Summary
Samenvatting privaatrechtsgeschiedenis deel intern recht
- Course
- Institution
- Book
samenvatting van privaatrechtsgeschiedenis deel intern recht door middel van nota's uit de les.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
Rechten2003
Reviews received
Content preview
PRIVAATRECHTSGESCHIEDENIS DEELINTERN RECHT
Collega’s van hedendaags recht bekijken enkel het recht van vandaag. In deze cursus wordt er
gekeken naar recht van meer dan 2500 jaar. Met als gevolg: soms niet dezelfde definitie.
Bijkomend is dat er soms fouten zijn in het hedendaagse recht: bv. Middellijke
vertegenwoordiging. Bepaalde begrippen doorheen de geschiedenis enorm veranderd. Soms
andere definities omdat het verleden anders is.
Indeling van de cursus:
- Extern recht: over de makers van het recht = historisch = gemakkelijker.
- Intern recht: over de rechtsregels = juridisch = moeilijker.
Voor extern: slides met audio! Intern: wat in les behandeld is geweest. Puntenverdeling: 7
extern – 13 intern + een bonusvraag van het gastcollege.
Tekst wetsvoorstel boek 6 staat op ufora en mag meegenomen worden naar het examen.
Nieuwe stof: zie addendum. Zie ook woordenlijst latijn als opfrissing.
I. Personen- en familierecht
A. BASISBEGRIPPEN BIJ DE STUDIE VAN HET PERSONEN- EN FAMILIERECHT
Privaatrecht maakt een onderscheid tussen vermogensrecht en personen- en familierecht.
- Personen- en familierecht = de rechtsregels die de rechtspositie van het individu als dusdanig en de
relatie tot hun partner en verwanten. In de enge zin maar ook in de ruime zin wanneer er geld bij komt
kijken. Deze categorie rechten kan je niet vervreemden.
- Vermogensrecht = rechten die je in geld kan waarderen. Bv. Een waterfles, pc, … maar bv. Je man kan
je niet verkopen en behoort niet tot je vermogen. Deze kan je wel vervreemden. We zien veel invloed
van de romeinen in het vermogensrecht. Dat zie je bij personen en familierecht veel minder.
Enkele basisbegrippen zodat we de cursus beter begrijpen: zijn vooral begrippen uit de 19de eeuw. Men mag niet
veronderstellen dat onze voorouders reeds met deze begrippen werkten.
- Rechtssubjecten: mensen: hebben rechten en verplichtingen. Het geheel hiervan is de juridische
persoonlijkheid. Natuurlijke en rechtspersonen.
- Rechtsobjecten: dingen: hebben geen rechten en verplichtingen. Zijn dingen waar mensen rechten op
hebben. Bv. Een gsm.
- Rechtspersonen: entiteiten die geen mensen zijn maar wel rechten en verplichtingen hebben. Bv. De
Ugent.
- Dierenrechten: dieren zijn speciaal à in het BBW worden dieren als aparte categorie behandeld.
Onderscheid tussen rechtssubjecten en rechtsobjecten komt door dit onder druk te staan.
1
, - Juridische persoonlijkheid:
o Rechtsbekwaamheid = kan je al dan niet rechten hebben.
o Handelingsbekwaamheid = gebeurt door het stellen van rechtshandelingen = kan je die
rechten dat je hebt uitoefenen? Een rechtshandeling is iets dat je doet dat ook juridische
gevolgen heeft. Dus handelingsbekwaamheid = bekwaamheid om rechten uit te oefenen door
het stellen van rechtshandelingen.
Rechtshandelingen zijn rechtsfeiten = feiten waaraan het recht bepaalde gevolgen hecht, maar die feiten kunnen
ook ongewilde gebeurtenissen zijn.
B. DE RECHTSBEKWAAMHEID
Staat van personen: Rechtsbekwaamheid wordt bepaald door de staat = de rechtstoestand als lid van de
gemeenschap. Iedereen in België is vrij en gelijk. Let wel in de geschiedenis was het anders.
- Nu: vrijheid en gelijkheid. Dit zijn fundamentele principes van ons burgerlijk recht sinds de FR. Gevolg:
iedereen kan rechten hebben, zonder beperkingen.
