Samenvatting week 7 EU-recht
Eijsbouts e.a.: Hoofdstuk 6 p. 225-230 en 239-244
Steunmaatregelen van de lidstaten
Artt. 107 t/m 109 VWEU vormen staatssteunregime. Regels die slaan op verstrekken van
steunmaatregelen, subsidies of andere voordelen van financiële aard die door lidstaten worden gegeven
aan individ ondernemingen of groepen ondernemingen bepaalde sector economie, dan wel aan
bepaalde geografische regio’s.
Het verbod en het begrip steunmaatregel
Art. 107 lid 1 VWEU geeft het algemene verbod. Het bevat aantal elementen, maar bepaling geen
algehele directe werking hoewel nat.rechters kunnen (en moeten) vaststellen dat sprake is van
staatssteun, maar niet over de toelaatbaarheid: dat is aan Commissie, bij wie steunmaatregel moet
worden aangemeld. Ook bij staatssteunverbod staat verwezenlijking doelstellingen interne markt
voorop. Alleen maatregelen die handelsverkeer tussen lidstaten ongunstig (kunnen) beïnvloeden. Begrip
interstatelijke handel zelfde wijze interpreteren als 101 en 102; dat geldt ook voor begrippen als
‘onderneming’ en ‘vervalsing van de mededinging’. Maatregelen kunnen ook worden toegekend door
lagere overheden (provincie, gemeente e.d.).
Onderscheid tussen steunmaatregelen van lidstaten en steunmaatregelen in welke vorm dan ook met
staatsmiddelen bekostigd. Vuistregel: slechts sprake van een steunmaatregel als die betrekking heeft op
overdracht van geld door overheid aam bedrijfsleven of de overheid op andere manier, direct of indirect,
geld kost. Op geld waardeerbaar vanuit een oogpunt van de overheidskas.
Maatregelen die een reëel economisch voordeel toekennen aan bepaalde onderneming of productie ten
laste van de staat. (bijv. lening tegen zachte rente, belastingvoordelen e.d.).
Niet alle investeringen of deelnemingen door overheid in aandelenkapitaal vallen als verboden
staatssteun aan te merken. Commissie heeft private-investeerders-principe ontwikkeld. Alle gevallen
waarin overheid deelneemt aandelenkapitaal onderneming op zelfde wijze en onder vergelijkbare
voorwaarden als door private investeerders, niet als staatssteun beschouwd.
Subsidies aan ondernemingen belast met diensten van algemeen economisch belang
In arrest Altmark heft hof de subsidiëring van een onrendabele busroute door de overheid buiten
werking van art. 107 VWEU gebracht. Dat betekent geen staatssteun. Hof stelde wel 4 strikte
voorwaarden, bedoeld om de gesubsidieerde maatschappij niet een onredelijk concurrentievoordeel te
bezorgen:
1. Sprake van duidelijk omschrijving van verplichtingen en duidelijke belasting van een
onderneming met deze verplichtingen;
2. De compensatie moet gebaseerd zijn op objectief en doorzichtig vastgestelde parameters die
van tevoren bekend zijn;
3. Er mag geen sprake zijn van overcompensatie;
4. Om tot een keuze van uitvoerende ondernemingen te komen, wijst het Hof op de noodzaak van
een aanbesteding of vergelijking met de kosten die een gemiddelde, goed beheerde
onderneming in betrokken sector zou hebben gemaakt.
Selectiviteit en art. 107 lid 1 VWEU
Artikel spreekt van begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties. Steunmaatregel
dient dus selectieve werking te hebben. Specifieke onderneming of bedrijfstak te bevoordelen of
specifieke productievorm. Dus steunmaatregelen voor bedrijfsleven algemeen dus geen staatssteun.
Toegelaten steunmaatregelen
Lid 2, bepaalde steunmaatregelen verenigbaar met interne markt. Het is dus steun, maar wel toegelaten.
De Commissie beoordeelt dit. Betreft steunverlening van sociale aard aan individuele verbruikers op
voorwaarde dat deze worden toegepast zonder onderscheid naar oorsprong van producten;
steunmaatregelen tot herstel schade veroorzaakt door natuurrampen of buitengewone gebeurtenissen;
en steunmaatregelen aan bepaalde regio’s van Duitsland m.b.t. nadelen die rechtstreeks vallen terug te
voeren naar Tweedeling Duitsland…
, Regionale en sectorale steun
Steun regionale economieën kan verenigbaar zijn interne markt o.b.v. 107 lid 3 sub a of sub c. als regio
lidstaat in aanmerking wil komen voor sub a (streek abnormaal lage levenstandaard), moet eerst
aanwijzing komen van Commissie. Criterium sub c geeft ander doel, namelijk vergemakkelijking van
economische bedrijvigheid in bepaalde regio wanneer die tijdelijk wat is achtergebleven bij landelijke
ontwikkelingen in betrokken lidstaat. Voor operationele of bedrijfssteun wordt in algemeen geen steun
toegelaten. Voor sociale steun heeft Unie omvangrijke steunprogramma’s m.b.t. bepaalde sectoren
economische bedrijvigheid.
