant)
5. Sociaalstatelijke theorie
Liberale theorie
Dit is de oorspronkelijke theorie en de rest zijn nuanceringen ervan. De liberale theorie is ook de oudste
theorie. Grondrechten zijn rechten van individuen tegen de staat
- Bij grondrechten moet er sprake zijn van zo min mogelijk staatsbemoeienis
- Nadruk op klassieke grondrechten niet het grootste probleem alleen wordt eruit gegaan van
autonome individu die precies weet wat hij kan en wil en geen hulp van buitenaf nodig heeft (grootste
kritiek) en daarom zijn de andere theorieën ontwikkeld. Omdat er dus zoveel kritiek was
- Voornaamste theorie bij grondrechttheorievorming
Sociaalstatelijke theorie
- Burger is niet autonoom. De burger heeft hulp nodig, hetzij van maatschappelijk organisaties, hetzij van
de overheid
- Staat moet voorzieningen treffen voor de ontplooiing van de burger sociale grondrechten
- Staat moet belemmeringen bij de uitoefening van vrijheid uit de weg ruimen (bijv. door subsidies) en
overheid heeft een actieve rol. Dus dit soort voor gelijke kansen onder burgers → overheidshulp
Conclusies Burkens: meta juridische theorieën
Er is niet één juiste theorie. De ontwikkeling van de grondrechten is te breed en veelzijdig om te
zeggen een theorie is de juiste. Grondrechten representeren bepaalde waarden en manieren om de
maatschappij in te richten en daar zijn ook theorieën voor.
Liberale theorie heeft primaat, omdat alle theorievorming met deze theorie is begonnen en omdat de
meeste grondrechten nog steeds in het klassieke grondrechtenstramien zitten.
Grondrechten werken op verschillende niveaus:
Microniveau werking grondrechten tussen burgers onderling
Macroniveau werking grondrechten verhouding burger en staat
Mesoniveau werking grondrechten verhouding burger en maatschappelijke organisaties
of maatschappelijke organisaties en overheid
Grondrechten waarborgen differentiatie, waarborgen dus veelzijdigheid en zijn daarom een groot
goed.
Burkens: Bij de theorie van Burkens wordt er dus niet echt ingegaan hoe er in de rechtspraak wordt
omgegaan met grondrechten.
Thomas Alexy: Deze theorie ziet juist op het feit hoe er in de rechtspraak wordt omgegaan met
grondrechten.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller merle_1234. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.29. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now