- Voor 1795: geen vrijheid, geen gelijkheid.
Rechtsbekwaamheid gaan we niet meer dan dit bekijken.
C. DE HANDELINGSBEKWAAMHEID
Handelingsbekwaamheid, wordt bepaald door o.a. leeftijd, geslacht, … Leeftijd: logisch. Geslacht: ???????
1. DE VROUW
A. INLEIDING
Dat vrouwen onbekwaam zijn is voor ons ondenkbaar. Maar dit was anders in verleden. Oud BW art 212 à als
je trouwt veranderd er niks aan je handelingsbekwaamheid. Waarom dan in de wet? Voor 1976 veranderde er
wel iets, als je trouwde veranderde je handelingsbekwaamheid als vrouw. Pas vanaf de jaren 60/70 à
bewustwording daarvan door invloed feminisme op historici.
Welke vrouwen kennen we zoal? Marie Popelin maar zij geeft een vertekend beeld: van Marie Popelin zelf, van
haar medestanders, van het belang van deze zaak, van het belang van het recht. Emilie Claeys, Isabelle Gatti de
Gamond, … Marie is de eerste vrouw die in België een rechtendiploma heeft gekregen aan de ULB. Ze wil
advocaat worden, de balie zegt dat Marie het kan vergeten. Waarom was het recht nadelig voor vrouwen? De
mentaliteit zag de vrouw als minderwaardig.
Opgelet! Juridische discriminatie is minder belangrijk dan de mentaliteit waaruit ze voortkomt. Ideaalbeeld van
de moeder aan de haard. Het is dus belangrijker om te zien van waaruit het recht voortkomt. Er was ook
discriminatie door natuur:
- Geen goede voorbehoedsmiddelen.
- Gevaren zwangerschap. 1/3 overleed hiervan.
- Fysieke zwakte vrouwen = zij waren gemiddeld genomen minder sterk.
Geen eenvormig statuut vrouwen à Het statuut van de vrouwen is niet altijd overal hetzelfde geweest
naargelang de tijd en plaats. Bv. Vrouw in gent of luik zal totaal anders geweest zijn. Wat eigenlijk de basis is:
vrouwen werden vroeger benadeeld behalve op de leeftijd om meerderjarig te worden, daarbij werden ze
2
,bevoordeeld. Bij de vrouw was het 12, de man 14/15. Maar dit valt ook te relativeren. Vrouwen in steden hadden
een beter statuut dan op het platteland.
B. DE ONGEHUWDE VROUW
Algemeen: De ongehuwde vrouw zal er qua rechtspositie altijd beter aan toe zijn.
Het romeins recht
Opgelet: sui iuris: van eigen recht zijn <> alieni iuris: van andermans recht zijn.
- Alieni iuris: onder patrias potestas = macht van de vader. Je hebt hier niets te zeggen.
- Sui iuris: niet onder patrias potestas.
o Aanvankelijk niet handelingsbekwaam.
o Later onder voogd.
o Verdwijnt uiteindelijk à Het systeem met de voogd gaat echter verdwijnen en is in het begin
van onze jaartelling grotendeels verdwenen.
Als vader doodgaat dan vervalt zijn macht. Kan je dan rechtshandelingen stellen? Ja er moet een man/voogd
aanwezig zijn en gewoon aanwezig zijn, geen toestemming geven. Er komt een einde aan de macht van de vader
als hij doodgaat. Je bent een zelfstandige vrouw. Aanvankelijk bij de Romeinen kon je geen rechtshandelingen
stellen. Al snel zal dit veranderen: je moet gewoon de aanwezigheid van een voogd hebben (een man). Hij moet
niet persé toestemming geven om een rechtshandeling te stellen maar hij moet er gewoon bij staan. Zo is er een
extra obstakel om nog even over de beslissing na te denken. Het systeem met de voogd zal naderhand verdwijnen
en rond de 1e eeuw na Chr. zal het al volledig verdwenen zijn. De voogd zal niet meer nodig zijn.