Beleid en groepsvrijstellingen staatssteun
Niet alle steunverlening negatief beoordeeld. Raad en Commissie erkennen dat steunverlening kan
worden ingezet als beleidsinstrument om bepaalde economische bedrijvigheid te stimuleren. Een
complex geheel aan regelingen, waar lidstaten en decentrale overheden hun weg in moeten vinden.
toezicht en controle op naleving art. 107 VWEU
Art. 108 lid 3 bepaald dat Commissie van elk voornemen tot invoering of wijziging steunmaatregelen
tijdig op hoogte moet worden gebracht. Voor aanmeldingsplicht centrale overheid verantwoordelijk.
Notificatieplicht nader geconcretiseerd in verordening (zie p. 240). Ook procedureregels, die Commissie
in acht dient te nemen bij beoordeling steunmaatregelen en wijze waarop lidstaten aan onderzoek
Commissie moeten meewerken, onder meer door gevraagde inlichtingen te verschaffen, zijn geregeld.
Lidstaten die niet conform verordening medewerking verlenen, kunnen door Commissie in procedure
voor HvJ tot orde worden geroepen (108 lid 2). Als steunmaatregel volgens geldende procedure
goedgekeurd, dan kan worden uitgekeerd. Het is verboden de uitkering op voorhand al te doen (stand
still verplichting). Deze volzin van art. 108 lid 3 heeft directe werking.
Commissie heeft mogelijkheid geopend voor nat. rechter om vragen over steunregime aan Commissie te
stellen. Art. 108 lid 1 bepaald dat Commissie voortdurend toezicht houdt op bestaande en
goedgekeurde steunmaatregelen lidstaten (voortdurend onderzoek).
PreussenElektra exploiteert in Duitsland meerdere elektriciteitscentrales en een
hoogspanningsdistributienet. PreussenElektra levert elektriciteit aan elektriciteitsbedrijven en
industriële ondernemingen. Schleswag is een regionaal elektriciteitsbedrijf, dat de elektriciteit voor haar
klanten in de deelstaat Schleswig-Holstein nagenoeg uitsluitend van PreussenElektra afneemt.
PreussenElektra bezit 65,3 % van de aandelen van Schleswag. De overige 34,7 % zijn in handen van
verschillende gemeentelijke overheden van de deelstaat Schleswig-Holstein.
Op grond van het Stromeinspeisungsgesetz is Schleswag verplicht de elektriciteit af te nemen die in
haar distributiegebied is geproduceerd uit hernieuwbare energiebronnen, waaronder windkracht.
Krachtens deze Duitse wet worden elektriciteitsbedrijven verplicht tot afname van elektriciteit tegen
minimumprijzen en daaruit voortvloeiende lasten worden verdeeld tussen deze bedrijven en
exploitanten van toeleverende netten.
PreussenElektra vordert van Schleswag terugbetaling van een bedrag van 500 000 DEM, voor het
gedeelte van het bedrag dat zij aan Schleswag had betaald ter compensatie van de door de afname
door Schleswag van elektriciteit uit windkracht veroorzaakte extra kosten. De Duitse rechter
(Landgericht) stelt vast, dat de wijzigingen van het Stromeinspeisungsgesetz bij wet van 1998 niet
overeenkomstig artikel 93 lid 3, van het Verdrag, ter kennis van de Commissie werden gebracht. De
rechter vraagt zich ook af of deze wet een steunmaatregel in de zin van artikel 92 van het Verdrag is.
Het Landgericht oordeelt dat de verplichting in Duitsland geproduceerde elektriciteit uit hernieuwbare
energiebronnen af te nemen, tegen voorwaarden die niet op een vrije markt zouden kunnen worden
verkregen, de vraag naar in andere lidstaten geproduceerde elektriciteit kan verminderen, zodat niet
kan worden uitgesloten dat deze verplichting een bij artikel 30 van het Verdrag verboden beperking
van het handelsverkeer vormt. Het Landgericht heeft toen gesteld dat uitleg van de artikelen 30, 92 en
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller beterdanathenastudies. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.39. You're not tied to anything after your purchase.