Het Germaans recht en de vroege middeleeuwen
Aanvankelijk: onbekwaamheid à Aanvankelijk zelfde systeem als bij begin van romeinen. Na volksverhuizingen:
bekwaamheid à De Germaanse stammen vallen het romeinse rijk binnen en mannen gaan vechten, vrouw gaat
bekwaam zijn omdat mannen gaan vechten zijn en eventueel sterven. Verklaring: oorlog is goed voor vrouwen?
De late middeleeuwen en de moderne tijd
In de late middeleeuwen (13de tot 18de eeuw) gaat het terug achteruit met de vrouw. Er komen beperkingen op
de handelingsbekwaamheid van ongehuwde vrouwen:
- Er moet weer bijstand zijn door een voogd = man bij zijn om het je lastig te maken zodanig je als vrouw
nadenkt, maar:
o Dit is niet overal: vooral Brabant en Luik.
o Soms op eigen verzoek vrouw om zo advies te krijgen van haar man.
o Is beperkt: eerder een soort rechtshulp. De voogd moet je adviseren en er gewoon bij zijn.
o De teksten hierover zijn niet zo duidelijk.
- senatusconsultum velleianum à doel in romeinse recht: bescherming vrouwen. Bij ons: geen vrouwen
als borg voor de fouten van hun man.
3
, De Franse Revolutie
Hier kwam het terug in orde voor ongehuwde
vrouwen. Bekwaamheid kwam voor in het
burgerlijk recht. De ongehuwde vrouw is volledig
bekwaam.
Conclusie 1: er is geen rechtlijnige evolutie voor de
handelingsbekwaamheid van de vrouw. Het is een
evolutie met vallen en opstaan. De geschiedenis is
niet altijd datgene dat vooruitgaat.
Foto = positie vrouwen. Rome begin = 0.
Conclusie 2: de ongehuwde vrouw: juridisch beter. Maar:
- Maatschappelijk ideaal gehuwde vrouw à je leeft in een maatschappij die vindt dat je als vrouw enkel
kan trouwen en kindjes kweken.
- 2de probleem: verwerven van een inkomen.
Voor het privaatrecht moet je vooral kijken naar de vrouw die getrouwd is.
C. DE GEHUWDE VROUW
De romeinen
Aanvankelijk onder manus echtgenoot. Manus = macht over de vrouw. Hier ook weer onderscheid sui iuris en
alieni iuris.
Zelfs als je trouwt blijf je onder de macht van je vader en die kan tot rare situaties leiden. Het huwelijk zelf geeft
je man geen macht over zijn vrouw dit moet hij doen door middel van een rechtshandeling = een manus. Stel dat
die aparte rechtshandeling er niet is dan doet hij dit door usus = gebruik. Als hij ze een jaar lang gebruikt heeft
dan heeft hij door verkrijgende verjaring ook de macht over zijn vrouw. Zodra de man macht heeft over zijn
vrouw heeft zij dezelfde positie als zijn dochter.
Het 3 nachtelijk afwezig zijn à hiermee kan vrouw dit tegenhouden. De macht van de man over zijn vrouw
verdwijnt echter al vlug bij de romeinen (trinoctio abesse).
Van de Germanen tot het Burgerlijk Wetboek van 1804
De maritale macht
Er is niet veel evolutie, blijft grotendeels hetzelfde. Maritale macht = de man is de heer en meester, de man is de
baas. Een vrouw moet haar echtgenoot gehoorzaam zijn, zij is onderdaan. Doet zij dit niet? Tuchtigingsrecht.
= hij slaat erop. Vrouwenmishandeling is dus het recht van een man. Er is echter wel een beperking à Je mag de
vrouw niet doden tenzij je de vrouw betrapt in bed met een ander, de man mag hij niet dooddoen maar de vrouw
wel.
De oplossing is gaan lopen maar dat mag niet want je hebt de verplichting om samen te wonen, jij moet daar
wonen waar hij beveelt en hij mag je zelf opsluiten. Zij moet ook haar man getrouw zijn.
Relativering van de maritale macht: de man heeft ook plichten ten overstaande van zijn vrouw maar: deze zijn
lichter. Enkele voorbeelden:
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Rechten2003. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $14.76. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67866 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now